Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at|http://books.qooqle.com/|

■oto^cafWmni

i ' I I ^9 "^ l^ ^\ W ■ ^ ^ ^ r wv ^

PATROLOGItE

CURSUS COMPLETUS

6ED BIBLIOTIIECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UMFORMIS, GOMMODA, CECONOBnCA,

HMD» ^ PATRDM. DOCTUROM SCRIPTORDMODE ECCLESIISTKMDI,

9IVB LATINORUM, SITB OIUBGORUM,

QUI AD jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA ISNOQENTH 111 {ANNO 1216) PRO LATlNia ET AD CONCILII FLOfiENTINI TEMPORA (ANN. 1489) PRO GRjECIS FLORUERUNT.

RECUSIO CHRONOLOGICA

OMNIUM QUiE £XSTIT£RB MONUMfiNTORUM CATHOLIC^ TRADITIONIS PBR QUINDBGIM PRIOKA

EGGLBSyS SifiCULA.

lUXTA KDITIOIfES AGRURATI88IMA8 INTKR 8K CUMQUB NONNULLia C0D1CIBU9 MANU8CRIPTI8 C0LLATA8, OBRQUAAI

DILIOBNTBR CA^TIOATA ; D189BRTATI0NIBU8 COMM8NTAR1I8. VARII8QUR LBCTIONIBUS CONTIMKNTBR ILLUMTRATa;

0MNIBU8 0PERIBU8 P09T AMPLIS9IMA8 BDIT10NE8 QU^S TR1BU9 N0VI9SIM1S S.IS«JUL18 DBDKNTUR APS0LUTA8

DBTBCTIS, AUCTA ; INDIOIBUS PARTICULARIBUS ANALTTlGlS, SlNOULOS SIVB T0M09 81VB AUCT0RB9 ALKIUJUB

MOMBNTI 9UBBBQUBNtlBU9, DON ^TA ; CAPITULI9 INTRA IPSUM TBXTUM RITB L19P0SITI9, NECNON BT

TITULI9 9INOULARUM PAOINARUM MAROINBM 9UPBRI0RBM DI9TiNQUBNTIBU9 9UBJKCTAMQUB MATB'

RIAM 9IONIF1c:aNTIBII9, ADORNATA; OfKHIBUS GUM DUBII8, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VBRO

AUCTORITATE IN OKDINB AD TRADITIONBM BCGLB8IA8TICAM P0LL6NT1BU9, AMPLIFICATa;

DUCBNTIS BT AMPLIU8 LOCUPLETATA INDICIBU8 AUCTORUM 8ICUT BT OPBItUM, ALPHABBTICIS. CHR0N0L0OICI8,

STATISTICIS, 6TNTHBT1CI8, ANALYTICIS, ANALOOICIS. IN QUODQUB RELmONIS PUNCTUM, DOOMATlCUM, MOHALB.

LITURGIGUM, GANONICUM, DISCIPLINARB, HISTOHICUM, BT CUNCTA AUA 81NB ULLA EXCBPTIONB ; 8BD PRiB-

6ERTIM DU0BU8 IND.CIBUS IMMENlilS BT 0BNKRALIBU6. ALTBRO SCILICBT HEHUM, QUO C0N9ULT0,

QUIQUID NON 80LUM TALI8 TALI8VK PATBR, VBRUM BTIAM UNUSQUISQUB PAFRUM.NB UNO QUID8M

OMISSO, IN QUODLIBBT THEMA SCRIPMBRIT, UNO INTUITU CON.SPIOIATUR ; ALTKRO SCHlPTUHi43

SACHiC, BX QUO LBCTORl COMPBRIRB SIT OBVIUM QUINAM PATRB8 BT IN QU1BU8 OPBRUM

8U0RUM LOCiS 81NOULOS 8INGULURUM LIBROHUM 8. SCRlPTURiS VBRSUS, A PRIMO

OBNBSB09 USQUB AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMBNTATI SlNT.

V>mO AGCURATISSIMA, CvBTERISQUB OMNIBUS PACILB ANTBPONBNDA, 81 PEKFKNDANTUR CHARACTBRUM NITIDITAI

CHARTiS QUALITA8, INTBORITAB TEXTU8, PBRFBCTIO r.ORRBCTIONIS, OPBHUM RBCUSORUM TUM VARIBTA8, TUH

HUMBRU8, FORMA VOLUMINUM PBRQUAM COMMODA SIBIQUB IN TOTO PATROLOOIiS DBCURSU C0N8TANTIR

61MILIS, PRETII BXIGUITAS, PR/KSERTIMQUB^ I8TA GOLLECTIO, UNA, MBTHODICA ET OHRONOL 30IGA,

SBXCBNTORUM FRAOMBNTORUM OPUSCULORUMQUB HACTBNUS HIC ILLIC 8PARS0RUM, PRIUUM AUTBM

INN06TRABlBU0TUBCA,BZ0PBRfBUS BT MS6. AD0MNB8 ifrTATBS, L0G08, LINQUA8 F0RMA8QUE

PBRTINIIfTIBU6 GOADUNATORUM.

SERIES LATINA

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES, SCRIPTORESQUE ECCLESIiE LATINiE

A TERTULLUNO AD INNOCENTIUM III.

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

BlBLIOTHECiC CURI LKIVERSiC

SIVB CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIEriTIiE EGCLESIASTIC iC RAMOS EDITORE.

PATROLOGIjE LATINjE tomus ccxvii et, salvis indicibus, totius patrologiie l^tinje ultimus

• «

INNOCENTIUS III P03>fT4FEr ROMANUS

» - •

••

PARISIIS

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,

IN VU DICTA : AVESUE l)V UAWE, 18», OLOi CBAUSSiE DV ilAISE, 137.

1890

)

i

ai7

■OMTDI lAXIII lilllENTI AD OIHEI Cltmi CATIOLICCI

fQ^

Cum in hac perardua septemdecim ultra ducentos majoris form» voluminum editione non potuerit fieri quin typographice nonnunquam, dogmatice etiam forte insciis certe nobis, erraverimus (non enim uuius diei hic labor est noster» sed multorum annorum), clerum et yiros doctos officii nostri est ce.tiores facere, quod iliis haud ingratum fore speranms, Collec- tionis hujus texlum, qui integer stereotyporum beneficio prostat, a nobis iteratis curis jam diu retractatum et ad exaclissiuia; revisionis crisim revocatum; sic Notitiam in Leonem I papam, ex Schoenemanno df^promptam, sic nonnullorum judicia de Augustino, minus recte sentientium, expunximus, alia quae niedicatione opus habent sedulo correcturi vel omiiino rescissuri. Quo fiet ut proximae ediliones expurgat«T et, quantum fieri potest, emendata; prcdeant. lis interim quibus jam ad manus est Patrologia nostra, statiui ac aliquid vitii nobis innotuerit, chartam medicabilem, ipsa translatione omni impensa immuni, transniittendam curabimus.

Ex iaboriosa cura, sicut ex iterata, universali et minutissima tot et tanta) niolis librorum revisione vel expurgationt^, quantae impensse provenire debeant, omuibus notum est. Ve- rumtamen pro minimo ducimus aut soliicitudines aut sumptus, dum nitidissima textuum correclio, et prsesertim orthodoxae doctrina^ verilas in integrum serventur.

Opus cum majoris est niomentiy tunc illud securius et inoffenso pede percurrere debemus. Porro, quid totius traditionis catholicae impressis et pervulgatis libris aequiparandum est?

Sub duplici respectu sive typograpbiae sive theologiae irreprehensibllis cujusque paginse munditia fulgeat. noc in nostris votis est. Quapropter enixe et publice lcctores hortamur, ut si quis ob textus maculam aut propter advei^sum sanae fidei verbuin poluerit offendi, sine mora nobis benevolenter denuntiet. Nostra mens est sicut et firma voluntas pro nihilo qualecunque vigiliarum daninum vel laborum curam computandi, si Patrologiam nostram per- dilectissimam, in quantum ad omnium textuum nitorem vel ad orthodoxo) doctriiise integritatem attinet, irreprehensam penitus sedificare possimus.

Pauca tamen, ut speramus, supersunt reformanda. Duos adducere liceat idoneos testes ex doctissima Bollandi familia, qui per epistoiam Bruxellis ad nos trausmissam asserunt sibi volumina nostra evolventibus nihil aut leviora occurrisse perstringenda. Quibus accedat testimonium Superioris gencraiis congregalionis in informandis ad theologiam adolesceiitibus facile principis, viri eminenti doctrina siniul et prudentia atque animi gra\itate conspicui, qui Patrologiam « monumentum immortale scientiis ecclesiasticis a nobis erectum » non dubitavit appellare.

Ad satisfactionem simul et sedificationem lectoris, patefacere nos juvat, Doctores, Patres, vel Scriptores ecclesiasticos, in septemdecim et ducenlis Patrologios latin» voluminibus recusos, non minus quam sexdecim ducentorum et miUe auctorum attingere numerum.

• •..; • .•;•.•• •••;.-•

• •

.-.

••;••.••..••:•; :..• ':•••;•:: • • ••.• ;.. y ; ;.

S£CULUM XIII

INNOCENTIl III

ROMANI PONTIFICIS

OPERA OMNIA

TOMIS QUATUOR DISTRIBUTA

QUORUM PRIORES TRES REGESTORUM BALUZUNAM RGCENSIONEM GOMPLECTUNTUR, ACCEDENTIBUS ANBC- DOTARUM EPISTOLARUM UBRIS, QUOS FRUSTRA OUM A. BALUZIO EXPETITOS EX BIPLIOTHECA VAnCAllA W LUCEM EMISERUIST LA PORTE DUTHEa ET BREQUIGNY ; QUARTO VOLUMINl INSUNT EPISTOLiC EITRA REGESTUM VAGANTES, PONTIFIGIS DENIQUE SERMONES ET OPUSCULA VARU, TUM JAM OLIM EDITA, TLT« RECENTIUS AB EMiNENTISSIMO CARDINAU MAIO, D. LUIGI TOSTI, ETC, ETC, TYPIS MANDATA

ACCURANTE J.-P. MIGNE

Bibliothecn Cierl uuivenm

SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLC: ECCLESUSTICiE RAMOS EDITORE

TOMUS QUARTUS

* - - • " **,'-*

* - - • »t »

• j ■» •

e i »

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES IN VU DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 187

1889

ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCXVII CONTINENTUR

LNiNOCENTIUS UI PONTIFEX ROMANUS

Supplementum ad Regesta InQOcentii III coL 9

Innocentii III Sermones. 309

Opuscula :

Dialogus inter Deum et peccatorem. 691

De coutemptu mundi. 701

Libellus de eleeinosyna. 747

Encomium charitatis. 761

De sacrificio missse. 763

Dubiorum appendix :

Gommentarium in septem psalmos poenitentiales. 967

Regula ordinis S. Spirilus de Saxia. 11S9

Tabuia epistolarum Innocentii III secundum litteram initialem digesta. 1159

EPILOGUS

AD OPTIMUM LECTOREM CATHOLIGUM AC TOTIUS PATROLOGIjE LATINjE

CONCLUSIO

Volumine isto, quod ducentorum septemdecim tomorum numerum absolvit, Patrologice LatintBt Dei omnipotenlis auxilio perpetuo adjuti, finem imponimus.

Uaec quidem Patroloyia Latinaf ab aevo apostolico exordium sumens, ad mortem Inno- oentii III, id est, annum 1:216, protenditur.

Varios Indices ad calcem bujusce ultimi tomi apponere primum constrtueramus : sed cum iis labulis, quas prelo paratas babebamus, alii non pauci Indices, a nobis excogitati, leclo- rom quidem ad majorem commodltatein, dein turmatim accessissent, omnes simul in quatuor speciales tomos seponere statuimus. Ui vero Indices, non tantum scripta. sed auctores alphabetice, chronologice, statistice, syntbetice, analytice, analogice, logice, etc, ordinatos exhibebunt ac plane explicabunt.

Ex ilia autem tabuiarum serie, quarum numerus ultra centum crescet, materiis et argu- mentis sub omnimoda facie apparentibus, lectori cuilibet, non tantum Doctoribus, et sludio sacrarum litterarum viris die ac nocle ii\pumbentibus, sed et cuique maximis occupationibus implicato, sed et indocto, vel imperito, vel inerudito, vel eliam ignaro et demum in pigritia sepuito, facillimus et certissimus ad SS. Patrum studium et disquisitionem aditus large palebit.

Verum enim vero magnus soieumisque in fronte uniuscujusque nostrorum voluminum, nec non et variorum programmatum, quibus nova opera praenuntiabantur praeHxus tilulus, duos Indices tantum, anal^^ticum scilicet et scripturarium, seu Scripturse sacrae, omnes, qui a singulis Patribus explaiiantur, versiculos amplexantem, pollicebatur.

Ast majora creare et condere pollentes, majora condemus et creabimus : namque illud opus nobis laborantibus officie %sl «ecga plQCum cathoiicum ; et tandem labore functis, erit maximae felicitati. •'/.::•:'•: : •••'^ •'*'• :::.:•!;

Quae cum ita sint, optimeMe(^foV,* hanc*iiiiifiehMito^.:^diGimc, omnigenam librorum molem, taoc monumentum cere fierenniu^^y consummationi cujus nemo credere audebat, tandem exegimus, et hanc e^cercit&^p,*: A*^: 9i9i**tliT:^u) jg^t]^ :s»^cpor.um scriptorum et auctorum, maximam omnium quas*«^Pff^fapl]fia: pa}*.totunQ^*oi9i)(^*ltfri^ exordio suo, usque ad

taanc diem ediderit, sumina fide et spe nixi, intra nonnullos*, \<i ^t novem annos, ia lucem et per universum munduin Christianum protulimus. Sed haec pauca.

. Nunc autem Patrologiam Grcecam aggredimur. Hanc quidem Latina breviorem perrapide tfaboratam, absolutam et perfectam fore nemo dubitet : qui majora expedivit, minora certe expediet; praeteritis enim operibus plane, paiam oculis omnium patentibus, futura, cum bona et certa spe, omnis totius orbis catholici clerus, sacrarum litterarum studiosus, exspectabit; ntm, ab actu ad posse valebit comecutio.

SUPPLEMENTUM

AD

REGESTA INNOCENTI III

ROMANI PONTIFICIS.

I.

Ad prxpositum (1), Deeanum (2) et canonicos Ma- jorii ecclesi^e Argentinensis. — Prasbendam^ a F, prxposito S, Thomx resignatam, ipsis confirmat.

(Addo 1198. LateraDJ, Mart. 2).

[Brequiony et la Porte Dutheil, Append. ad Re* gesla Innocentii, t. III, p. 1065. Kx Apographo, ad ndein Autograpbi ia Majoria ecclesis ArgeD- tinensis archiviis asservati, a D. Grandidier di- ligeoter collato].

Cum partes iater se super mota qunstioDe cod- veniuDi, vel altera renuDtiat qusstioni, ad hoc solum eiigitar ofOcium Judici8,utquod a partibus Ot faciat iDvioIabiliter observari, do cui coDtra compo8itioDem aut ces&iouem per se factam liceat ulterius prosilire. Saoe,cum dilecti illii, ArDoldus, Duntius et coDcaooDicus vester, et F. praepositus " 8aDcti Thom»; (3;, ad nostram preseotiam acces- sieseDt, super prsbenda, de qua, per dilectura Qlium, P. tituli Saoctffi Cfficiliae presbyterum Car- dinalem (4), tuoc aposloiicas eedis legatum, idum prspositus fuerat iovestitus, in oostra et fratrum Dostrorum audieotia disceptarunt. Cumque nos,

(1) Erat is, verisimiliter, Rheioardus II, de quo pauca bsc apud Gallim Christianx novx auctorcs, torn. V.col. 823:

X. Rheinardus II, 1190 in charta Conradi II, episcopi Argentinensis {exprobat, Hist.Als.^pag. 29), de collegiata Luterbacensi ecclesia. »

Succpssor ejus, Albertus, non nisi anoo 1202 rrprnoratar. Vid» Epislolam Libri ortnvi vni, not.

(2) De Decaois Majoris eoclesis ArgentioeDsis, circa bsc, Id qaibus versamur, tempora, pauca C admodum repcriunturapud Auctores supra lauda- tos, Ihid. col 827 :

cc VI. Frivo, vrl Frico, 1178 et 1183. Vide Char- tam Henrici episcopi pro fuodatione Prioratus de Rubiaco.

VII. Wernardus 4218, in Charta Ueorici epi- scopi pro S. Arbogasti ecclesia. »

(^) Illi Domeo erat Fridericus, uti oos monuit D. G. Graodidier ex iostrumentis.

(4) Pelrus, nobilis Placentinus, a Lucio PP. III, FeriaquartaCinerum, ao. reparatac salutis 1185, in tertijt, ex CiacoDio, ex Paoviiiio vcro, Aubery, et aliis. 1184, ia secunda cardinalinm creatione,ti(uli S. Nicolai io Carcere TuUiaao diaconus, deiode a

auditis qus hioc iode proposita fueraat, de com- muoi coDsilio fratrum oostrorum, seoteotiam for- mare ac fcrre vellemus, diotus praepositus ad nos humiliter et di)vote accessit,etjus,si quod sibi com« peteret in eadem prsbeoda, io maoibus oostris spoDtaoeus resignavit. Nos igitur, Ecclesis vestra voleoles inposterum paci et tranquillitati consu- lere, recepta resignatione ipsius, ei super eadem prsbenda perpetuum silentium imponimus, et vos et Rcclesiam vestram, ab impetitiooe ipsius taper eam prsseotium auctoritate reddimus abaolutos. Nulli ergo, etc.

D&tum Laterani, vi Noaas Martii, poDtificatus Dostri aoDO primo.

II.

Matthsrum (5) abbatem S, Nicolai de Pratis At- bodi MontiSf Laudunen.%is diaeceseos. — Recipiun» tur sub protectione B. Pelri, et enumerantur bona ad ipsos spectantia.

(Addo 1198. Lateraoi, Mart. 18).

[Bullam haoc edimus ad fidero apographi,(juod ex Chartulario mouasterii 8. Nicolai de Pratis, fo 9, v<* transcriptum, in Chartophylacio oostro repo-

Clementc PP. UI, tituli S. Cscilis presbyter cardi- ualis renuntiatus, sub Ccelestino, P. 111, in Sicilia, et sub Innocentio PP. III item, tertio in Germania )p<Cationi9 mnnere functus est. Obiitsnb Innocentio. Uunc e fHniilia Diana fuisse profitetur Fioravantes Murtinellns, ex Chronico PlacentiDO Umberti Lo- citi. Oldoin. ad Ctacon. tom. 1, col. 1^120.

(5) Matthsus I, nots probitatis abbas ab anno saltem 1197 ad annum 1225 virtutum splendore pra*Inxit; tanti factus acomitissa BIesensi,Ribodi- Monlis, Suessionum, ctc. domina, ut hsc illi gtizH'^ i-Mn^, aurcos et nionilia servunda crediderit OM. 1225.

A Ccelesfino PP. III honorum recensionem an. 1107 ; uliam post menses quindecim ab Innoccntio PP. III (ei eU hiec ipsa quam hie edimus) ; tertiam ab Honorio PP. III, an. 1224, consecntus est. In- genti suornm desidcrio assumptus, in B. Maris sacello.ubi iiui\c sacribtia,deposilus est eub lapide. Apcrlnm, et ante chori jaouam translatum ejus sepulchrum,proceri hominisossacaputquo peram- plum exhibuit; quippe cujus femorumossapollices viginti duos aequabant.

Patrol. CCXVII.

.**

11

AD INNOCBNTH HI RBGBSTA

12

SQit D. Grenier. Idemque hano notnlam adsori- X psit. — « Cette Bulle conQrme la stabilitd des re« ligieux, qui avoient fait profession dans l'abbaye de S. Nicolas, en ce monastdre, h moins que ce ne 8oit pour embrasser un 6tat plus strict ; la pr^sontation aux cures; la permission de donner Ja s^pulture & ceux qui la ddsireront, pourvu qu*il8 ne soient ni excommuni^s, ni interdits ; relection d'un abb6 par la communaut^, sa be- n^diction et son intronipation, sans exigerni pa- lefroi, ni chape de soie, parce que cette exaction tient ii la simonie. » BrAquigny, tbid.]

Innocentius episcopus, servus servorum Dei^ dilectis filiis, Mattrjeo, abbati Sancti Nicolai de Pratis, ejusque fratribusy tam prflesentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum.

Religitsam vitam eligentibus apostolicum con- venit adesse praesidium, ne forte cujuslibet tebie- ritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut ^ robur, quod absit I sacr» religionis enervet. Ea- propter, dilecti in Domino tilii, vestris justls po- stulationibus clementer annuimus, et prsfatum monasterium Sancti Nioolai de Pratis, in quo divino manoipati estis obsequio, ad exemplar prsedecessorum nostrorum, feliois recordatioois, Innocentii, Adriani, Alexandri, Urbani, et CcBlesti- ni, Bomanorum pontiflcum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et pradsentis scripti privileglocommunimus; statuentes, utquasounque possessiones, quaecunque bona idem monasterium Juste et canonice pos8idet,aut in futurum concessione pontiilcum, oblatione fldelium, seu aliis justis mo- dis, procurante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque suocessoribus et illibata perma- Q neant. In quibus hsc propriis duximus exprimenda vocabulis.

Looum ipsum videlicet, ab omni advooatione SQcoessorum nobilis viri Anselmi bonffi memorias ipsius loci fundatoris (6), liberum, cum omnibu» appenditiis suis, in ea iibertate que ab eodem An^ eelmo devotionis intuitu eidem loco concessa est . totam villam qus illi adjacet (7), oum furno et mo- lendino, cum pascuis, siivis, aqua, piscatione pratis, banno et districto ; ecclesiam Sanoti Ger- mani de Ribodi-Monte, cum thesauraria et schola

(6) Anselmus, eo nomine secundus, Anselmi fl- lius, Ribodi Montis comes, Viromanduorum prin- oipum regia stirpe nobilissimus, qul, erecto prius Aquicincti co^nobio, redditis etiam Vinc^ntiano quao per vim abstulerat prffidiis ao juribus, Pra- D tense hoc juxta paternam ditionem condidit, anno 1063. Habetur cbarta fundationis, Nov, Gall. Christ,

t. X, col. 189, Imtr, III. Sequenti anno, Philippi rogisapud RibudiMontem degentis auotoritatemu- niri curavit. Vide ibid. Inst. iv.

(7) Nomine Luciacus. gallice Lucy. Vide instru- mentum supra citatum.

(8) Galiice Foniaine-Notre-Dame.

(9) Gallice Bohain.

(10) R^euiL

(11) Al. de f^illari sicco; gallice Villers-le-Sec. (42) Simon I {de Vermandois), resia prosapia

ortus, filius Hugonis Magni, comitis Viromanduo- rum, filiique Henrici regis I, electus aut conse- cratus in episcopum Noviomensem circa annum

adjaoenti, paroehia Sancti Petri, onm oaBterfs per- tinentiis suis ; altare de Fontanis (8), cum tribus partibus majoris decimffi ejusdem vill» et tota mi- nori decima, el omnibus obventionibus et obla- tionibus ejusdem loci, exceptis his qu® presbytero ofTeruntur in celebratione suffi missffi ; altaria de- Bohaing (9) ; altaria de Restoliis (10), altaria de Villers (li), cum omnibus portinentiis eorum, qu» bonffi meraoriffi Simon (12), quondam Noviomensis episcopus, ecolesiffi vestrffi dedit (13), et suocessor ejus Balduinu8(U)8cripto suo postea confirmavit; terram quffi dicitur Tasiniacus (15) cum pascuis, silvis, aqua, piscatura, pratis, banno et districto ; altare de Tenella (16), cum dole sua ; villam que dicitur Montiniacus (17), prffiter sextam decimam partem communis allodii, etdimidiam partem terr» Fulcherici ; altare ejusdem villffi, cum tota deci- ma tam minori quam majori ; apud villam quffi diciturFillenci8(18), totam decimam tam majorem quam minorem, cum terra de Merallu, undecim

modios frumenti, et unum modium pisffi, et tres Bolidos monetffi, quos in festivitate sancti Romigii ab ecclesia Sancli Foillani processu habetis; in ecclesia de Glarofonte, sex modios frumentiy et unum sextarium ; apud villam qu» dicitur Dier- cis (19), altare cum duabus partibus majoris de- cimffii et totam minorem decimam ; in villa quae dicitur Deheris (20), totam terram oujusdam mi- litis Cbristiani, terram qua dioitnr Ogeri prati, et

quartam partem ejusdem villffiyterramdeMilitricis quam habeti^ a Rainero de Sanctis ; apud villam quap dicitur Tursiacus (21), altare cum tota deci- ma tam majori quam minori, terram Radulfi, mi- litis, terram Gilleberti Rati, terram Sancti Petri de Hunoniscurte, omne guionagium quod dedit vobis bonffi memoriffi Ingeramus, pater quondam Radulfi de Gociaco, liberum et quietum; altare de Ghievresis (22), cum dote sua et quartam partem ejusdem vill», cum tota decima tam msgori quam minori ejusdem curtis; in villa qus dicitur Regis- curtis (23)y terram quam dedit vobis Guido Cato, cum aqua, piscatura, pascuis, concedenleGuidone

1123, prffifuit usque ad annum 1143. Vide Galt. Christ. tom. X, col. lOOO.

(13) Anno 1130, Simon dedit altare de Mont Benchien ecclesiffi de Boini, Ibid. col. 1001.

(14) Anno 1148,utlegereestinChronico Sigeberli, « Slmon, gloriosus Noviomensis pontifex, apud Seleuciam diem clausit, cui successit Balduinus Boloniensis, » abbas : 1« Calniaci, in dicecesi No- viomensi; 2° Castellionis, in dioecesi Ijingonensi ; excessit ab humanis iv Non. Maii, an. 116/. Ibid.

(15) Gallice 7a«i^ni'; locus postea cum Luciaco^ gallice Lucy, unitus.

16) TeneUe.

17) Montigny en Arrouaise. 18 j Fieulaines,

(19) DerciSf in dioecesi Laudunenai.

(20) LeherieSt in Tierachia.

(21) Torsy, de parochia Ribodi Mantis.

(22) Cfievresis.

(23) R^gicourt,

13

8UPPLBMBNTUIf . ~ AN. 1 198.

14

de Sapi domino suo, sedem moldndiai quam dedit A. vobis Pbilippus, concedente Bliardo domino suo ; apud villam qua dicitur Andiniaous (24), sex mo» dios frumeatiquos debet vobis ecclesia Sancli Mar- tioi Laudunensis annuatim persolvere, et in pro- pria vectura ad promptuarium vestrum deferre ; in villa qus dicitur Remiis (25), quindecim soli- do8 bonae monets, quos debet vobis ecclesia Beatn Ifarise Laudunensis in feslivitale Omnium Sanclo- rum persolvere annuatim ; villam quae dicitur Mon- cellia (25), quam dedit vobis Ansehiius, quondam dominus Ribodi Montis, cum banno, furno, et di- stricto, et dimidiam partem molendinietdimidiam partem vivarii, terram de Bardonroy cujus medie- tatem terragii libere recipitis^alteram Bainerusde Guisia, et/ex parte Rainerii, ecclesia) Sancti Vin- «v centii Laudunensistres modios frumenli annuatim persolvitis ; in Plandria, apud villam qus vocatur Lo, bercariam unam et amplius ; apud Lecca, di- midiam bercariam ; apad Ghevenses, quinque modios frumentiy quos solvit Radulfus de Hussel, altare de Parpes (27), oum pertinentiis suis terram quam dedit vobis Gualterus, miles de Ai- nes, quartam partem terr» de Wargiscurte (28), juxta Ribodi Montem ; item, in Klandria, apud villam quse dicitur Lecca, terram de Morostralis, decimam septem lotorum ; apud Fressenatum, di- midiam marcam, et dimidium fertonem ; apud Wallas, undecim solidos, mediam partem villie qu» dicitur Puteoiis (29), tam in silva, quam in terra arabili, quam Albericus Waler, et Fredebertuti de Sanctis, et Gerardus filius ejus vobis contule- ^ lerunt.

Sane, novalium vestrorum nullus a vobis deci- mas exigere vel extorquere prssumat. Liceat quo- que vobis clericos, vel laicos liberos et absolulos, e ssculo fugientes, ad conversionem recipere,et eos sine contradictione aliquadetinere.Probibemusin- suptr, ut nulli fratrum vestroruin, post factam in eodem loco professionem, fas sit sine abbatis sui li- centia, nisi arctioris religionis oblentu, ab eodem loco discedere ; discedentes vero absque commu- nium littcrarum cautione nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terrs fuerit, li- ceat vobis, clausis januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, submissa voce divina olOcia celebrare. In parocbialibus autem Q ecclesiis quas habetis, liceat vobis proprios sacer- dotes eligere ; quibus, si idonei fuerint, episcopus dicecesanus, cni a vobis fuerint prffisentati, curam animarum committal, ut ei de spiritualibus, vobis

vero de temporalibus debeant rcspondere.Auctori- tate insuper apostolica flistricliiis inbibemus, ne quis in vos vel ecclesiam veetram excommunica- tionis, suspensionis et interdicti sententiam, sine manifesta et rationabili causa, promulgare prssu- mat, vel novas vel indebitas exactionesvobiselho- minibus vestris imponat. Sepulturam prsterea ejusdem loci liberam esse omnino decernimuS| ut eorum devotioni el extrem^ voluntati qui ee illic sepeliri deliberaverint, nisi forte cxcommunicati vel interdicti sint, nullus obsislat, salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Obeunte vero to nunc ejus- dem ioci abbate, vel tuorum quolibet successorum nullus ibiqualibet subreptionis astutia seu violen- tia prsponatur, nisi quem fratres communi con- sensu, vel major pars fratrum consilii sanioris, secundum Dei timorcmetbcati Bcncdicti Regulam, providerint eligendum. Sub excommunicationisin- super poena districtiuH inhibemu8,nequisabelecto vestro qui pro tempore fuerit, pro benedictione ipsius, vel pro deducendo seu locando eum in sede, sub obtcntu alicujus consuetudinis, palefridum, seu capam sericam, seu aliquid aliud, cum Simo- niacam sapiat pravitatem, exigcre audeat, vcl extorquerc praesumat. Ad haec, libertates et immu- nitates a regibus, principibus et aliis pcrsonis, tam ecclesiasticis quam mundanis, rationabiliter monasterio vestro concessas, et antiquas, et ratio- nabiles consuetudines hactenus observatas, inte- gras illibatasque permanere prssenti decreto san- cimus. Decernimus ergo, etc.

Ego Innocentius, Catbolicffi Ecclesiae Episcopus.

Ego Octavianus (30), Uostiensis et VelletreQsiB Episcopus.

Ego Petrus (31), Portuensis et Sanclae Ruflna) episcopus.

Ego Petrus (32), tituli sanct» Cflecilise presbyter cardinalis.

Ego Jordanus (33), presbyter cardinalis sanclae Pudentianfle, tituli Pastoris.

Ego Johanne8(34),tituli Sancti Clementis cardi- nalis, Viterbiensis et Tuscanus episcopus.

Ego Hugo (35), presbyter cardinalis Sancti Mar- tini tituli if}quitii.

Ego Johannes (36), tituli Sancti Stephani in Cm- lio Monte presbyter cardinalis.

KgoSoffredus (37), tituli Sanctse Praxedis pres- byter cardinalis.

Ego Gratianus (38), Sanctorum Cosmre et Da- miani diuconus cardinalis.

(241 Andignyy village prts de GuUe.

(25) Bemies,

(26) Monceaux-le^Fxeux.

{Z7) Parpes-la-Villef in Dicecesi Laudunensi, prope Ribodi-Montem.

(28) Yargieourt, de quo nihil hodic.

(29) Puisieux.

(30) Vide ad Epistoiam Libri tertii xi, not.

(31) Vide Epistolam Libri quinti lxix, not.

(32) Vide Epistolam Libri quinti xxxii, not.

(33) Vide Epistolam Libri quinti lxxiv, not.

(34) Vide Epistolam Libri sexti cxvii, not.

(35) Vide Epistolam Libri tertii xli, not., et ad Epistolam vii, infra.

(36) Vide Epistolam Libri quinti lxxxiii, not.

(37) Vide Epistolam Libri quinti vi, not.

(38) Vide not. ad Kpistolam vii.

15

AD INNOCBNTn m RBGBSTA

16

Ego GregoriaB(39),8aiiota) MarisB in Aquiro dia- C0DU8 oardinalis.

Bgo Oregorius (40), Sancti Gtoorgii ad Velum Au- reum diaconus oardinalis.

Ego Nicolaus (41), Sanct« Marie in Gosmedin diaconuB cardinalis.

Ego Gregorius (42), Sancti Angeli diaconus car- dinalis.

Ego Petrus (43), SanctsB Marise in Via Lata dia« oonus cardinalis.

Ego Cencius (44), Sanct® Luci» in Horthea diaconue cardinaiis.

Datum Laterani, per manum Raynaldi, domini pap« DOtarii, cancellarii vicem agentis, xv Kalen- das Aprilis, indictione prima, anno Dominics In- oarnationis 1198, pontificatus vero domini Inno- oentii PP. III anno primo.

III.

Ad Stiessionensem episcopum (45), et abba'

tem (46) Sancti Germani de Pratis Parisiensis. — Ut abbatem et conventum S, Dionysii adversus episcopum Antissiodorensem aliosque tum eccle- sidsticoSt tum laicos^ tueantur ac defendant.

(Anno 1198. Romie, ap. S. Petrum, April. 29). [Ibid.p. 1066, ex Archiviis monasteriis S. Dionysii,]

Porrecto nobis dileoti filiL.. Abbas (47), et con- ventuB Sancti Dionysii, petitorio suggesserunt, quod venorabilisfraternoster... Antissiodorensisepi 8Copu8(48),etdilecti (llii... abbae Latiniacensis (49), nobilis vir, Theobaldus» oomes Trecensis, et M. de Monte Morantiaco, et Major de Stampis, et alii, tam Sfficulares quam ecclesiastici viri, SenonensiB proviaoiflB, eis et ecclesio suo, super possessioni- bu8y viilis, decimis, terris, nemoribus, hominibus Buis, et aliis pluribus, plurimum molesti et inju- nosi ezistunt; juraetiam ac possessiones hominum Buorum invadunt, et violenter sibi usurpare praBsu- munt. Unde, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus partibus convocatis, et auditis hinc propositis, quod Justum fuerit, appellatione seposita decernati8,et faciati8,quodJu- dioaveritis,percensuram ecclesiasticam firmiterob- servari. Testes autem, quos ipsi in asserlione suse causs dnxerint invocandos, si se gratia,* odio vei timore, subtraxerint, quominus testimonium perhi- beant veritati, vos ad id per districtionem eccle- Biasticam, appellatione remota, cogatis. Quod si ambo his exsequendis nequiveritis interesse, tu episcope, ea nihilominus exsequaris.

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, iii Kal. Maii, pontiGcatus nostri anno primo.

(39) Vide Epistolam Libri quinti lx, not.

(40) Vide Epistolam Libri septimi lx, not.

(41) Vide Epistolam vii, not.

(i2| Vide Bpistolam Libri quinti xxix, not. (43) Vide Epietolam Libri tertii xx, not. (44| Idem qui postca Ilonorius PP. (II.

(45) Vide Epistolam Libri tertii, xi, not.

(46) Robertus IV monasterio S. Qermani de Pratis praefuilabanno ii92,usf|ueadaDnum saitcm 1204. Vide GalL Christ. nov. t. VII, col. 46.

IV.

Ad Florentium abbatem et fratres monasterii de Campo B. Mariie. — Eorum possessiones et privi" legia confirmat.

(Anno 1198. — Rome, ap. S. Petrum, Maii. 4).

[Erhard, Regesta historiss Westfatix, Mtlnster 1847, 4<>, Cod. diplom., p. 253. Ex apographo in archi- vioMarienfeIdensi,coUatooriginali cujus kciniae tantum exstant.

Innocentius episcopus, servus servorum Dei, di- lectis filiis Florentio abbati Monasterii de Campo beato Marias ejusque fratribus tam prsBsentibus quam futuris regularem vitam professis in P. P. M. Religiosam vitam eligentibus apostolicum con-

^ venit adesse pr8Bsidium,Deforte cujuslibet temeri- tatis incursus aut eos a proposito revocet, aut ro- bur, quod absitl sacrse religionis infringat. Eapro- pter, dilecti in Domino (llii, vestris justis postula- tionibus clementer annuimus, et prsfatum mona- sterium in Campo Beatae Marifls, in quo divino man- cipati estis obsequio,8ub beati Petri et nostra pro- tectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statueatcs, ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Be- nedicti Regulam atque institutionem Cisterciensium fralruminoodem monasterio institutusessedigno- Bcitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur.Prfletereaquascunqueposse8siones,qu8e- cunque bona idem moDasterium in praesentiarum

C Juste et canonice possidet, aut in futurum conces- sione pontiHcum, largitione regum vel principum, oblationendelium,8eu aliisjustis modis prsstante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque suc- oessoribus et illibata permaneant. In quibus ha?c propriis duximus exprimenda vocabulis.

Looum ipsum in quo prefatum monasterium situm estcum omnibus pertinentiis suis: curtem in Hoswinkele, Elonhart, Bleskenvorth,Briijchu8, Bro- chus, Matthehem Middelseten, Rebey, Bellethe, Osthus, Menlage, Provestinhus, Niehof, Erthburg, Lutterhus, Meppeteslo, Tetinotorpe,SIetbruge, Bu- oheslo, Heminchus, Widenbrugge,Lindincsele, Cu- linthorpe, Bulte,Honio,Molendinum in Sletbrugge, Eipen, Givetenhorst, Herlage, Bokey, Pilichem, de-

rv cimam in Tetthen, decimam in Berse, Honlo, bona in Frisia, Bilevelda. Item Tetmotorpe, Spechishart, Hemmincsiie, Wartherhus, Garthus, Caldehof Al- rebike, Berehornyn, Sculenburch, Oynchusen, Werse, SunninchuseB, Ostenuelde, Bechin, Stapel-

(47) De abbate S. Dionysii jam egimus in notis ad Epistolam Libri tertii xlv, not. Verum, confe- rendu omnino haec Epistola cum altera. Lib. i, n« 179, data xii Kal. Junii, ubi Hu^onem,tunc eU- ctum, in abbatem confirmat pontitex. Quo pacto autem ipsum, anie conHrmationem, abbatem hic dixoi it pontifex, non facile inteliigitur.

(48) Vide Epistolam Libri tertii zx, not.

(49) Vido Epistolam Libri quioti czxxvu, not.

17

SUPPLEMRNTUM. — AN. 1198.

18

lage oam omnibus attinentiis, Vnkinthorpe cuna A. omnibus attinentiis» Silehurst, Othelinchueen, Po- pinclisen, Calislare, Bobinthorpe, Bovinchusen, Bultben.Molendinum in Bulthe, Bellete, Berehorn, Hohurst, Picbenhurst, item Catislare, Catinsiort, Ostho8,Vectorp,Herthe,Berch8ethe,Ve9lero.Wchlo, Wrthen,Dagehu8en,domum Bertrammi juxta TeU get, mansum in Jesechin, mansum Alberti de 8u« sat, Spurcha, et captera qus bon» memoris Her- mannus quondam Monasteriensis epi8Copu8,Wide* kindue advocatus deRetheet ejue roater Luttrudis, Bernardus de Lippa, Widekindus de Waldekecum suis fratribus vestri monasterii fuDdatores pro ani- marum suarum remediovobisjusteetrationabiliter contulerunt,cumvinei8, lerris, nemoribusetvirgol- ti8,ia bosco et plano, viis, inviis et semitis, pratis, ^ pa8cui8,mariei8,venationibu8, aquis, piscariis, eta- gnis,vivarii8,molendini8,vinearii8«turbarii8, roonti- bus, collibus, vallibus et alii8rebus.Sanelaborum ▼eslrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, tam de terris cultis quam inoultis, sive de bortis et virgultis et pisoattonibu8 vestris, eeu de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere vel extorquere priesamat. Liceat quoque vobis clericos vel laicosjiberosetabsolutos e scculo fugientes ad conversionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus quoque insuper ut nullus fratrum vestrorum post factam in monasterio vestro professionem fas sit, absque abbatis sui licentia de eodemloco discedere. Discedentem vero absque communium litterarum q caotione nullus audeat retinere.Quem ei quis forte retinere presumpserit, licitum sit vobis in ipsos monachos sive conversos regularemsententiam pro- mulgare.IlluddistrictiuBinhibentes, ne terras seu quodlib^il beneficium ecclesis vestrso liceat alicui personaliter dari sive aliquo modo alienari absque consensu totius capituli vel majoris aut sanioris partisipsios.Si quflavero donationesautalienationes aliterquamdictum estfacta)fueriot,ea8 irritasesse censemusrAd baBoetiamprohibemus^oealiquis mo- nachussive conversos sobprofessionedomusvestre astrictus, sine consensu abbatis aut melioris partis capituli vestri pro aliquo fidejubeal vel ab aliquo pe- cuniamroutuo sccipiat, ultra pretiumcapituli vestri providentia constitutum, nisi propter maaifestam domos vestr» otilitatem.Quod si facere forte prse- " sumpserit,non teneatur ccnventus pro hisaliquate- 0U8 respondere.Licitum praBtereasitvobisinoaosis propriis, sive civilem sive criminalem contineant qu«stionem,fratrum vestrorum testimoniis oti, ne per defectom testium Jus vestrum in aliquo valeat deperire.Iosuperauctoritate apostolica inhibemus, ne ullos episcopus vel quffifibel alia persona ad synodos vel conventus forenses vos ire, vel judicio ssculari de propria substantia vel possessionibus vestris sobjacere compellat, neo ad domos vestras causa ordioes oelebrandi, causas tractandi vel ali- qoos poblicos eonventus convooandi venireprffisu-

mat, nec regularem electionem abbatis vestri im- pediat,aut de instituendo vel removendo eo qui pro tempore fuerit,contra statuta Cisterciensis ordinis se aliquatenus intromittat. Si vero episcopus in cujus parocbia domus vestra fundata est, cum hu- militate ac devotione qua convenit requisitus, sub- stitutum abbatem benedioere,etalia qu» adofflcium episcopale pertioent vobis conferrerenueret,licitam sit eidem abbati.si tamen sacerdos fuerit, proprios novitios benedicere, et alia que ad oftlciom soom pertinent exercere,et omnia vobis ab alio episeopo percipere, que a vestro indebite fuerint denegata* Iliud adjicientes, ut in recipiendis professionibos, qus a benedictis vel benedicendis abbatibus exhi- bentur, ea sint episcopi forma et expressione con- tenti, quffi ab origine ordinis Doscitur instituta, ut soilicet abbates ipsi ealvo ordine suo pronteri de- beant, et contra statuta ordinis sui nullam pro- fessionem faoere compellantur. Pro oonsecrationi- boB vero altarium vel ecolesiaruro, sive pro oleo sancto, vel quolibet alio ecclesiastico sacramento, nullus a vobis sub obtentu consuetudinis aut alio^ modo quidquam audeat extorquere,sed hec omnia gratis vobis episcopus dioecesanus fmpendat. Alio- quin liceatvobisquemcunquemalueritis catholicom adire anti8titem,gratiam et communionem aposto- licffi sedis habentem,qui nostra fretus auotoritate, vobis quod postulaturimpendat.Quod si sedesdice- cesani episcopi forte vacaverit, interim omnia eo- clesiastica sacramenta a vicinis epiecopis accipere libere ao sine contradiciione possitis, sio tamen ot in hoc in posterom propriis episcopis nuUnmprffi- Judiciumgeneretur.Quia vero interdumpropriorura episcoporum copiam non babetis, si quem episco- pum Romauffi 8edis,ut dixirous,communionem ha-- benlem, et de quo plenam notitiam habeatis, per vos transire oontigerit, ab eo benedictiones vaso- rum et vestium, consecrationes altarium, ordina- tiones monachorum, auctoritate apostolion sedis accipere valeatis.Porro si episcopi vel alii eccleaia- rum rectores inroonasterio vestrovelpersonasinibi coQstitutas suspensionis, excommunicationis vel interdicti sententiam promulgaverint,8ive etiam in

mercenariosvestros^pro eo quod decimasnon sol- veritis, sive aliqua occasione eorum qus ab apo- stolica benignitate vobis indulta sunt,8eu benefa- ctores vestros pro eo quod aliqua vobis beneflcia vel obsequia ex charitate prffistiterint,vel ad labo- randum adjuverint,in illis diebusin quibus vosla- boratis et alii feriantur^eamdem sententiam protu- lerint, ipsam tanquam contra sedis apoBtoiics in- dulta prolatamduximus irritandam,nec litterffi ulle flrmitatem habeant,qaa8tacito nomioe Cisterciensis ordinis et contra tenorero apostolicorum privilegio- rum constitueritiropetrnri.Paci quoqueettranquil- litati vestrs paterna in posterumsollicitudinepro- videre volente8,auctoritate apostolica prohibemus, ut infra clausuras locoruro seu graogiarum vestra- rom nullusrapinamseofurtum committere,igneQ)

19

AD INNOCBNTII in RBGB8TA

20

apponere,8aDgu{nem fundere^hominem temere ca- A Trecensis cum omnibuspertinentiissnie vobisoha-

pere vel interficerejSeuviolentiam audeat exercero. Praeterea omnesliberlatca et immunitates a prae- decessoribas noslris Ilomanis pontificibus ordini vestro concessas.nec non et libertates et exemptio- nes ssBCularium exactionum a regibus et principi- bu8 vel aliis fldelibus rationaliter vobis induUas, auctoritate apostolica conGrmamus et prssentis scripti privilegio communimus.

Decernimus ergo utnulli omnino hominumliceat prffifatum monaslerium temero perturbare,autcjus posBessiones auferre, ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra con86rventur,eorum pru quorum guberna'

ritative concessit, sicut eam juste ac sine contro- versia possidetis, vobis et per voa Ecclesiae vestrae auctoritate apostolica confirmamus, et prapsentis scripti patrocinio communimus.Nulii ergo omnino horoinum liceat hanc paginam nostrae confirma- tionis infringere,vel ei auau temerario contraire.Si quis auteni hoc altentare praesumpserit, indigna- tionem omnipotenti8Uei,et beatorum Petri etPauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Roms apud S. Petrum, iv Nonaa Maii, ponlificatua nostrianno primo.

VI. Ad magislrum et fraires domus Dei Pruvinensis. — Pnpbendx in ecclesia S, Quiriaci possesnonem ipsis confirmni.

tione ac sustentatione concessa eunt usibus omni-

modis pro«ulnra,8alva sedis apostoHcas «octorilate. g (rn^riTQSrRomee, ap. S. Petrun,. Maii 11.)

Si qua igitur in futurum ecclesiastica ssculansve — " ' - - <- . . . __

per8ona,bancno8trae constitulionis paginam aciens,

oontra eam temere venire tentaverit, secundoterti-

ovo commonita, nisi reatum suum congrua eatis-

factione correxeritypotestatis honorisque sui digni-

tate careat, reamque se divino Judicio existere de

perpetrata iniquitato cognoscat, et a sacratissimo

corpore ac sanguine Dei ct Domini Rcdemptoris

nostri Jesu Christi aiiena fiat, atque in extremo

ezamine Dominicaeultioni subjaccat.Gunctisautem

oidem loco sua jura servantibus sit pax Domini

nostri Jesu Ghristi, quatenus et bic fructum bonae

actionis percipiant, et apud districtum Judicem

premia seternfle pacia inveniant. Amen.

FAC MEC2JM DOMINE 8IGNUM IN BONUM.

[Ad fidem Apographi quod cx Archivio Hospitalis Pruvinensis transcripium, in chartophylacio nostro repositum est. cum ista notula : « Colla- tionn^ & I Original en parchemin de huit pouces quatre iignes de largeur, sur aept poucea de hauicur, le replis du bas non compris, par moi 8ou88ign6; k Provins, ce 3 janvier 1785. S. D. Balthelcmi. »

« Le sceau, en plomb, attacb6 avec des fils de soie rouge et jaune, porte, sur un c6te,en lettres initiales: INNOCENTIUS PP. III; de l^aulre, les chefs de S. Pierre et de S. Paul, avec ces let- tres au-dessus: S. P. A. S. P. E. » Brr^quigny, ibid.]

JusTis petentium desideriisdignum eetnos facile

prsbere consensum, et vota, qun a rationis tra-

mite non diecordant, effeotu proaequente com-

Ego Innocentius catholic» Ecclcsi» episcopus. C P»«re- Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris

Bgo Octavianus OBtiensis et Velletrensis eps. card.

Data RomflB apud Sanctum Petrum . . . Canccl- larii vicem gerentis iv,Non. Maii,indictione prima, iDcarnationis Dominicffi anno 1198, pontiflcaLus...

V.

Ad abbatem ei fratres Cluniarenses. — Confirmatio

de Mercurii curte,

(Anno 1198. Rom» ap. S. Peirum, Maii 4.)

[Btbliotheca Cluniac, 1497.]

Innocentius episcopus, eervus servorum Dei, di- leclis filiis abbatiet conventui Cluniaoen8i,8alutem et apostolicam bcnedictionem.

Cum a nobis petitur quod justum est et hone- stum, tam vigor aequitatis quam ordo exigit ratio- J) ni8,ut vel per sollicitudinem offlcii nostri ad debi- tum perducatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestria Justis postulationibus gratum impertientes a88en8um,grangiam do Mercurii curte, quam dilectus fllius nobilis vir Theabaldus comea

(50) Ranulfi, Aureliacensisabbatis, antecossorem Petrum V, ueque ad annum 1195, ex instrumentis meniorant Gallim Christianx novse auclores,tom.II, col. 444. Quo anno regimen auspicatus fuerit ipse Ranulfus, ignoravisse videntur, cum de eo pauca hffic tantummodo referantur :

« XXII. Ranulfus dicitur mortuus anno 1203, qaod miniuie infloior : Sane Geraldus, Baccesaori

petitionibus grato concurrentes asaensu, preben-

dam quam in eccleaia Sancli Quiriaci habeti8,cum

minutis portionibus panis, vini et denariorum,

omnibusque ad eam 8pectantibu9,8icut ea justeao

pacifice possidetia, devolioni vestre auctoritate

apostolica confirmamus et prffisentis acripti patro-

cinio communimus. Nulli ergo omnino hominum

liceat hanc paginam nostrffi conflrmationiB infrin-

gere, vel ei ausu temerario contraire. 8i quia au-

tem hoc attentare prffisumpaerit, indignationem

omnipotentis Dei et Beatorum Petri et Pauli apos-

tolorum eju8 se noverit incur8urum«Datum Rome,

apud sanctum Petrum, v Idua Maii, pontifioatua

nostri anno primo.

VII.

Ad Ranulfum (50), abbaiem Aureliacensis manasteriif ejusque frairibus^ tam prxseniibus quam futuris^ regularem vilam professis, in perpeluum* — Con- firmat eis bonaet possessiones,

(Anno 1198. Romffi, ap. S. Petrum, Maii 13.)

[Ibid. Ex Apographo quod repoaitum eat in charto-

jam prffierat anno 1204. At, Ranulfum prffifuisse per annoa 22, falsum demonstrant superiua dicta de Petro V. Jacere legitur in Sacello S. Magda- lenffi. •

Ranulfum jam ab anno 1198 abbatiale pedum tenuisse, ex hac nostra Innooentii PP. III Epistola evinoitur.

21

SUPPLEMBNTUM. — AN. 1196.

22

phylacio coIHgendis ohartis ad res Franoicas A sunt, percipiant, si qaidem canonice ordidati ftie-

spectantibus, regio Jussa, instituto. Qu» debea- tur huic apograpbo tldes, docent notsBy ad cal- cem subject», vernacula lingua scriptze.

Cum universis sancts Ecclesifle Oliis existamus ex apostolic» sedis auctoritate ac benevolentia debitores, iilis tamen locis atque personis, qus spe- cialius Romane adbcrent Ecclesise, propensiori nos convenit charitatis stodio imminere, et eas sub sedis apostolicae gremio confovere. Eapropter, dilectiin Domino filii, vestris justispostulationibus cleroen- ter annuimus, et felicis recordationis Innocentii pape, prsdecessoris nostri, vestigiis inhaBrentes» prsfatum Aoreliacense monasterium, in quo di- vino estis obsequio mancipati, quod videlicet bea«

rint.etapostoIicflB Sedis communionem gratiamque habuerint, et si ea grads ac sine pnivitate voluerint exhibere. Alioqoin, liceat vobis catholicum quem- cunque malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indul- geat. Ad hoc adjicientes, statuimus, ut ipsum mo- nasterium, abbates ejus, rectores locorum, etmo- nacbi, ab omnis secularis servitii sint infestatione securi, omnique gravamine mundan» oppressionis remoti, in sancUe religionis observatione sedali atque quieti, nulli alii, neque episcopo, neque principi, nisi RomansB et apostolicee Sedi, cujus Juris sunt, aliqua teneatur omnino ratione seu occasione subjecti. Obente vero te, nunc ejusdem tusChrisli confessor, G6raldusin honoreet nomine p loci abbate, vel tuorum quolibet succossorum, nul-

apostolorum Principis «Bdificasse, et RomanaB Ec- desiae obtnlissey cognoscitur (51), subejusdem apo- Btoloram Principia protectione suscipimus, et prsB- sentis scripti privilegio communimus ; statuentes, at qaascunqae possessiones, quaecunque bona idem Monasterium in praesentiarum juste et cano- nice possidet, aut in futurum, concessione pontifl- cam, largitione regum vel principum, oblatione Bdelium, seu aliis justis modis, praBstanteDomino, poterit adipisei, flrma vobis vestrisque successori- bus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus eiprimenda vocabulis :

Kariacum, Soliacnm, Varinium, Auperim Salien- tem, Espaniacum ; Abbatiam Mauzziensem ; Abba- tiam de Buxa, cum omnibus earum pertinentiis ;

lus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praBponatur, nisi quem fratres communi consenaa, vel fratrum pars consilii sanioris, seoundnm Dei timoremetbeati BenedictiReguIam, providerint eli- gendnm. Electus aatem a Romano PontiQce manus benedictionis accipiat.

Decernimas ergo, ut nulli omnino hominum li- ceat, praBfatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas ratine- re, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigarei sed omniaillibataet iutegra conserventur eorumpro quorum gubernatione ao sustentatione concesaa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Sedis apo- stoIicflB auctoritate. Ad indicium autem percepto- hujus a Romana Ecclesia libertatis, decem solidoa

Pauliacam ; locum Sancti Petri de Ripa ; Polinia* C Pictaviensium monetae veteris nobis nostrisqae suc-

censem ecclesiam ; ecclesias Sancti Pantaleonis, et Sancti Pauli de Toronensi Castro; ecclesiam de Valairaco ; ecclesiam de Calcis ; ecclesiam Sanctae Mariae de Glenico, cum capella de Serveria, quae de paroehiali Jure ipsius esse dignoscitur ; eccle- siam Sancti Nazarii de Busmangis;capel)am San- et«Mari» deGalasangis ; ecclesiam Sancti Projecti de Romegos ; ecclesiam Sancti Marceliini de Ebre* duno ; eoclesiam Sancti Matthaei de Saleru ; eccle- siam de Fonte Gaiferio ; ecclesiam Sancti Marcel- lini de Valleveneria ; Dalmariacum ; ecclesiam San- cti Petri de Mota ; ecclesias SanctaB Mariae, et San- eti Andre«, et Sancti Joannis de Boichanna ; ec-

cessoribus annis singulis persolvent. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saeculariste persona, hano nostrsB constitutionis paginam sciens, contra eam venire teutevarit, secundo tertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, po- testatis honorisque sui careat dignitate, reamque se divino Judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Oomini Redemptoris nostri Jesu Ghristi aliena flat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua Jura servantibus, sit pax Domioi nostri Jesu Chri- sti, quatenus et hic fructum bonaB actionis perci* piant, et apud districtum judicem prasmia atems

clesiam Sancti Joannis de Castello Fano ; ec-

clesiam Sancti Petri de Cavanhaco ; ecclesiam n pacis inveniant. Amen. Amen. Amen.

Sanctae Marias de Deurcirias ; ecdesiam Sancti Sic signaium inferius.

Martini de Lachas ; ecclesias Sancti Petri, et San-

cti Christophori de Augusta, cnm omnibus earum

pertinentiis. Chrisma vero, oleum sanctum, conse-

orationes altarium, seu basilioarum, ordinationes

monachorum, qui ad sacros ordines fuerint pro-

movendi, clericorum etiam, eidem monasterio per-

tinentium, ab epiocopis, in quorum dioecesibus

Ego Innocentius, catholicae, Eccletiae episcopua.

Ego Olomanus (52), Hostiensis et Velletrensia episcopus.

Et in eadem buUa^ in quodam rircub et in cir- cuilUt circuli, hssc lerba continentur: Fac mecum Domine signum in bonum.

Et in medio circuli infra crucem cadratam : 6an-

(51) Vide apud auctorea Novx GaUix ChristiamSf iom. II, ool. 438.

(52)OloiiuifitM. Sio diserte legitur in Apographo, a D. vaches de boarg Lange nobiaoum commani-

cato. {Vide nolas vemacula lingua scriptas.) Sed legentum procul Octaviunus» Episcopus enim Ho- stiensis ac Velletrensis tuno erat OdavianuSf de quo Jam egimus in notis ad Epistolam iibri tertii lu

23

AD INMOCBNTII UI REGBSTA

24

0tu8 Peirat. Sanotus Paulus. iQQOcentius papa X i^go JoaQnes, tituli sancti Stephani in Ccelio

tertiue.

Et in prima parte bullse pltu infenus :

Ego Petrus, tituli Sanot» MariaBpresbyteroardi- nalis (53).

Ego Philippus, tituH Sancti Clementis cardiDalis, YirterbieDsis et Tuscau. episcopus (54).

Ego Guido, SanctfiB Marise Transtyberim, tituli Galixti, presbyter cardinalis (55).

Ego Hugo, presbyter cardinalis Sancti Martini tituli.... (56).

Ei magis inferitu :

(53) Petrus, tituli S. Marix Presbyter Cardinalis. Ecce novus prodit S. R. B. Cardinalis, si quidem Apographo D. Vacher de Bourg-Lange adhibenda fides. P«/ru5, enim, tituli S. Marix presbyter Car- iitiia(M nullus apud Ciaconium, aut apud ipsura B bri sexti cxvii.

Monte presbyter cardinalis (57).

Etab atia parte dictsa bullx erat scriptum :

Ego Gracianus, Sanctorum Cosmffi et Damiani diaconus cardinalis (58),

Ego Gerardus^ sancti Adriani Diaconus cardina-

iis (59).

Ego 6regoriu8« Sancti Gregorii ad Veium-Aureum Diaconus cardinaiis (60).

Ego NicoiauB, Sanct» Marie in Cosmedin Diaco- nus cardinalis (61).

tippum, nomen fuisse episcopo ilii« qui Viterbien- •es simul et Tuscanenses infulas tunc temporis gessit, ex aucloribus et monumentis compertum habemus. Vide quaa annotavimuB ad Epistolam li-

Oldoinum. Bed veremur, ne erratum fuerit in ex- 8crii>endo Apographo Quid sit (itulus S. Marix^ juxta ignorantes scire nos profitemur. Titulum S. Marix Transtyberim, qui ad Presbyterum, titu- los vero, S. Marias in Poriiou, vel S. Marise in Aquiro vel S. Marix in Cosmedin^ vel denique iS. Marix in Via Lata^ qui ad diaconos pertinent, ex Giaconio, Panvinio, Aubery, et aliis, agnoscimus ; tiiulum S. Marice, simpliciter dicta, nusquam le- gimus. Imo, an unnuam Romae exstiterit Ecclesia a. MarisB, absque ullo cognomine, nuncupata, ne- scimus. Certe, cum Ecciesias seu Gapeiias, Deiparao Virgini dicatas, septuaginta novem, in circa» notas habeamus, nulla profecto B. Mariae simpliciter di- ote nomen prsefert; omnes aliquo cognomine di- Btinots Bunt.

Et(|uidem, Guidonem (de quo nos ad Episto- lam libri tertii xxviii, not-, tituli S. Marix trans' tyberim Presbyterum, Nicolaum vero (de quonosd h!o inferius, not. 6i, tituli 5. Mariae in Cosme- din, nec non Petrum alterum (de quo nos ad Epi- etolam libri tertii xx, not., tituii S. Marix in Via Lalay diaconoscardinales, hic subscriptos repe- rimus. Quod vero titulorum 5. Marix in PorticUy et S. MariSR in Aquiro ^iaconi cavdiQSileSf hic sub- Bcriptietiam noQ legantur, hoc negotium facessere nequit, cum ad istiusmodi diplomata nnnquam om- nes, quos, pro temporo quo emisea fuerunt diplo- mata, vixisse, ac etiam RomaB degisse, prodit histo- ria, cardinales, suscripti rcperiantur ; quidni,cum tradant auctores, istos, de quohic agitur. Innocen- tii PP. III ponlincatus initio, legationis munere, BOU io Gallia Cisulpina, seu io Umbria funotos fuisse ? Superest igitur, Petrus, ille, tituli 5. Marix simpliciter dicl.v Presbyter Cardinalis : de quibus caroinale et tituio, altumapnd auctores silentium. Quid igitur?Num iegendum foret, tituii S. Ceci^

(55) Vide Epistolam libri tertii xxiii, not.

(56) Supplendum, Equiliif De Uugone,a/. Ilugu- tiono, tituli SS. Silvestri etMartini Equitii Presby- tero Cardinale, jam egimus ad ICpistolam iibri ter- tii XLi, not. Oe titulo veru Equitii, ecclesia 8S. Silvestri et Martini superimposito, sic in libro Pontificaii, t. I, pag, 78 :

« Hic (S Silvester PP.) fecit in urbe Roma Ec- c clesiiim in prffidio cujusdam Presbyteri sui, qui « co^nominai)atur Kquitius, C|uem titulum consti- «tuitjuxta Thermas Domitianas : qui usque in « hodiernum diem appellatur titulus Equitii. »

Vi^nolius autem in notis, ibid.

« Panvinius tiulum iBtum(Equitii)eumdem facit « cum titulo seu ecclesia SS. Silvestri et Martini « in Montibus, quem Symmaohus PP. ut in ejus « vita, a fundamentis excitasse dicitur. »

(57) Vide Epistolam libri quinti lxxxiii, not.

(58) Magitter Gratianus, Pisanus, S. R. E. pro- cancellariuB et subdiaconus, teste Baronio, in An-

§Iiam legatus ab Aiexandro III Romano Pontince irectus, Henrico II, Anglorum regi, multa mi- nanti, gravissime respondit, et constanter restilit : quare, illum Romam ex Anglia redeuotem magno prosecutuB est encomio Thomas, arohiepiscopus Cantuariensis, in eorum exemplum, qui cum regi- bus, apostolicffi Sedis causa, ejusmodt coram ipsis tractandasuscipiunt. Alexander diaconum cardi- nalem SS. Cosm» et Damiani, Gratianum, jam An- glicana iegatione optime functum, renuntiavit, euT.que in Normanniam iterum legavit, ad Anglias regnum et regem interdicto, ob csdem S. Thom» Cantuariensis, subjiciendum. Cardinalis creatus, tum Alexandri, tum successorum ejus, Romano- rum Pootificnm, in peregrinationibus perpetuus comes fuit, et subscrijpsit diplomati, ab Alexandro ooncesso monasterio S. Mariae de Organo, pluri-

lisef Petrum enim (dequo nos ad Epistolam libri n busque diversorum Romanorum pontincum litteris

tertii xxii, not., tituh S. Cccilia; Presbytcrum cardinalem, Innocentii PP. Illelectioni interfuisse Bcimus ; ac profecto Petrum, tituli 5. Cecilix Pres- hyteruni cardinalem, Presbyterorum cardinalium ordine primum, subscriptum mox videbimus, in fine alterius, ejusdem farioffi, diplomatis, ab Inno- centio PP. Ifl eodem anno emissi^ari qnod eosdem fere cardinales, eodem etiam fere ordine, ao in hac, de qua nuncagimus, epistola seu bulln, sub- Bcriptos Jegere est, ibique Petri^ tituli S. Cecilix diaconi cardinnlis nonnen, nominis Petri, titiili S. Marix, simpliciter dictae, diacooi cardinalis, lo- cum obtinet.

(54) Philippus tituli S. Clementis cardinalis Vi- terbiensis et Tuscanensis episcopus. Et bio etiam erravit Amanuonsis. L^p^nndum, procul dubio, Joannei, non PhHippus, Joantiem, enim, non Phi-

Vixit usque ad Innocentium III, et post CcBlesti* num III, sihisummum pontificatum exoptavit. lili- us meminere Innocentii ill et Honori III registra. 0/- doin isiacon.^ tom. I, col. 1096. (59| Vide Epistolam Libri quinti lxxxiii, not.

(60) Vide Epistolam Libri septimi lx, not.

(61) Nicolaus Bobo, Romanus, nepos, teste Pan- vinio, Coelestini tertii, ab eodem renuntiatus Dia- conus Gardinalis S. Marise in (^osmedin, affuit, cum idem Romanus Pontifex Sanctorum coBtui Johan- nem riuaibertum, Monacborum Vallis-ambrosflB In- Btitutorem, adscripsit. Firmavit ejusdem Coelestini litteras, datas v KalendasMartii, anno nostre salu- tis 1191, Bentivolo Eugubio Episcopo ; et anno se- quenti 1192, MariaB, AbbatissaBCoBnobii Florentini Sancti Petri Mc^jori% et Abbati »anet<e Mariein Flo- mine : et anno 1196^ eooleiiaB Bancti Petri de Mttti«

25

BUPPLBMENTUM. — AN. 1198.

26

Ego Gregorias, Sancti Angeli diacocus cardina- A lis (62).

Ego Petrus, sanotffi Maria» in Via Lata Diaconus cardinalis (63).

Et interims eonsequenter erat sic scriptum.

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, pcr ma- num RayDaldi, domini papse Notarii, Cancellarii vicem agentis, iii Idus Maii, indictione prima, In- carnationis Dominicse anno miilesimo xciii, Pon- tificatas vero domini Innocentii Papfls III anno primo

A TOUS CEOLX QUI CES PldSENTES LETTRES VER-

RONT : Guillaume de la Salle, Pocteur en D^eret et Licencii en Loix^ Lieutenunt-G^nSral de Noble et Puissant Seigneur^ Messire Josselin du Boys, Clieva- lier^ Seigneur de Chabanet^ Conseiller et Cambellun B du Roi noire Sire, et son Bailly des Montaignes d^Au- vergne^ Salut. Savoir faisons que aujourd.huij date des Presentes, nous avons veu^ tenu et leu de mot d motf et par les Nolaires soubzscriptz et signis fait veoir ei visiter, certaines Leitres-Patenies en forme de Bulles apostoliques^ scellies et plombies^ d, iaji ou cordes de soye jaune et rouge^ en la maniere de Court de Rome^ saines et eniUres en scel et scripture^ des^ quelles la teneur est telte qui s*en suit :

Rannulfo, Abbati Aureliaiiensis Monasterii, ejus- que FratribuB, tam presentibus quam futuris, re- gularem vitam professis, in perpetuum.

« Gam universis sanctao Ecclesise..., » etc.

Faii el donni en Jugement en la Court dudit Baiiliage siant d Oriiliac, en forme de vidimus, et C octroyi par nous, Lieutenant des susditz, Commis' saire en cette partie, d tris-RdcSrend P^re en Dieu, Messire Cdsar de Burgua (64-65), Cardinal de sainte Marie-Nelvey Abbi Cammendataire de VAbbaye dO- rilhaCy ainsi le requirant par Maitre Guiliaume Couhfe, son Procureur, d Cencontre de Frire Hti- gues de Mniesses, et en son difaut et contumace, pour vaioir ei servir audii de Burgua. seion ie contenu des Leitres Royauix de notre Commission, le xxvii* jour de Janvier, i'an mil quatre cens quatre-vinglz qua- tone : ei ie \w jour de Fivrier ensuivant se comparut en Jugement en iadite Couri pardevant nous^ Lieute* nant et Commissaire susdit, Maitre Etienne Mau- bert^ au ftom, et comme Procureur deuement fondi dudit de MaiesseSy requirant itreoy, veoir Voriginai, j^ et itre prisent a ia coiiation, nonobsiant ladite pro- cidure, en prisence duguel P&rties oyes, ce prisent

na. Subscripsit etiam Innocentii tertii litteris, scri- ptis anno 1100 EcuIesisB Lateranensi. Obiit sub eo- dem Innocenlio. Oidoin ad Ciacon,, t. I, coL 1166.

(62) Vide Epist..Iam Libri quinti xxix, not.

(63) Vide Epistolam Libri tertii ix, not. (64-65) Locus notatu digoissimus. Agitur hic de

famoso illo Alexandri PP. VI filio, Cxsare Borgia, cognomento Vaientino. Gcesarem, ex electo Arcbie- piscopo Valentino, tituli S. Marias nov» Diaconum Cardinalem, ab Alexandro PP. VI, anno 1493, xii Kal. Septembris, die Veneris, in secundacreatione, reDaotfatam foissei Bcimus ez Ciaconio et allis. At

vidimus do rechef a iti octroyi audit Impitrani comme de^sus.

(Ainsi signi.] G. de la Sallb, locum tenens et Commissarius prsdictus.

Collation est faite par nous Lieutenant et Commis* saire susditf ensembie les Notaires cy subscriptZf prisent M.dtre Elienne Maubertf Procureur dudit de Malessest et octroyi audit Impitrant, pour lui valoir contre iceiui de Malesses, selon le contenu is dites Lettres en notre commission contenues. *

[Ainsi sxgnis.) P. Clerici ad ce pr^sent.

P. DB PoDio ad ce pr6sent.

Coliationni par nous, JeanCharles Vacher de Bourg VAnge^ Seigneur de Bourg-VAnge, Avocat au Parlement, chargi des ordres de Monsdgneur ie Garde-des-Sceaux de France d foriginai itani dane les Archives de VAbbaye d' ^uriiiac, enunparchemin de treize pouces et demi de iong^ sur vingt pouces ei demi de iarge, auquei il ne demeure yius aucun frag' ment de fceau, mais seuiement la queue iailiie dans le parchemin, a laqueiie il itoit attachi, A Auriliac, le 12 Novembre 1786.

Signi J. G. Vacher de Bouro-l'Ange.

VIIl.

Ad Robertum (66) abbatem S. Germani Parisiensis ejus que fraires. -- Recipit eos sub protectione, et bona ac possessiones ipsis confirmat. Prxterea, compo' silionem inter ipsis et Guidonem, archiepiscopum Senonensem, imtamf anctoritate apostoiiea con^ firmat. Inseriturque compositionis instrumefUum

(Anno 1198. Romse, ap. S. Petrum, Maii 14.)

[Ibid.^ p. 1070, ex Apop^rapbo, quod ad fidem autograi)bi, in arcbivis Monasterii S. Dionysii asservati, diligenter exscribi curavit D. Poi« rier.]

Innocentius episcopus, servus servorum Del, dilectis filiis, Roberto, abbati 8. Germani Pari- Biensis, ejusque fralribus, tam prssentibus quam futuris, regularem vitam profes^is, in perpe- tuum.

In eminenti apostolicffi sedis specula ad boc sumus, licet imroeriti, disponente Domino, consti- tuti, ut justas petitiones debcamus libenter ad- mittere, et eis studeamus effectum utilem indnl- gere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus annuentes, monasterium Beati Germani de Pratis, in quo divino mancipati estis obsequio, quod proprie beati Petri juris exi- stit, ad exempiar felicis memoriaB Pascbalis, lono- centii; Lucii, Eugenii, Anastasii, Alexandri, Lucii,

eumdcm Auriiiacensi Abbatia, quocunquemodoaut titulo, politum fuisse, non adeo notum est. Gerte, in illa quam nobis suppeditant Novse Gaiiise Chri- stianx auclores, Aureliacensium abbatum serie, cardinalis istius nomen nequaquam le»(itur. Immo, series illa, circa baeo de quibus agitur tempora, quoad chronologicas notaspaulointricatiorvidetur. Non est ex inblituli nostri ratioce, in conciliandis istiusmodi difficullatibus diutius immorari ; vide Gaii. Christ. nov. II, 445. (66) Vide not. ad cpiit. 3, supra.

27

AD INNOCBNTII m RBQBSTA

28

Urbani, Glementia et CcBlestini, pnedecessorum A nostroram, Romanorum PontiOcum, sub beati Petri et nostra protectiooe 8U8cipimus,el praesentis scripti pagina communimus; in primis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Begulam in eodem mona- sterio inslitutus essedignoscitur, perpetuis ibidem lemporibus inviolabiliter observetur. Prsterea, quascunque possessiones, quscunque bona idem monasterium in prssentiarum juste ac canonice possidet, aut in futurum^ concessiooe PontiGcum, largilione regum vel principum, oblatione fldelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adpisci, flrma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Per prssentis itaque privilegii paginam, vobis vestrisque successoribus in perpe- ^ tuum confirmamus, ul qusecunque libertas, qus- cunque dignitas, privilegio beali Germani, scriptis Ghildeberti, Clotharii, atque aliorum regum Fran- corum, vestro monasterio collata est, eidem per- maneat illibata. Ad hsc, volentes te, dilecti fili, Roberie abbas, et monasterium honoris et gratiae privilegio decorare, ad instar dictorum prsBdeces- sorum nostrorum. Alexandri et CoBlestini, usum mitr» et annuli atque sandaliorum tibi, et per te saccessoribus tuis, de consueta sedis apostolicao benignitate, duximus indulgendum. Praecipimus aatem, utchrisma, oleum sanctum, consecrationes altariam, ordinationes, et qusBCunque vobis ve- Btrique Bucccssoribus denegentur (67). Sanctas missas, ordinationes, stationes, ab omni episcopo, vel clero PHrisiensis Ecclesie, in eodem monaste- ^ rio, prster voluntatem abbatis vel congre^cationis, fleri prohibemus ; nec habeant potestatem aliquid ibi imperandi ; sed nec divina officia ipsis interdi- cere, nec excommunicare nec ad synodum vo- ^are, aut abbatem, aut monacbos^ aut presbyteros, aut clericos Ecclesiarum ipsius loci, tribdimus fa- cultatem. Adjicimus etiam, ut in parochialibus Ecdesiis, quas extra burgum Beati Germani te- netis, presbjrteri per vos eligantur, et episcopo prfldsententur, quibus, si idonei fuerint^ episcopus animarum curam committat, ut ei,de plebiscura, de rebuB vero temporalibus ad monasterium perti- nentibus, vobis reepondeant. Quod si facere forte nolaerint, subtrahendi eis temporalia qusB a vobis

tenent, liberam habeatis auctoritate apostolica fla- cultatem.

Auctoritate etiam apostolica statuimus, et vobis, de consueta clementia et benignitate sedis aposto- licas indulgemus, ut nullius legationi nisi a latere Romani pontificis specialiter fuerit delegatus,8ub- jacere vel subesse amodo debeatis; nec alicui liceat obtentu legationis ab apostolica sibi sede indultv, vos, vel successores vestros, sed monasterium ve- strum, vel ecclesiaa que infra burgum Beati Ger- mani sunt, una interdicti vel excommunicationis sententia prsgravare, vel super vos, vel super di- ctas Ecclesias jurisdictionem aliquam exercere, nisi specialiter hoc fuerit a Romano pnntifice illi mandatum. Praoterea compositionem, quae inter monasterium vestrum, et bonae memoriflB Guido- nem (68), quondam Senonensem archiepiscopum, super procurationibus, quas a vobis inquibusdam villis petebat, rationabiliter inter vos sit(69), sicut provide ac sine pravitato facta est et recepta, et hactenus observata, atque in instrumento exinde confecto plenarie continetur, ratam babentei, au- ctoritate apostolica duximus confirmandam. Ad majorem autem evidentiam compositionii ipsius, rescriptum illud de verbo ad verbum haic pri- vilegio duximus inserendum, cujus tenor talis est:

(70) In nomine sanctss et ifidividuas Trinitatis Guido, Dei gratia Senonensis archiepiscojms^ om nibus ad quos prsesentes litterx pervenerint^ in Do- mino salutem, Notum fieri volumus univenis^ prx' tentibus pariter et futuris^ quod discordia, qu« erat inter nos, et Falconem (74 .) sancti Germanis de Pratis abbatem, et ipsam Eccleiiam^ de procuraiionibus guas ab eis peiebamus in Emam, a Balneroio el Sanclo Germano juxta Musteriolum^ in pratsentia PhHippi, Francorum regis, ita terminata est. In hoc siquidem guittatimus abbati et Ecclesix Sancti Ger- mani in perpetuum proeurationes, quas in prxdictis locis petebamut ab eis, taii modo quod abbas, et swxetsoret sui, nobis et tuecessoribus nostris, vet nostris certis nunliiSf pro proeurationibus illis red- dent singulit annis octo librat Parienses apud Emam in octavis Paschse; et, sinos et successores nostri, non iverimus semel in anno ad Emam, vel ab Bal" nerolum^ vel ad villam qux dicitur Sanctus Germa-

(66 Sic in Apogr., veram deest alii^uid.

(68) Milone, domino de Nuceriis in Burgundia, parente satus Quido, matrem habuit Mariam de Gastellione ad Matronam {ex Sammarthanis), ne-

fiotes vero Hugonem, episcopum Autissiodorensem de quo vide Epistolam libri tertii xx, not.(, ct AogaIonem,dominum deSilliniaco. Optimis studiis pneclare instructus, ac rerum tam sficularium quam ecclesiasticarum peritia clarus, ex pneposito Antuerpiensi et Autissiodorensi, nec non Seno- nensi archidiacono, archiepiscopatum regendora sascepit anno 1176. Defunctus anno 1193, xii Kal. Januarii, sepultus fuit in Majori Ecclesia Beno- nensi pone mijai altare. Gall, Cbriii* nov.i tom.

XII, col. 53. D (60) Sic in Apogr.

(70) Instramentum hoc legitur inter probationes HistoriaB Abbatie 8. Germani de Pratis, part. i, pag. 50, n. Lxxin, abi sabjectom est aliud lostru- mentum ejasdem generis, nempe confirmatio com- positionis hajus aCapitulo Senonensi eodem anno emissa.

(74) Falco (seu potiut Fulco), ex priore, abbas 8. Germani reperitur in instramentis jam ab anno 4181. Mortuus est (ex S. Germani Necroloeio) die 2 Maii anno 1192. GalL Christ nov., tom. VH, col. 445.

29

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1198.

30

nus abboi et succeaares sut, aul ille qui domum ienebit^ recipieni nos et successores nostros, et vi- vemus ibi :c05, et suceessores nostri, nocte una, sum- ptibus noslris propriis, ita quod ille qui domum te- mebiif non tenebitur aliquid dare nobis, vel succes- soribus nostriSf prsster hospitium, nisi koc de graiia facere voluerit\ ety si nos^ vet suc*'.eisores noslri, semel recepti fuerimus in uno prxdictorum tocorum^ noH tenebuntur monachi recipere nosy sive succes- sores nostroSy in aliquo iUorum trium m eodem an- no. Nos autem, fecimus quittari jam dictx Ecele$iss et abbatif medietatem decimx lanae a presbyteris, qui $uni in Ecclesiis Sancti Germani, per archiepi- seopatum Senonensem constUuiis,scHicet Bmam, Bat- nerolo, vitta quas dicitur Sanctus Germanus juxta Musteriotum matrioliSy vet presbyteri dictarum Ec- elesiarum aliam medietatem ejvsdem dedmx kabe- buni. Nuniii autem abbatis Sancti Germaniy facient fidetiiatem presbyteris qui in dictis ecctesiis erunt^ et presbyteri pernuntios suos nuntiis abbatisdedi- cta deeima eommuniter et fideliter quwrenda, et in- ter se dividenda; quod ne valeat alictijus oblivione deleri^ vel malitiose perverti, sigiilo nostro id feci- mttt eonfirmariy asiantibus Ecctesix nostrse personis, GaUme decano (72). Manasse archidiacono, Willelmo thesaurario. Gaufrido prseceniore. Testes hujus rei tunt, StephanuSy abbas sanctx Genovefm (73), ei ca- noniei itlius^ Hugo, Almaricus\ Milo abbas Sancti Remigii Senonensis (74) ; maguter Ansellus de Can- cellaria:^Ogerius de Avons. Factum apud Fontem Blaaudi, anno ab Incamaiione Domini millesimo eeniesimo nonagesimo primo.

Deinde prohibemus, ut veetri monasterii roo- naebos ubicunque de maodato abbatis babitave- rint, nnlluB, prsBter Romanum poatificem, vel le- gatum ab ejus latere missum, absque speciali mandato apostolioad sedis, vel praeter abbatem, ad qnem oura et custodia eorum pertinet, ex- communicet ant interdicat. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet Buccessorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia sen violentia praBponatur,ni8i quem fratres communi consensu, vel fratrnm part consilii sa- nioris, secundum Dei timorem et beati Benedicti Regolam providerint eligendum. Electus autem^ vel a Romano pontiOce, vel a quo maluerit catholico episcopo, munus benedictionis accipiat. Sane, no- valium vestrorum que propriis manibus aut sum- ptibus coliti8,8ivede natrimentis animalium vestro- rum, nullus a vobia decimas exigere vel extorquere

(72) Gatone, Sio dieerteboc legiturinApoRrapbo, quod nobiscum communicavit D. Poirier. Yerum, legendum proculdubio 5a/on«; sic et in probatio- nibua Uiatorife abbatie S. Germani de Prati8, neo noa in muUis aliis instrumentis. Salonem, deca- Dum Senonensem, abannosaltem 1187, usque ad anum saltem 1196, agnoscunt Novas QalliSB Chri- sl/ana? auctores, lom. XII, col. 110.

(73) Stephanus, ortu Aurielanensis, Tomacensis ooKnomen Bortilua a Tomaco cogus posteafuit epi- MopuBy Jam ab anno 1175 S. Qenoveto abbasi ua*

A prttsumat.Apostolicainsnperauctoritatevobisduxi- mu8 indulgendum, ut infra Paroohias ecclesiarum, ad jam dictum monasterium pertinentium, nullus oratorium,capellam velecclesiam «Bdificare,aut cob- meterium tacere, sine dioBcesani episcopi et nostro consensu audeat, nisi forte Templarii vcl Uospita- larii fuerint, quibus hoo apostolica; sedisprivilegiis indultum fuisse noscatur. Paci quoque et tranquilli- tativestre pontincaii volentesprovisioneprospioere, prsBsentiprivilegio duximus 8tatuendum,ut,8i quis terras ad vos de jure speotantes, in quibus portio- nem habelis, vel campo8,donatione,vel venditione, seu quolibetaiio alienationis titulo, in aliameocle- ftiam vel religiosa loca transtulerit, ecclesiis aliis, locis religiosis, ultra annum et diem, eas sine as-

H sensu nostro non liceat retinere; sed juxta consae- tudinem Gallicanarum ecclesiarum, talibus perso- nis, pretio seu dono concedant, quae vobis et mona- sterio vestro jura vestra cum integritate persolvant«

Deceroimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prnfatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed oronia integra conserventur, eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usi* bus omninodis profutura, salva sedis apostolicis auctoritate. Si qaa igitur in futurum ecclesiastica sficularisve persona, hano nostr» constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentave- rit, secundo tertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honoris- ^ que sui dignitati careat, reamque se divino judi- cio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Ghristi aliena fiat, atquo in extremo examine district» ultionis subjaceat. Gunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Ghristi, quatenus et hio fructum bonffi actionis percipiant, et apud distri- ctum Judicem prsmia ceternsB pacis invenianl. Amen. Amen. Amen.

Ego Innocentius, catholicsB Ecclesise episcopus.

Ego Oc^dv?&na», Hpati^ns^^ Y^lietrensis epi- scopus (75). --.:.-' ;.\ : ^ : - -f-f : /-.

E^ «Re^r^ «PQr^uensis episcopus (76T/ " |v Ego*^etiU]s^itl$.fSiin9^ G^Un,*precJ[)yter car- ^ dinalis (77). " ' - - - ^/. ; . : : i : -' • r

Ego Joannes, tit. S. Glementis cardinalis, VlCsr- biensis et Tuscanus episcopus (78).

oue ad annum 1192 huic monaslerio prsfuit. Vide uall, Christ. nov., tam. VII, col. 770.

(74) Miionem, 8. Remigii Senonensis abbatem jam ab anno 1188, usque ad annum saliem 1192, in instrumentis reperiri, affirmant Novx Gallias Christianas uuctores, tom. XII, col. 121.

(75) Vide epistolam libri tertii x, not.

(76) Vide epistolam libri quinti lxix, not.

(77) Vide epistolam libri tertii xxxii, not.

(78) Vide eplBtolam iibri sexti cxvii, not

31

AD INNOCENTH UI BBQRSTA

32

Ego Guido, S. Mari» Transtiberim, lit. Galixti, Presbyter cardinalis (79).

Ego Hugo, presbyter cardinaiis S. Martini, tit. iEgidii (8011.

Ego Joannes, S. Stepbani in GcBlio Monte pres- byter cardinalis (81).

Ego Gratianus, Sanctorum GosmsB et Damiani, diaconuB cardiQalis (82).

Ego Gerardus, S. Adriani diaconus cardina-

lit (83).

Ego Gregorius, S. Gregorii ad Velum Aureum diaconus cardinalis (84).

Ego Nicolaus, S. MarisB in Cosmedin diaconus eardinalis (85).

Ego Gregorius, Sancti Angeli diaconus cardina-

lis (86). Bgo Vobo (87), Sancti Theodori diaconus cardi-

nalis. Ego Petrus, SanctaB MarisB in Via Lata diaconus

oardinalis (88).

Datum Romas, apud Sanctum Petrum, per ma- num Rainaldi, domini pap0B notarii, cancellarii vi- cem agentis, ii IdusMaii, indiotione prima, anno Domini miilesimo centesimo nonagesimo octavo, pontificatus Innocenti i.

IX.

Ad abhatem Prxmonstratemem (89) ; H, archidiacO" num et magittrum R. Canonicum Laudunensem. — Causam^ qux inter abbatem monachosque S. Nicolai de Ribodi Monte, ac W. diaconum, super Eeclesia de ViUari Sicco vertebatur, dijudicandam ipsis committit (90).

(Anno 1198. Rom». ap. S. Petrum. Maii 46).

[Bx Gharlutario membranaceo monastarii 8. Nico- lai de Ribodi-Monte, f». 47 v». Br6q. ibd.]

Venientibus ad prsBsentiam nostram diiectis Gliis,

(79) Vide epistolam libri tertii xxxni, not.

(80) Egidii. 8ic iegitur in Apographo quod no- biscum communicavit D. Poirier. Legendum vero Equitii. Vide epistolam Appendicis hujus tertiam, not.

i81) Vide epistolam libri quint! lxxiii. (82) Vide not. 58, supra.

II

(86>Vide epi^lam libri quinti xxix, npt

(87) Vobo. Sic iegitur in k^pgf^Mf^^jfai liobis- cuip (;oa;iQuiiitaVU*Qi Potidei:; A&.*Bi$)at; Bo^bo, Ro- mao9S,:4x;C&hoivldli€. [%trt, tUu*li S. Theodori diA(iofMls*(;ardinalis, a Goelestino papa III, in secun- da ex Giaconio, ex Paovinio vero in quarta, cardina- lium creatione renuntiatus est. Scribunt aliqui, Bobonem bunc fuisse Ccclestini affinem, atque ex fanailia Ursinorum. Mortalem vitam deseruit sub Innocentio papa lil. Oldoin. ad Ciacon. tom. I, col. 1164.

f88) Vide epistolam 1 bri tcrtii xx, not.

(89) Petrus I abbas. S. Justi, singularisdoctrine, pietatiset humilitatis exemplar, Praemonstraten- sium votis, et quasi violenter, a suo monasterio avulsus, ad summam ordinis sedem sgre se pro- muveri passus est, pridie Non. Junii an. 1196. Ab- dioafit pridie Id. Ootobris an. 1201. Illud vel ma- zime in tanto viro laudabile, quod oum coDterorum

A. Stepbano monaobo et Jessepresbjtero, nuntiisdi- lectorum fiiiorum... abbatis et (91)etmonachorum Sancli Nicolai de Ribodi-Monte, et W. diacono, qui se in ecclesia de Viilari-Sicco asserebat per Judices delegatos auctoritate apostolica institutum, et su- per hoc penitus audientiam vehementer, utrique parti dilectos filios, Robertum et Hugolinum, sub- diaconos et capellanos nostros, concessimus audi- tores. In quorum prsBsentia conetituta pars abbatis jam dicti proposuil, quod, cum Joannes, clericoa, frater ipsius W. ad sedem apostolicam acceaeisset, falso suggessit quod capella Villari-Sicci redditus sufficientes haberet, unde possetpresbyterausten- tari; etquia capella iila multum ab ecclesia ma- trice distabat, et quia presbyter Ribodi-Montia in parochiali ecclesia et capeila iila congrue deservire non poterat,propter defectum ipsius multi decesse- rantintestati; sicque per hanc faisam suggestionem ad venerabilem fratrem nostrum... archiepisco- pum (92), et dilectum lilium.., decanum Senonen- sem (93), a felicis recordationis G. papa prsdeces- sore nostro litteras impetravit ; sub eo tenore vide- lioet, utipsi presDyterum, appellatione remotay ild- dem instituere non dififerrent : abbas vero littera- rum illarum auctoritate citatus licet in illis de ipso nulla mentio penitus haberetur, ad prcsentiam ip- sorum accedens, cum copiam litterarnm habere non posset, ad extra provinciales etremotos judices asserurit se, ncn nisi causa cognita et expressa, debere vo(;an'; nec credenseasdeconscientia sum- mi pontificis emanasse, quod litter» ills juribus

C carere deberent, se obtulit probare paratum ; et quoniam nulla mentio facta erat quod in Ecclesia illa ipse abbas jus patronatus haberet et quia litte- rffi veritate tacita fuerant impetrataa ; et, si ibi pres- byter necessarius videreiur, sine ipsias tamen vel

Ordinumprslati ab Innocentio. III privilegia effla- gitarent, ipse hoo unum a summo pontifice petiit, utnecsibi,nec suis coabbatibus Iiceret,mitra,cbiro- tecis, aut aliis pontificalibus ornamentis uti nefor- san utendo sibi viderentur sublimes. Vid. Nov. Qall. Christ., iom.yi, col. 646.

(90) Ad apographum notulam istam apposuit D. Grenier quam hic referre lubet.

« Rescritdu pape Innocent III k Pabb6 de Pre- montr6, h rarcoidiacre de Laon, et k Maltre Ro- bert, chanoine de la m6me 6glise, pour terminer un grand diff^rend entre ies religieux de Saint-Ni- n colas de Ribemont et un diacre, qui avait fait 6ri- ger en cure la chapelle de Villers-Ie-Sec, et s'en 6tait fait pourvoir sur un faux expos6, et sans la participation du patron.

f< Cette pidce est fort intdressante pour la ma- ni^re de proc6der au for ecclesiastique dans le dou- zi^me si^cle. »

(9i) Vide supra Epistolam 2, not.

(92) Michaelemde Gorbolio, qui Senonenscs in- fulas gessit ab anno 1194. ad annum 1199, quo obiit IV Kal. Decembris. Vide Nov. Gal. Christ. tom. XII, col. 55.

(93) Post Salonem, Senonensem decanum quem anno H96 defunctum esse dicunt, Hugo, pri- mum archidiaconus Senonensis el decanus de Brayo, dein decanus Senonensis, memoratur in iDstnimentis osque ad annum 1204. ibid. coL 110

33

8UPPLBMBNTUM. — AN. 1198.

34

ditBeesani 86U metropolitani consilio, vel etianiy A <li<LConi oontrario allegabat, qaod, cum unus boIub

sacerdos in duabus ecclesiis valde a se distantibus Bciiicet ecclesia Sancti Petri Rtbodi-Montis, et ec- clesia BeataB de Villario, quss babet ab anti- quo baptisterium et ccBmeterium, ministraret, pro- pter remotionem ecclesiarum, et quia castrum, in quo prflBdictus presbyter reeidebat, contingebat clauBum saBpius inveniri, etmaxime egredide nocte non poterat, parochiani de VillArio absque perce- ptione divinorum sacramentorum decedere coge- bantur. Unde ad hoo periculum evitandum, prflsdi- ctus G. prffidecesior noster, ad conquestionem paro- chianorum de Viiiario, jam diclis Judicibus suas litteras destinavit, ut, si eis constaret quod eccleeia de Villario decimas baberet, et reditus qui ad vi*

quod majuB est, prflscepto summi pontificis eum assorait instituinondebere. Jndicibas autem nibilo- minua in causa procedere volentibus, abbas, sibi •entiens imminere gravamen, sedem apostolicam appellavit. Qua videlicet appellatione Tacta, partet de coaeensu judicumin arbitros convenerunt. Pen- dcnle arbitrio, memoratus archiepiscopus, abbate non vocato, prefatum W.,licetminu8idoneum, in dictacapella pro sua instituit voluntate. Quo audito, abbaa ad judioes illos non valens propter nimiam distantiam locorum aocedere, coram venerabilibus fratribus nostris..., archiepisoopo Bcmensi (94), Sancts SabinaB cardinali, et... episcopo Laudunen- si (95, appellationem prius interpositam innovavit,

et qood taliter appellasset dicto Senonensi archie- |. ctam unius possent sufficere sacerdotis, et quod piscopo intimavit. Clericus autem jam dictus, de fa- preBdictus sacerdos Ribodi-Montis ab eadem ecolesia

eto Judicum, licet minus canonico, sic oonflsus, capellam illam per violentiam occupavil. Ipsum quoque abbatem, Jure suo rationabiliter uti volen- tem, cnm quibnsdam complicibus suistam turpiter qoam irreverenter ejecit, manus praBSumens inji- cere violentas. Ilac vero de causa, pars ejusdem tbbatis petebat, pernos quod factum fueratirritari, et clericum ad satifactionem detantoexcessucom- pclli, contra rescriptum siquidem, quod superin- stitutlone proprii sacerdotis in capella jam dictaad pretatos Judices emanavit, sic fuit objectum ; vide- licet qaod ipsum nuUum debuit habere vigorem : sed, si quid ex eo secutum est, cassum et inutiie reputari ; in eo namque nulla mentio [facta est de

de Villario adeo remotus existeret, quod utrique Ecclesiffi prout expediret deservire non posset, pro quo plures sicut dicebatur decesserant intestati, in eadem Ecciesia de Villario auctoritate apostolica iDstituerent sacerdotem, assignantes ei de decimis et reditibus ad dictam ecclesiam pertinentibus, unde posset congrue sustentari, facientem etiam presbyterum ecclesiffi Ribodi-Montis de eadem Eo- clesia qusB ditissima est manere contentum. Ipsi vero judices, mandatum apostolicum devote ac humiliter exsequentes, quos viderunt juxta for- mam mandati apostolici evocaodos ad suam pr»* sentiam evocaverunt. Et, quia, per testes ido- neos facta diligenter inquisitione, ipsis constitit de

tbbate, qoi, ratione juris ab antiquo possessi, et C prsmissis, bonorum et prudentum usi consiliOy

tpostolico privilegio sibi et suao Ecclesiae confirma- ti, in ecclesia, cajus appenditium erat memorata capella, debebat instituere sarcerdotem (96},necad hoc per aliquem praelalorum suorum fuerat invita- tus ; ad quod probandum fuit paratus testes suffi- cientes ibideminducere; sed quia id sibi non licuit, licet appellatio inhibita esset in litteris, ei merito liouit appellare. Cumqueid pluribusaliisallegatio- nibus et rationibus pars eademaflirmasset, rescri- ptum ipsum asseruitesse suspectum, quianecstylo Romans Ecclesiae consonabat, nec in exemplo ei exhibito oapituia dicent continuata capitulis aliis videbantor; et ex eo specialiter, quia, iicet adver- sa pars se facturam illus copiam permisissut, in

memoratam ecclesiam de Villario praedictodiacono auctoritate apostolica conlulerunt rooderatam por- tionem, videlicet tertiam partem mujoris decimaa ac minutaD ad ecclcsiam de Villario pertinentis, et omnesoblationes totiusanni, exceptis oblationibus in Nativitate et Resurrectione Domini, et Assum- ptionebeatoiMariae, percipiendis, eijuxta formam apostolicam assignantes, de quibus videlicet dia* conus ideni partem recipere debet, et dilecti fllii... Abbas et monachi Sancti Nicolai de Pratis, duas alias porliones ; elita ipse diaconus ecclesiam aposlolica sibi auctoritate concessam possedit. Poslmodum, quia abbas, ojus perturbans posses- sionem indebite, in eadem ecclesia ipsi violentiam

jure illud tamen in medium producere, vel etiam n inrerebat, imo etiam ineum manus violentas inje-

gemel ostendere, non curavit. Item.mifltis, ratio- nibaa pars abbatis rescriptum illud asseruit non valere, qui fuit falsis suggestionibus impetratum; cum redditus illius EccleBiaB ad victum minus non possinl sufficere sacerdotis, nec illa capella reditus aliquos obtineret, nec matricem ecclesiam ditissi- mam esse constaret. Pars siquidem memorati W.

cerat, et, per quatuor dies eum quasi incarceratum per laicalem potestatem facieos detineri, victum e! prohibucrat exhiberi, ut sic juri suo fame tandem renuntiarct afflictus (de qua captione per venerabi- lem fratrem nostrum... episcopum Laudnneosem. vixtantem potuit liberari) ; quia etiam custodes eum ne posset exire ad ostium Ecclesi® observabant, et

v94) Vide Bpistolam libri tertii xiv, not.

(95) RogeriuB I (de Rosoi) electus ao. 1174, con- sccratus anno 117d, Laudunensi Ecclesia) praefuit asque ad annum 1107. Vid. Nov. GalL Christ, tom.

IX, col. 534.

(96)Confer enumeralioncm bonorum et posses- sionum mooasterii S. Nicolai de Pratis de Ribodi- Monte, in epistola 2 supra citata.

35

AD INNOCENTII III RB0B8TA

36

rebussuis mobilibus per laicolem potentiam fecorat A Q6s his ezaequendis neqniveritis interesse, duo ve-

spoliari : postquam euper his omnibus per testes idoneos judicibus constitit supradictis, ab iisdem apostolica auctorilate suspensus fuit, sicut in au- thentico judicum prospeximus contineri. Licet au- tem^ eo quod propter injectionem manuum in dia* conum abbas tenebatur excommunicationeligatus, et per se velaliam personam standi in judicio fa- cultatem non habebat ; et quia ipsum diaconum et paroohianos buos robus suis violenter fecerat spo- liari, ad respondendum adversas parti pracdictus diaconus se assereret non teneri, nisi fucta restitu- tione plenaria ex parle abbatis ; tamen, salvis ipsis exceptionibus, non ingrediendo litem, allegationes partis adversflB vacuas et inanes ostendere pluribus

strum ea nibilominus exsequantar.

Datum RomflB, apud Sanctum Petrum, xvii Ka- lendas Junii, pontificatus nostri anno primo.

Ad abbatem (97) et convenlum monasterii in Gengen-' bach, ArgenUnensii diasceseos. — Confirmaiio prU vilegiorum

(Annoll98,Jul. 3.)

[Ex Apograpbo, quod ad (Idem autograpbi, in ar- chivis monasterii de Gengenbach asservati, dili- genter exscriptum comutunicavit bonffi momo- riH^ abbas Grandidier. Ibid,]

Innocentius, episcopus, servus servorum Dei

rationibus conabalur, asserens, coram judicibus a ^. dilectis filiis, abbati et conventui monasterii ia parochianis per testes idoneos fuisse probatum, ** GengenbHch, ordinis Sancti Benedicti, Argenti-

quod ad veri suggestionem prsdictsB fuissent litteras impetrats. Prasterea, constanter asseruit, quod ad querimoniam parochianorum de. Viilaru dictusepi- Bcopus fuit admonitus, ut in ecclesia de Viilario instituereiur preebytcr, qui in ea divina, prout ex- pedit, celcbraret. Postimpertraliooemetiam littera- rum, judices antedicti lam ipsum abbatem quam prssdecessorem cjus, pcrsovel peripsorum nuntios, ad hocssepius monuerunt, etquod rescriptum fuis- set litteris citatoriis interseitum (cujus copiam pars adversa non potuit, ut asserebat, hubere), multis argumentis et rationibus sufQcienter coram dictis auditoribus est ostenuum ; ei, ut dicebat, cum in hoo consentirc nolucrit saepc commonitus.

nensis dioBceseos, salutem et apostolicam bene- ctionem.

Solet annuer^Sedes apoatolica piis votis, et ho- nestis petentium precibus favorem benevolum im- pertiri. Eaproptcr, dilecti in Domino filii, vestris justis pelitionibusgratoconcurrentes assensu.om- nes libertates et immunitates, a prsdecessoribus nostris, Romanis pontificibus, sive per privilegia, vel alias indulgentias, vobis et mooasterio vestro concessas, sive indultas, necnon libertates et exem- ptioncs ssculurium exaotionum, a regibusetprin- cipus, acaliisGhristi fidelibus, rationabiliter vo- bis et monasterio vestro indultas, sicuteas Justeet pacifice obtinetis, vobis et per vos eidem monaste*

absque consensu illorum haeo institutio fleri potuit C "« auctoritute apostolica confirmainus, et prae-

auctoritate apostolica per judicesdelegatos. Cum- que ipsi auditorcs ea quae prsposita fucranl coram ipsis nobis fideliter retulissent, quia dc praemissis omoibus plene non potuimus eliccre veritatem, cnm probationesadassertionemmultorumquaeproposita sunt utriquo parti deesecnt, eamdeni vobis causam de communi assensu partium duximus comrait- tendam. Quocirca, discretioni vestrae per apostolica soripta mandamus, quatcnus, partibus convocatis, super iis omnibus et aliis, si qua pertinentia ad oausam duxerint proponcnda, inquiratisdiligentius veritatem, et, quod canonice videritis slatuendum appellatione postposita statuentes, id faciatis per censuram ecclesiasticam a partibus firmiterobscr-

sentis scripti patrocimio communimus, Nulli ergo, etc.

Datum V Nonas Julii, pontificatus nostri anno primo.

XI.

Ad Danorum regem. — Ui contra Sueri tyranni-

dem accingalur.

(Anno 1198. Apud cifitatem Castellanam, Oc-

tob.6.)

[LiUEOEN, Diplom, Suec, Holmix 4829. 10-4^

I, 130.]

Innocbnt. episc, illustri regi Danorum, etc. Tam cieri quam populi Norwagiensis proraeren- tibus culpis, pormitiente Domino, crodimus acci-

vari, revocantesin irritum quidquid, post invcsti. q disse quod usqne adeo in vos et totum regnum

turam prasfato diacono a praedictis judicibus aucto. ritate apostolica factam,contraeum noverilisinde- bito attentatum. Volunius tamen, ut anto litis iogressum memorato abbati, recepta prius ab ipi^o snlficienti eautione, quod debeat juri parcrc, abso- lulionis beneficium impendatis, nullii litleris ob- Btantibus, si quae apparuerint prater assensum partium a sede apostolica impetratoe. Quod si om-

(97) Apographo D. abbatisGrandidier subjicieba- tur hajc notula : Atbold dtaii alors nbbS de /'«6- baye bMdiciine de Gengenbach, encore cxistauie dans VOrtenan ei dans le diocise de Strasbourg. Ve-

Norwugiae tyrannica Sueri orudelitaa et violentia dctestanda prasvaluit, ut et regnum, neo electione principum, prout aceepimus nec ratione sangui- nif, occuparit, el in viros ecclesiasticos ipse quon- dam ecclesiastico (sicut dicitur), functus oificio dcbacchetur, ecclesias opprimat, clericos perso- quatur, affiigat pauperes« et ssBviat in potentes, ita ut divino credaturaccidisse judicio, utqui secun-

rum Novsit Gallim Christianx auctores, Gengenbaci abbatem, ciroa hsec in qnibus versamur tempora, Gerboldum memorant, tom. V, ool. 871.

37

BUPPLBMSlfTnif . — AN. 1108.

38

dam etiam suam asBertionem illegitime natDS, ad A

sacros non fuerat ordinea promovendus, contra

Banctiones canonioas assumptus ad eos, fortius in

illos desnviat qui in ordinatione ipsius statuta ea*

nortum non servaverunt. Miramur autem, non de

DeOy qui ad correctionnem vestram ejus tyranni-

dem bacteoas toleravit, nec de ipso cujus spiritus

obstiaatus inmalum dedi8cere,assuetusiniquitati,

non potest, sed de bis qui apostalam, sacrilegum

et nefandom adbuc etiam sacrilege teroeritatis

aosu sequuntur, et ei praBbent auxilium et favorem

CQfjus tyrannidem persequi potius pro viribus te-

nebantur. Licet autem ad edomandam ejusversu-

tiam frequens manaverit ab apostolica 8ede man-

datum» nondum tamen sic ejus|potuit perversitas

refrenari, quin adbuc, quibusdam eum in suarum

sequentibus perniciem animarum, inquadam parte "

Norwegis dominetur, et in ea rabiem superet

tquilonis. Qui ut amplius vos et universum Nor«

wegin populum oircumveniret, et auctoritateapo-

stoiica regnum sibi ostenderet conQrmatum, bone

memorie GcBlestini pap» predecessoris nostri bul-

lam falsare non timuit, qua varins litteras sigilla-

vit. Sed is oui manifesta sunt omnia ejus falsita-

tem detezit. Ne autem ejus perversitas des0Bviat in

iasoDtea» serenitatem regiam rogamus, monemus

et oKbortamur in Domino, ac per apostoiica scrip-

ta mandamus qaatenus ad defendendas ecclesias^

clericos in sua iibertate tuendos, liberandos pau-

peres et potentes de manu persecutoris illios, imo

etiam ad dejiciendum monstrum iliud, quod bis

solis parcit qaibus nocere non potest, .taiiter ac- C

cingaris» ot a Deo retributionem ABternam et nos-

tram consequi gratiam specialius merearis ; perse-

eatoribos tante iniqoitatis assistas, resistas sequa-

cibus, ita qaod membrum illud diaboli non possit

in regno Norwegiedenuodebacobari, autpersecu-

tionem in ecclesiis ulterius suscilare.

Datum apud Givitatem Castellanam, ii Nonas

Octobris.

XII

Ad Petrum Arusiensem episeopum. — Sex primat prxbendut Ai^iensit ecclesix confirmal.

(Anno H9% Laterani, Nov. 13.) [Langkbegk, Script, rer. Dan., 388.]

iNifOCENTios episcopus, servus servoram Dei, venerabili fratri Petro Arusiensi episcopo, sala- D tem et apostolicam benedictionem.

OfHcii nostri debitum etcbaritas ordinata requi- rit, ut quae a fratribus et coepiscopls nostris acta laadabiliter fderint, auctoritatis nostrsB prssidio ioconvulsam obtineant firmitatem et plenam in fu- turo agendi fldociam tribaant potiora. Sicut autem ex parte tua, venerabilis in Christo frater, nostris est aoribus intimatum^de bonis patrimonialibus et aliis, que rationabiliter aoquisisti, ac de bis,quflB commissa tibi ecclesia prius babuerat^ sex preben- daa provide statoisti canonicis assignandas, qui eidem ecclesi» debeant deservire. Nos igitur statu-

tum ipsum dignis in Doroino laudibas commen-

dantes, ut firmiter omnibus temporibus futuris

firmius, prout circurospectc ac provide factum est,

et in authentico scripio venerabilis fratris nostri

Asgeriy Lundensis archiepiscopi, expressius con-

tinetur, aoctoritate apustolica confirmamus et praB-

sentis paginaB patrocinio communimus. Nulli ergo

omnino hominum licitum sit hanc paginam nos-

tras confirmationis infringere, vel ei ausu teme-

rario contraire. Si quis autem hoc attentare praB-

sumpserit, indignationem omnipotenlis Dei et bea«

torum Petri et Pauli apostoloram ejus se noverit

incursarum.

Datum Laterani Idus Novembris, 'pontificatus

nostri anno primo.

XIII.

Ad abbatem monasterii Nonantulani di(Bces{s Muti- ncnsis, — Concedit ut quosdam excommunicatos absolvat,

(Anno 1498, Lateranl, Dec. 9.)

[TiiuBoscHi, Storia della badia di yonantola, II, 348. Ex autogr. iu archiv, Non,]

Innocbntids episcopus, servus servorum Dei, di- lecto filio... abbati monasterii Nonantulani ordiois Sancti Benedicti Mutiuensis dicecesis, salutem et apostolicam benedictionem.

Exhibita nobis tua petitio eontinebat quod |non- nulli monasterii tui monacbi et conversi pro vio- lenta ii^jectione manuum in se ipsos, et quidem pro detentione proprii, alii etiam pro denegata tibi et prfBdecessoribus tuis obedientia, seu conspiratio- nis offenBa, in excommunicationis laqueum inoide- runt, quorum monachorum quidam divinacelebra- runt officia, et receperunt ordines sic ligati. Quare super his eorum provideri saluti a nobis bumiliter postulasti. De tua itaque circumspectione taliter plenam in Domino fiduciamobtinentes, discretioni tueB preBsentium auctoritate concedimus ut eosdem excommunicatos hac vice absolvas ab bujusmodi excommunicationis sententiisjuxtaformam Eccle- siae vice nostra, injungens eis quod de jure fuerit injungendum, proviso utmanuum injectores, quo- rum fuerit gravis et enormis excessus, mittas ad sedem apostolicnm absolvendos. Cum illis autero, qui facti immemores veljuris ignari absolulionis beneficio non obtento receperunt ordines et divina officia celebrarunt, injuncta eis pro modo culpsB poBnitentia competenli, eaqueperaota liceattibi de misericordia quaBBUperexaltat judicio, prout eorum saluti expcdire videris, dispensare. Si vero prsfati excommunicati scientes, non tamen in contemptum clavium, talia presumpserunt, eis per biennium ab ordinuro exsecutione suspensis, et imposita ipsis poBuitentia saluiari, eos postmodom si fuerint bo- ns coQversationis et vitffi, ad gratiam dispensatio- nis admittas. Proprium autem si quid habentdicti monacbi vel oonversi, in tuis faoias manibus resi- gnari in utilitatem dicti monasterii convertendum.

Datum Laterani, v Idus Decembrisy pontificatus nostri anno primo.

AO INNOCBimi m BBGBSTA

40

XIV.

j4d patriarcgam Jerosolymitanutn. — Vt prior et ca^ noniei Sancti Sepulcri liberam habeant polestatem ordinandi domos et prioratus abedientiarum.

[Anno 1199. Laterani, Jan. 5.J

[Eag. de RozifcRE, Carlulaire de Viglise du Saini- Sipulere de J6rusalem, publi^ d'apr68 let mss. da Vatican. Paria, imprimerie Nationale, 1849, in- 4»;pag. 271.]

liTNOCENTius episcopns, servus servorum Dei ve- nerabili fratri Jeroeolymitano patriarch», salutem et apostolicam benedictionem.

Cum dilecti filti prior et fratres Dominici Sepul- ori de indulgentia Sedis apostolicfi el asscnsa prs- deceaaorum tuorum liberam hucusquererumsua- ram, tam domorum quam prioratuum, adminia- trationem babuerint,etno8eorumdem praedecesso- ram nostrorum vedtigiis inhfirentes, id ipeum eis daxerimasconnrmandum, euetinere nulla ratione debemus ut contra concessionem nostram ab ali- qao temere veniatur. Hincest quod fraternitaUtue per apoetolica scripta mandamus quatenus super administratione jam dicta prefatos priorem et fra- tres non velitis aliquatenus impedire, eed potiue eo8 uti, quantum de jure licuerit, apostolica con- cessione permittas, nec eis in institutione canoni- coram, quos utiles et idoneos ecclesiae sus cogno- verint, contra indulgentiam nostram t^^mere teop- poaas, cum in boc jus tuum servari velimus modis omnibus illibatum.

Data Laterani, Nonis Januarii, pontiflcatus nostri

anno secundo.

XV.

Ad abbalem. E. prxpositum et C. canonicum S. Emmerami Ratitponensis. — Ut jura parochi in Riekofen contra c3enobium Watderbach lueaniur.

(Anno 1199. Laterani, Martii 5.)

[RiED, Cod. diplom. Ratisbon., Ratishone 1816, in-4»;p. 281, ex originDli.]

Iknocentius epiecopus, servus servorum Dei, di- lectts liliis... nbbati Sancti Eminerami, E. prflcpo- sito et G. canonico Rastiponen., salutem et apos- oam benedictionem.

Ex conquestione dilecti filii Wernadi plebani de Lentechoven (hodie Rickofen,) nostro est aposto- latui reseratum, quod... abbas et fratres deWaler- bach Ratisponen. diGeceais mansum unum, quidos cipellae bu0b Tagmerengen (Taimerin^), in illis par- tiban nominatur, indebitcipsisubtrahunt, et illum presumunt contra justitiam delinere; cumque co- ramdilectis niiis, choro Ratisponen. plebanue ipse suam posuerit aliquandoqusslionem, diclo abbate

(98) Vide Epistolam xii, intra, not.

(99) Vide Epistolam libri noni clxxxii.

(100) IJenricus 111, ex Camerario, jam etate gra« vis, in abbatem S. Vedasti ando 1194 adleclus cst. Ob senium curam deposuit an. 1209. Vid. NocGall. Christ, tom. 111, col. 285. Simon I, S. Vedasti mo- nasterii asceta, mortui Alexandri abbatis partes excepit anno ealtem 1175, e vivie excessit anno 4202, vel 1201, ex Locrio. Ibid. col. 412.

A ad appellalionis subsidiam conyolante, qaam Don fuit sicut proponitur prosecutus, saam noDdum potuil justitiam obtinere unde ipae qaoque ad oe- tavam Epiphaniao, qu» jam prsteriit, apoatolicam aedom appellans terminum provocationis ab abbate interposito coarctavit: idem etiam abbaa dicto plebano super decimis vill» prcfat» inJuriosuB existere dicitur et molestas ; volentes, autem, ut jura Bua serventur singulis iilibata, oam nobis non constiterit de prfimiBsie, caueam ipsam vobiB duximus committendam, per apostolica scripta mandantes, quatenus vocatia ad prssentiam vea- tram, qui fuerint evocandi, et inquisita super prs- missis diligentius veritate, quod canonicum fue- rit, remoto appellationis obstaculo, atatoatiB, fa-

|v cieotes quod statueritis per censuram ecdeBiaBti- cam flrmiter observari, nullis iitteris veritati et justitis preBjudicantibuB a sede apostolica impe- tratis. Quod si omnes his exsequendis nequiTeri* tis interesse, duo vestrum ea nihiiominuB exae- quantur.

Dat. Lateran., iii Noo.Martii, pontiflcatus nostri anno ii.

Plumbum. Innogentius PP. IIL

'XVL

Ad Gerbodonem (98), abbatem et C onvenium S. Wul- mari, Boloniensis dixceseos. — Senlentiam in tp^ sorum favorem^ ab episcopo Morinensi et conju- diribus^ incausa^ qux inter ipsor ac abbatem Ciu- niacensem super tibertale etigendi abbatesverteba- tur^ tatam confirmat.

C (Anno 1199, Laterani. Mart. 20-

Transcripta ex Archivio Mouasterii 6. Wulmariy

II. 24. Breq. ibid.]

Innocbntids episcopus, servus servorum Dei, di- lectis flliis Gerbodoni, abbati, et conventui Sancti Wulmari, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum a nobis petilur quod justumest et bones- tum, tam vigor «quitatis quam ordo exigit ritio- nis, ut id per solliciludioem offlcii nostri ad debi- tum perducatur efTcclum.Eapropter, dilecti in Do- niino filii, vestris justiB poslulationibus grato |con- currentes assensu, sententiam venerabilis fratris nostri . . . Morinensis episcopi (99), et dilectorum flliorum... Sancti Vedasti (100) et Aquiscincti ab- batum, contra Cluniacensem (1), super libertatc D in mouasterio vcstro eligendi abbates, in qua fra- tres monasterii vestri pcr quadraginta annos con- tinue permansisse, legitime coram prsdictis judi- cibus est probatum, sicut rationabilitcr lata est, ncclegitiina appcllationesuspensa,ratam habentes,

(1) lilrat is adhucllugo IV (de Clermont,) Raynal- di, Oomitis Claromontensis, in pago Bellovacensi, el Clemenliaide Barro filius, consanguineus Ragi- naldi episcopi Camotensis; qui, primum abbasS. Gercmari Flaviacensis, indc S. DucianiBellovacen- sis, postreroo Cluniacensis, ab anno H83, renun- tiatus est. Non obiitenim antsdiem 6 Aprilisanni hujus 1199. Vide tfov.Gatt.Christ, tom. IV»ool. 1145

4i

8UPPLBMBNTUM. — AN. 1199.

AZ

aiietoritate apostolica confirinainus, et proDsentis X Bcripti patrocinis commanimua.

Decernimus ergo» etc.

Datum Laterani, xii Kalendas Apriiis, pontiOca- tus nostri anno secundo.

XVIL

id Gerhodonem (2), abbaiem Sancti fVulmari^ ejus^ que fratres tam praesentes quam futuros . — Recipii eos sub protectione B, Petri, ci enumcruii' tur bona ad ipsos speclantia.

(Anno 1199. Lateruni, April. 5.)

IBreqdioni et La Porte Dutheil, Regesta Inno- antiillly t. HI, App., p. 1075, ex Apognipbo, qnod ad fidem Autograpbi exscribi curavit D. Vacher de Bourg-Lange. Vid ad calcem builaB ipaius.

I^rtOGBfrnus episcopus, servus servorum Dei, di-

iectis filiis, Gbrbodoni, abbati monasterii Sancti

Walmari, ejusque fratribus, tam praesentibus quam

futans regularem vitam professis in perpetuum.

Quoties a nobis petitur quod religioni et hone-

stati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti

concedere, et petentium desideriis congruum sufTra-

gium impertiri. Eapropter, dilecti in Domino filii,

vestrisjudlis postulationibus clementer annuimus,

et felicis recordationisCcelestinipap®, praedecesso-

ris noslri, vestigiis inhserenles, prflBfatum mona-

sieriuui Sancti Wulmari, in quo divino maiicipati

estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione

suscipimus, et prssentisscriptipriviiegiocomiuu-

nimus; inprimis siquidem statuentes ut ordo mo-

nasticus, qui secundum Deum et bcatl Benedicti C

lUguIam ineodem monasterioinstitutusessedigno-

scitur, perpetuis ibidem temponbus inviolabiliter

observetur. Prsterea, quascunque possessiones ,

quscunque bona idem monasterium inpraesentia-

rum joste etcanonicepossidet, aut in futurum con-

cessione pontificum, largitiono rogum vel princi-

pQm,obIatione fidelium,8eu aliisjustismodis^ pras-

staote Domino, poteritadipisci, firma vobis vestris-

quesuccessoribuset iliibata permaneanl ; in quibus

bfic propriis duximus exprimenda vocabulis:

Locum ipsum, in quo praefatum raonaslerium

situro est, cum omnibus pertinentiis suis; villam

Sancti Wulmari cum mercato, theloneo, et omni-

bus ejusdeTi vilise jurisdictionibus et pertinentiis

interioribus et exterioribus, ab ipsa viiia usque ad Q

feuilum de Witra, quod de Comite descendit, et

Qsque ad feodum de Dudelli villa, et feodum de

Dales, et usque ad feodum de Tingri, et Feodum de

Weriinghetun, et usque ad rivum de («resbere, et

flumen Elnac; purochiaiem ecciesiam ipsius villse,

cum omnibus decimationibuset aliis pertinentiis

suis; terram, cum nemore de feodo Roberti Rabel,

ft pede montis usque ad feodum Lamberti de Cors,

(2) « XI. Gerbodo, seu Grebindus, aut GrebinuSj B. Walmari, nunc Boloniensis dioeceseos monasterii ftbbas, cui minime nominato, ut ferunt, bonorum et Eeciesiarum confirmationem GcBlestinus PP. III anno 1193 indulsit, testis legitur anno 1492 in lit- teris Idtt eomitias» pro 8. Bertino. Reperitur anno

PAnm. GGXTII.

et Baliaini de Milestrec, quod possidetis ab eo sub annuo censu decem solidorum; villamdedeadiog, cum ecclesia et omnibus aliis suis pertinentiis ; viliam Veteris Monasterii, cumecclesiaet omnibus aliis suis pertinentiis ; villam Sancti Martini, oum ecclesia et omnibus aliis suis pertinentiis ; villam Magnffi-Villffi, oum ecclesia et omnibus aliis soiB pertinentiis ; villam Goloniae, cum ecclesia etomni- bus aliis pertinentiis suis, torris videlicet cultii, et omnibus... piscariis, paludibus et maresois, apud Niuuiei, dimidiam barcariam et piscariam ; Gunde- tam ; Ricbenacre ; Bercbem ; Estruem ; Fobem ; Berneulas ; Evolinghebem ;apud Stapes, mansoa triginta ; et in praedictis villis et viculis, oomem comitatum et jurisdiutionem ; altare de Frene, et duas carucatas terrae et amplius, et hospites quot habetis in eadcm villa, cum omni jurisdictione et redditibus unnuis, quos vobis debcut, ct in eadem vilIa,decimamdemota ; altaredeTringri, cum om- nibus decimationibus, et in eadem parochia, deei- mam crcmentorum ; altare dc Laires, cum totade- ciina; altare de Quarti, cum tota deoima; altare deVerIiDghctun,cum lotadecimu ; altarede Wilra ; aitarusanctae Geltrudis ; altare de Honinghes ; alta- ria de Auci et de Servin ; in parochiade Kestreke, totam decimam mcdiatariorum comitis ; et iu ea- dem parochia, decimam Willelmi Camerarii, deci- mam de Dusinghehem, tcrtiam partem decimae de Ilelbesessem, decimam de Oales, decimam de Sckie- ses, decimam de Berneulas, decimam de sarto Ri- cheri, decimara de Wencghevai, decimam Sanct» Gertudis, tertiam partem decimas de Verna, deci- mam de Welwingc, decimaui de Alinghetum ; apud Berebet, decimam de terris Balduini Bibuef, et Si- monis Bustel. deciraan de Bossin; apud Denebrac, dccimam Castcilaai de Faukomberge, et in eadem villa decimam de terra Lambini : ia paroohia de Reclinghem, unam carucatam terrae cultas, apud Capellam, allodia Oilardi de Buijinghehem, apud Wichinghehem, aliodia Giroldi de BuccoII, et Gi- roldi de Casroi, et Hugonis de Chestreka ; apud Le« dingheham, quamdam partem allodiorum ipsius viila3 ; apud Lustinghehecn, aliodia Rogeri de Kaeu, et Giiije, Bororis suae et duas partes molendini ex eorum dono ; in parochia NoviCasteli, allodia Ro- berti Cringclh, et Walteri CroJle ; apud Paninghe- rum, ailodia Faram ; apud Uuppera, diraidiam oaru- catura terrse ; apud Uecout, ailodiaUugonis deCoi- lesberc, et llugonls de Kestrehe ; apud Hcs6inghe« hem, duas carucntas terrae ; upud Ilokinghehom, unam carucatam terrae ; apud Uermarenghes, alio- dia llu^onia de Seles et sororum snarum, et Petri et Hiigonis, ct sororis suae; apud Yseche, allodia Arnuin de Longaviila; apud Ferchenes, allodia \trouis, ct Joannis filii sui, et Balduini cognali

1106 in Chronio Andrenci. Queedam praedia ven- didit monasterio Clariraarisci, approbante Lam- berto, Morincnsi episcopo, anno 1199. Occurritad- huc anuo 1210 in Ghartulario S. Judoci. » GalL Chrisl, nov,, tom. X, col. 1596.

43

AD INNOCBNTII TII RJBGBSTA

M

eorum ; aptid Uelleaboun, allodia Raineri Gaval ; apud Hellingbem, soi polohinos frumenti ; apud Marchines, duos polchinos frumenti ; apud Bolo- niam, septem solidos et dimidium ; apud Camir, quinque solidos ; apud Badingherun, quinque soli- dos ; apud Malchesberc, quinque solidos ; apud A1« les, qutnque solidos ; apud Jorni, sex solidos ; apud Bovelinghehem, quinque solidos ; spud Seninghe- hem, quinque solidos ; prioratum deBaileleth, cum omnibus suis pcrtinentiis ; in Anglin, oltare de Fo- binghes, et decimam de Ruiwale. Sane, novalium vestrorum, qus propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animaiium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere vel extorquereprsB- Bumat.

Liceat quoque vobis clericos vel laicos, liberos et absolutos, e ssculo fugientes, ad conversionem recipere, cl eosabsque contradictiono uliqua reti- nere. Prohibemus insuper, ut nuUi fratrum vcstro- rum, post factam in loco vestro professionem, fas sit, absque abbatis sui licentia, de eodemloco, nisi arotioris religionis obtentu« discedere. Discedentem vero absque communium litterarumcautiono, nul- Ins audeat retinere. In parochialibus autem cccle- siis, quas habctis, iiccat vobis sacerdotes eligcre, et dioDCCsano episcopo prsesentare, quibus, si ido- nei fberint episcopus curam animarum committat, ita quidcm quod ci de spiritualibus, vobis vero de temporalibus, debeant respondere. Statuimus etiam ut infra flnes parochiarum vestrarum nullus eccle- siam, vel * sine dicDcesuni episcopi, et vcstro as- sensu, do novo rodincare pra?snmat, salvis tamen privilegiisEomanorum pontiflcum. Auctoritate quo- que apostolica .. .. mus^ ne qiiis in vos, vel Eccle- siam vestram, excommunicationls vel intordicti sententiam, sine manifesla et rationabili causa, promulgare, scu novas et indebitas exactiones vo-

bis et hominibus vestris [imponat. Stationes

acas a dioecesano episcopo in vestro monasterio Reri auctoritate apostolica inhibemus. Pro ohri- smate autem, oleo sancto, consecrationibus alta* rium seu basilicarum,ordinationibusroonachorum seu clericorum vestrorum ; qui ad sacros ordines fuerint promovendi *benedicendo seu deducendo ad sedem, vel quibuslibet ecclesiasticis sacramentis, nuUus avobis,sub obtentu consuetudinis, vel quo- libet alio modo, palafredum, cappam sericam, vi- num, sivequidquam aliud audeat postulare. 8e.... quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut

A eorum devotioni et extrem» voluntati, qoi se iUie sepeliri deliberaverint, nisi forte exoommanicaU '!. vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen Ju- stitia illarum Ecclesiarum, a quibus mortaorDm corpora assumuntur. Obeunte vero te, nunc ejoa- dem looi abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seo vio- lentia prfiponatur, nisi quero fratres commoni consensu, vel fratrum pars consilii saniorlBy ae- cundum Dei timorem, et beati Benedicti Regulam» providerinteligeadum. Libertates praeterea et im- munitates, necnon antiquas et rationabiles consoe- ludines monasterio vestro concessas, et hactenus observatas ratas habemus, et eas futuris tempori- bus illibatas manere sancimus. Decernimus ergo,

n ut nulli omnino hominum liceat prsfatum mo- nasterium temere perturbare, autejusposseasionet auferrOy vel ablatas retinere, minuere, seu quibos- libetvexationibus fatigare, sed omnia integra, con- serventur, eorum, pro quorum gubematione ao sustentatione coocessa sunt, usibus omnimodia profutura, salva Sedis apostolicad auctoritate, et dioBcesani episcopi canonica justitia. Ad indicium autem percepto) hujus a Sede apostoiica protectio- nis, bazantium unum vos constituislis nobis no- strisque successoribus annis singulis soluturos. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, sscularisve persona, hano nostrss constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverity ae- cundo, tertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione corrdxerit, potestatis honoris-

C que sui dignitate careat, reamque sedivino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini redemptoris noslri Jesu Christi aliena fiat atqoe in extremo examine divine ultioni subjaceat. Gun- ctis autem eidem loco sua Jura servantibus, si pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fru- ctum bonsB actionis percipiant, et apud districtum Judicem prsmia slernaB pacis inveniant. Amen. Amen. Amen.

Ego Innocentius, catholic» EcclesiaB episco- pus.

Ego Octavianus, Ostiensis et Velletrensis epi- scopus (3).

Q Ego Petrus, Portuensis et Sanctas Rufin» epl- scopus (4).

Ego Joannes, Albanensis episcopus (5},

(3) Vide Epistolam Libri tertii x, not.

(4J Vide Epistolam Libri quinti LXix,not.

(5) Joannes Albanensis episcopus, Ilic idem est procul dubioac ille qui ad bullum Appendicis bu- jus VII Philippus, ad Bullam vero ejusdem Appen- dicis VIII Joannes, tituli S. Clemeniis diaconuscar- dinalis, simulque Viterbieosis ac Tuscanensis epi- scopus, subscribitur, de quo nos, in notis, tum ad easdem bullas, tum ad Epistolam Libri sexti cxvii egimus. Joannem enim, ex tituli S. Clementis dia- cono cardinale, episcopoque simul Viterbiensi ao

Tuscanensi, episcopum Albanensem hoc ipso, quo data dicitur hec Innocentii PP. III bulla, anno nempe Incarnationis 1199, Innocentii vero Ponti- ficatus II, renuntiatum fuisse, unanimi voce tradont bistorici. Notandum vero id quod legitor apod Oldoinum, ad Ciacon, iom, 1!, coL 19, nempe, Joannem ad SedemAibanensem,ayiNoquidemll99y verum in Pentecoste translatum fuisae. Exbacvero nostra Innocentii Epistola, Joannem Jam ante men, sem Aprilem Albanenses infolae adeptum fuisse- eTincitur.

45

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1199.

46

Ego PandalphaSyBaailieaB XII Apodtolorum pre- A. liB indiclione secunda, Incarnationis Dominic»

sbyler cardinalis (6).

Ego Petras, tituli SanctflB CieciHffi presbyter eardinalis (7).

Ego Jordanus, Sancta Pudentinn;e, til uH Paeto* ris, presbyter oardinaHs (8).

Ego Gaido, Sancts Mariae Trdnstyberim, tiluli CaHxti, presbyter cardinaHs.

Ego Hugo^ presbyter cardinalis Sancti Martini» UtuH.... (9).

Ego Joannes, tituli Suncti Stephani in Coelio \fonte, presbyter cardinaHs (10).

Ego Soffredus, lituH Sancti Praxedis presbyter cardinalis (11).

Ego Bcrnardus, Sancti Petri ad Vincula presby- ter cardinalis, tituli Eudoxi® (12).

Ego Joannes, tituli Sanctas Prisca) presbyter car- diaalis (13).

Ego Gracianus, Sanctorum GosmaB et Damiani diacoDUB cardinalis (14).

Ego Gerardus, Sancti Adriani diaconus cardi- nalii (15).

Ego Gregorius, Sanctas MarisB in Aquiro diaco' nas cardinalis (16).

Ego Gregorius,Sancti Georgu ad Velum Aureum diaconus cardinalis (17).

Ego Nicolaus, Sanctas Marias in Cosmedin dia- coDus cardinalis (18).

Ego Gregorius, Sancti Angeli diaconus cardi- Dalis (19).

anno 1199, pontificatus vero domni Innocentii PP. III anno ii.

Au bas de la Bulle ei-dessus transcrite, est attachd sur tacs de soie jaune et rouge^ le sceau en plomh^ portant d'un c6l4 les effigies de saint Pierre et de saint Paul, avec ces letires^ S. PA, 5. PE, et de Vautre, une empreinte pareilte d celle qui suit.

INNO CENTIVS PP. III.

Cottationnd par nous, Jean-Charles Vacher de Dourg'l'Ange, seigneur de Bourg-i^Ange, avocat au parlement, chargi des ordres de Monseigneur te Carde^des-Sceaux de France, a Voriginal HaHt dans les archives de Vabbaye d*AuriHac, en un parchemin de vingt-neuf pouces et demi de long^ sur vingt» deux povces de large, perc4 de deux trous aux tieux B indiqu4s par les ast^risques^ le premier de tous indi' auant un mot effactf quon n'a pu Itre. A Aurillac^ le 12 novembre 1786. Sign6 J.-C. Vacher de Bouro- l'Ange.

XVIII. Joanni (24), abhati Sanctl Bertini, ejusque fratribus

tam pnesentibus quam futuris, in perpetuum, —

De confirmatione privilegiorum.

(Anno 1199. Laterani, April. 9).

[Epistolam hanc, seu potius Bullam, ex Chartula- rio antiquo monasterii S. Bertini diHgenter ezscrip- tam in OhartophyJacio nostro reposuit D. Ch. ae Witte, cum iata notula. « II est ainsi conforme a un ancien Charlulaire, tom. xxi, fol. 66, v.» anno 1785. » Integra, de verbo ad verbum, legitur in iibro xii Re^estorum Innocentii : ubi quo pacto inserta reperiatur nescimus (25), cum ad annum pontificatus ii, evidenter pertineat. Oe- sideranlur apud Baluzium nomina subscribentium

• ••• «• . m m.

^ oiuciauiur apuu uaiu^iuuu uuujiua BUUBcriutsukiuiii

figo Bobo, Sancti Theodori diaconus cardina- C cardinalium, quae hicapponere oper;e pretium da- "^'^^ ximus, eo quod s«pe, ad plcniorem hisloriaeintel-

Hgentiam, chronologicamque tactorum seriem ad- struendam, ex istius ^eneris notitiis utiHtas non

iis (20).

Bgo Cencius, Sanct® Luci» ia Orthea diaconus cardinalis (21).

Ego Hugo, Sancti Eustacbii diaconus cardina- lis (22).

Ego Girardua, Sancti Nicolai in Garcere Tull. diaconus cardinalis (23).

Datum Laterani, per manum Rainaldi, domni pap« notarii, canceHarii vicem agentis, Non. Apri-

(6J Vide Epistolam Libri noni cxlv, not.

(7) Vide Epistolam Libri tcrtii xxxii, not.

(8) Vide Epistolam Libri quinti lxxiv, not.

(9j Supplendum Equitii. Vide notas ad Episto- lam appendicis hujus vii, not.

(10) Vide Epistolam Libri quinti lxxiii.

(11) Vide Bpistolam Libri quinti vi, not.

(12) Vide Epistolam Libri quinti lxxiii, not.

(13) Vide Epistolam Libri tertii xv, not.

(1-4) Vide Epistolam Appendicis hujus vii, not.

(15) Vide Epistolam Libri quinti lxxxiii» not.

(16) Vide Epistolam Libri octavi xxix, not.

(17) Vide Epistolam Libri seplimi Lx, not.

(18) Vide Epislolam Appendicis hujus vii, not.

(19) Vide Epistoiam Libri quinti xxix, not.

(20) Vide Epistolam Appendicis hujus viii, not.

(21) Cencius Sabelius, Romanus, teste Panvinio; ex canooico regulari Lateranensi, vel, scribente Ciaconio, ex Ganonico S. MariaB Majoris, a Coeles- tiao PP. III, in iecunda, ex Pavinio vero in quarta, eardJDalium creatione, renuntiatos est diaconus eardinalis S. Luci» in Orphea {sic enim legendum, noDy in Orthea)y al. in Suioe, et S. R. E. camera-

parva emergat. Br£q. tbid.]

)n eminenti sedis apostoHcsB specula disponen- te Domino constituti, sicut imitari praedecesso- res, etc.

Ego Innocentius, catholicae Ecclesiae episcopus.

Ego Octavianus (26), Hostiensis et Velietretensis episcopus.

riusacprocaneellarius; posteaab InnocentioPP. 111 presbyter cardiualis SS. Joannls et Pauli^ titulo Pammachii ; demum, post Innoccntii obilum, Ro- manusrenuntiatuspontifex,dictus estiionoriusIII. (22) Vide Epistolum Libri quinti lxx, not. j) (23) Vide Epistoiam Hbri noni ccxxii, not.

(24) Joannes III de Ipra (de quo eliam egimus ad Epistolam Hbri octavi xlv, not., « Laubiensis mo- u nachus, de consensu» imo de consilio Simonis « (praedecessorissui) electus,a Desiderio.Morincnsi « episcopo, benedictionem percepit, die xi Julii an. « 1187. Biennio post a Clementc PP. III bonorum « omnium conlirmationem impctravit; aCGclestino «11U8 (ley. 1197); ab Innocentio PP. III eodem « anno, vel sequenli. » i\ov. Call. Crist., tom. III, col. Confirmaiio illa ab illa ab Innocentio PP. III impetrata, eadem est procul dubio ac Epistola no- slra. Joannes e sa;culo migiavit an. 1230.

(25) Hanc episLolam ex notis chronologicis libro 11 restiiuimus ; est nunc in libro citato ordine 38 bis. Edit. Patr.

(26) De cardinaiibus hic subscriptis vide supra, ad Epistolam Appendicia hujus ii.

■'

47

AD INNOCEMTn III RBaBSTA

48

Ego Petrus, Portaensis et Sanct» Rulin» epi- scopus.

Ego Paodulphus (27), sola Dei permissione Basi- licae XII Apostolorum presbyter cardinalis.

Ego Jordanus, SanctsB Pudentianstitaii Pastoris presbyter cardinalis.

Ego Joannes, titulo Sancti Clementis cardinalis, Viterbiensis et Tuscan, episcopus.

Ego Guido (28), Sanctae Mariae Translyberim ti- tuli Calixti presbyter cardinalis.

Ego Bugo, presbyter cardinalis Sancti Martini titulo Equitii.

Ego Joannes, tituli Sancti Stepbani in GcBlio- Monte presbyter cardioalis.

Ego Gratianus, Sanctorum Cosmae et Damiani diaconus oardinalis.

Ego Gerardus (29), Sancti Adriani diaconus car- dinalis.

Ego Gregorius,Sanctffi Maris in Aquiro diaconus cardinalis.

Ego Gregorius, Sancti Georgii ad Velum Aureum diaconus cardinalis.

Ego Bobo, Sancti Theodori diaconus cardinalis.

Ego Gencius, Sanct» LucisB in Horthea diaconus cardinalis.

Datum Laterani, ^per manum Raynaldi, domini

papa notarii, vicem agentis cancellarii, v Idus

Aprilis, indictione secunda, Incarnationis Dominicss

anno 1198 (30), pontificatus vero Domini Innocentii

papsB III anno secundo.

XIX.

Ad Heliam abbatem el fratrei S. Marix de Regniaco. — Privilegiorum con/irmatio,

(Anno 1199. Laterani, Maii 5.) [Call. ChrisL Nov., xii, Instrum. 143.]

Innocentius episcopuB, servus servorum Dei, di- lectis OIiisHELi£ abbati monastcrii S. Mariflp de Re- gniaco, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum conve- nit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temerita- tis incursus, aut eos a proposito revocet, aut ro- bur, quod absit ! sacroc religionis infringat. Eapro- pter, dilecti in Domino filii, vestris justis postula- tionibus clementer annuimus, et praefatum mona- sterium S. Marias de Hegniaco in quo divino estis obsequio mancipati, sub B. Petri et nostra prote- ottone suscipimus, et prassentis scripti privilefjio oommunimus. Imprimisquidem statuentes utordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque institutionem Gistercensium fra- trum in eodem monasterioinstitutusessedignosci- tur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter con- servetur. PrsBterea quascunque possessiones, quae-

A cunque bona idem monasteriam in presentiamm juste et canonice possidet, aut in futurum concea- i sione pontiflcum, largitione regam vel principam, < oblatione fidelium, seu aliis justis modis, pmtan- - te Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisqae successoribus et illibata permaneant. In qaibas haec propriis duximus exprimenda vocabalis :

Locum ipsum in quo pracfatum monasterium si- tum est, cum vineis, terris et omnibus snis perti- nentiis ; grangiam quae est juxta abbatiam cuni soit pertinentiis ; grangiam de Essars cum pertinentiia suis ; grangiam de Fontismo cam pertinentis suis ; grangiam deUldunocum pertinentiis sais ; domam de Campo-Lenias cum pertinentiis suis ; grang^am de Cherbonere cum pertinentiis suis ; grangiam de

^ Lescheriiscumomnibuspertinentiissois; cellariam de Glamecin cum pertinenliis suis ; gran^am de Bellovidere cum omnibus pertinentiis suis ; terraa et prata de Vaureta cum earum pertinentiis ; grangiam deGosath cum omnibus pertinentiis suis; grangiam de Ghatz cum omnibus suis pertinentlis ; grangiam de Treclin cum molendino et omnibas aliis sait perlinentiis ; cellarium de Vallibus cum omnibat suis pertinentiis, et cellarium de Cbabliecum om- nibus pertinentiis suis. Sane laborum vettrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis tam de terris cultis quam incultis, sive de hortis et de vir- guUis et piscationibus, seu de nutrimentis anima- lium vestrorom,nulIus a vobisdecimas exigere vel extorquere praesumat. Liceat quoque vobis cleri- cos vel laicos liberos et absolutos e saeculo fugien-

C tes ad convereionem recipere, et eos absque eontra- dictione aliqua retinere. Prohibemus insuper at nulli fratrum vestrorum post factamin monasterio vGstro professionem fas sit absque abbatit sui licen- tia de eodem loco discedere, discedentem vero abs- que communium litterarumcautione nullus aadeat retinere. Quod si quis forte retinere praBsampserit, licitum sit vobis in ipsos monachossive conversoa regularem sententiampromulgare.lllud districtias inhibentes ne terras seu quodlibet benefioium eccle- siae vestrae collatum liceat alicui personaliter dari, sive alio modo alienari absque consensa totias ca« piiuli vel majoris aut sanioris partis ipsias. Si qu» vero donationes vel alienationes aliter quam dictum est factae fuerint^ eas irritas esse censemus. Ad baeo

D etiam prohibemusnealiquis monacbus sive conver- sus sub professione domus vestra astrictus, sine consensu et licentia abbatis et majoris partis et ca- pituli vestri pro aiiquo fidejubeat, vel ab aliquo pe« cuniam mutuo accipiat ultra pretium capituli vestri providentia constitutum, nisi propter manilestam domus vestrae utilitatem. Quod si faoere praeaum- pserit, non teneatur conventus pro his aliquatenus

(27) De Pandulpho, qui ad Epistolam ii supra ci- tatam subscriptus non reperitur, vide Epistolam iibri noni cxlv, not.

(28) De Guidone, idem. Sed vide Epistolam iibri tertii xxvuii not.

(29) De Gerardo idem, sed vide Epistolam libri quinti lxxxiii, not.

(30) Sio in Apographo quod in Gartopbylacio nostro repoBuit D. Ch. de Witte. Veram, ez syn- chroaismit oerto certiut legendum ett 1199.

49

BUPPLEHENTUM. — AN. 1199.

50

respoDdere. Licitom praterea sit yobis in causis A laborandum adJuveriutiDilliBdiebus inquibus vos

propriie eive oivilem sive criminalem coatiDeant qoaetionem fratrum vestrorum testimoniiB uti, ne pro defectu testium jus vestrum in aliquo valeat de- perire. [Qsoperauotoritateapostolicaiahibemus, ne nllusepiscopusvel aliaquslibetpersoaa ad sjaodos Tel conventus forenses vos ire, vel judicio ssculari de vestra propria substantiavel possessionibus ve- •tris sobjacere compellat ; nec ad domos vestras oausa ordines celebrandi, causas traotandi, vel cou- fentas publicos convocandi, venire prsesumat ; neo regolarem electionem abbatis vestri impediat, aut de instituendo vel removendo eo qui pro tempore ftierifcy contra statuta Cisterciensis ordinis sealiqua- tenos intromittat. 8i vero episoopus in cujus paro-

laboratis et alii feriantur, eamdem sententiam pro- tulerint, ipsam taoquam coatra sedis apostolicaB iadulta prolatani duximus irrilandam, oec ull« litterae firmitatem habeaat quas tacilo nomine Ci- stercieasis ordinis et contralenorem apostolicorum privilegioruni constiterit impetrari. Paci quoque ac tranquillitativestraepaternaimposterum sollicitudi- ne providere voleotes, auctoritateapostolicaprohi- bemus, ne infra clausuras locorum seu grangiarom vestrarum uilus rapiaam scu furtum committe- re, igaem apponere, sanguiaem fundere, homi- nem temere capere vel interHcere, seu violentiam audeat exercere. Proiterca omnes libcrtateset im- munitates a prsedecessoribusnostrisRomanis pon-

ehia domos vestra fundata est, cum humilitate ac n tiflcibus ordini vestro concessas, necnon libertates

«.• •. •*■ !«•■■ 1 ^^ A «• t* <• ■!

devotione qua oonvenit requisitus substitutum ab- batembenedicereyetaliaquae adofflcium episcopale pertinent, vobis conferre renuerit, licitum sit eidcm •bbati, si tamen sacerdos fuerit, proprios novitios beDedicere, et alia quas ad officium suum pertinent ezercere, et vobis omnia ab alioepiscopo percipere qnea vestro fuerint indebite denegata. Illud adji- dentes utin recipiendis professionibus qu» a bene- dietis velbenedicendis abbatibus exhibentur,ea sint tpiBcopi forma et expressione oontenti, qu® ab ori- gioe ordinis noscitur instituta, ut scilicet abbates ipsi salvo ordine suo proflteri debeant, et contra statota ordinis sui nullam professionem facere com- pellantnr. Pro consecrationibus vero altarium vel

et exemptiones sscularium exactioaem a regibus et priacibus vel aliis ndeiibus ratioaabiliter vo- bis iaduUas, auctoritate apostolica coafirmamos, et pra^seatis scripti privilegio commuaimus.

Deceraimus ergo ut aulli omaiao bomiaum li- ceat pnefatum mooasterium temere perturbare aut ejns possessioaes auferre, vel ablatas retiae- re, miauere, seu quibuslibel vexatioaibus fati- gare ; sed omaia iategra coaserveatur, eorum pro quorum guberaatioae ac susioatatioae coaoessa suot usibus omaimodis profutura, salva sedis apostolicffi auctoritHte. Si qua igitur ia fbturum ecclesiastica ssecuIariRvepersoaa haac nostrse oon- stitutionis paginam scieos coatra eam temere ve-

eecleeiarum, sive pro oleo saacto, vel quolibet ec- p ^^^^ teotaverit, secuado tertiove commouita, nisi

elesiatico sacramento, nullus a vobis aut sub ob- tentn consuetudinis, vel alio modo, quidquam au- deat extorquere ; sed hec omnia gratis vobis epi- ecopns dicecesanus impendat. Alioquin liceat vobis qoemcunqoe voloeritis adire antistitem gratiam et eommnnionemapostolicaesedishabentem, qui no- •tra fretos anctoritate vobis quod postulatur im- peodat. Quod si sedes dioecesani episcopi forte va- caverit» interim omnia ecclesiastica sacramenta a vicinie episcopis accipere libere et absque coatra- dictione possitis, sic tamen ot ex hoc nullum prs- judicium imposterum propriis episcopis generetur. Qoiaverointerdum propriorumepiscoporum copiam non habetis, si quem episcopum Romanae sedis, ut diximosy gratiam atqoe communionem apostolicn sedis habentem, et de quoplenam notitiam habea- ^ tis, per vos transire contigerit, ab eo benedictioaes vasorom et vestium, coasecratioaesaltarium, ordi- nationes monaohorum, aucloritate apostolicae sedis recipere valeatis. Porro si episcopi, vel alii eccle- darom rectores, in monasteriumvestrom, vel per- iODas inibi consitotas, sospensionis, excommoni- cationb, vel interdicti sententiam promulgaferiat, sive etiam in mereenarios vestros, pro eo quod de- dmas non eolvitis sivealiquaocoasioneeorum quae ab apottolica benignltate vobis indulta sunt, seu benefoctoree vestros pro eo qood aliqoa vobis be- Befleia vel obaeqoia ez charitate prsBtiteriDt, vel ad

reatum suum congrua satisfactioae correxerit, potcBtatis, hoaorisque sui digaitate careat, ream- que se diviao judicio existere de perpetrata iai- quitate cogaosoat, et a sacratissimo corpore, ac saaguiue Oei et Domiai Redemptoris nostri Jesu Christi aliena tiat, atque in extremo examinedivi- nee ultioni subjacceat. Guactis autem eidem loco suajura servaatibus sit pax Domiai nostri Jesu Ghristi, quntenus et bic fructum boase actioois per- cipiaut, et apud districtum judicem praemia aeterns pacis inveaiaat. Amea, amea, amon.

Ego Inaoceatius catholicffi Ecclcsi/c episcopus.

Ego Octavianus Ostensis et Velletreasis episco- pus.

Ego Petrus Portueasis et S. RuQaae episcopus.

Ego Joaaaes Albaaeasis episc.

Ego Paadulfus presbyter cardiaalis Basilic» zn Apostolorum.

Ego Petrus tituli S. Cecilise presbyter cardi- nslis.

Ego Jordanusprcsbytercardinalis Sanctas Puden- tiana) et Pastoris.

Ego Guido S. Marise Transtyberira tituli Gallizti presbyter cardinalis.

Ego Hugo presbyter cardiaalis S. Martioi ti- tuli

Ego Joaanes tituli S. Stepbani in Celio monte presbyter cardinalis.

bi

AD INNOCBNTII III aBGBSTA

53 :

Ego Ginthias tituH S. Laarentii in Lucina pre« A Juste ao pacifice possidetis, et in aulhentico facto

byter cardinalis.

Ego Goffredus tituli Sanctae Praxedia presbyter cardinalis.

Ego Bernardus S. Petri ad Vincula presbyter car- dinalis tit. S. Eudoxie.

Ego Joannes tituli S. PrisosB presbyter card.

Ego Girardus tituli S. Marcelli presbyter oar- dinalis.

Ego Gratianus 6S. Gosmse el Damiani diaconus oardinalis.

Ego Girardus S. Adriani diaconus cardinalis.

EgoGregorius S. Marin in Aquino diaconus oar- dinalis.

Ego Gregorius S. Georgii ad Velum Aureum dia- conus cardinalis.

Ego Nicolaus S. Maris in Cosmedin diaconus oardinalis.

Ego Gregorius S. Angeli diaconus cardinalis.

Ego Bobo Sancti Tbeodori diaconus cardinalis.

Ego Gencius S. Luciss in Oukea diaconus car- dinalis.

Ego Hugo S. Eustachii diaconus cardinalis.

DatumLaterani,permanumRainaididomni pape

notarii cancellarii gentis [lorte Veron» de-

gentis] III Nonas Maii, indictione ii, Incarnationis

Dominic® anno 1199, pontificatus vero domni In-

nocentii paps III anno secundo.

XX.

Ad abbatem {3\ )et conventum S, Ctermani de Pratis, — Confirmat eis possessiones^ quas nobilis mulier PhiUppay eorum monasterio concesserat.

(Anno 1199. Laterani, Maii f5.)

[Buliam hanc edimus ex Apographo a nobis ipsis diligenter exscripto ad fidem autographi in ar- cbivis monasterii 8., Germani dePratisasservati, quod nobiscum communicavit D. Poirier. Huio autographo appendet sigillum seu bulia Pon- tincis, optime conservata ex fiio bombycino rubro et lutaceo. Br6q. ibid,].

INN0GENT1U6, cpiscopus, scrvus scrvorum Dei, di-

fectisfiliis abbati ei convcntui Sancti Germani

de Pratis salutem et apostolicum benedictionem.

Gum nobis petitur quod justumestet honestum, iam vigorsequitalis, quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitudinem officii nostri ad debitum per- ducatur effectum. Eaproptcr» dilecti in Domino filii« vestrlset justis poslulationihus inclinati^possessio-

B

exinde plenius continctur, vobis, et, per voa, Eo-

ciesia) vestrs, auctoritate apostoiicaconfirmamus,

et prffisentis scripti patrocinio communimna. De-

cernimus ergo, ut nuili omnino hominum liceat

hanc paginam nostr» confirmationiB infringere, vel

ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc at-

tentarepraesumpserityindignationnemomnipotentis

Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se

noverit incursurum.

Datum Laterani, Idibus Maii^ pontificatus nostri

anno seoundo.

XXL

Ad abbatemj32), et ronventum monasHrii Alimon- tensis, -^dapellx deOrantreing possessionem ipsis confirmat,

(Anno 1199. Laterani, Jun. 5.]

[Ex chartulario monasterii Allimontensis. Brequeqny ibid.]

Justis petentium desideriis dignum est nos faci- lem proebere assensum, et vota, qu» a rationie tra- mitenon discordant, efiectu prosequente complere. Eapropter, dileoti in Domino filii, vestris justis postulationibus gratoconcurrentesassensu, capel- lam deGrantreing (33), sicut justeac pacifice po8si« detis, vobis et per vos EccIesieB vestrsB auctoritate apostolica cunfirmamus, et praesentis scripti patro- cinio communimus. Nulli ergo omnino homiDum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infrin- gere, velei ansu iemerario contraire. Si quisautem hocattemptare prffisumpserit, indignationem om- C nipotentis Dei et beatorum Petriet Pauli apostoio- rum ejus se novcrit incursurum

Datum Laterani, Nonas Junii, pontificatus nostri anno secundo.

XXII.

AdJoannem{3k)^abbatem S, Genovefas Parisiensis.

Concedit ei usum mitra*,

(Anno H99,Laterani, Jun. 10.)

[Ex Apographo, quod ad fidem Aulographi, in Ar- chivis abbati» 8. Genevofaj asservati, diligenter exscriptum, nobiscum communicavit D. abbas Mongez, Regiffi Inscriptionum humaniorumque Litterarum Aoademis Socius. Br6q. ibid.]

Innocbntius episcopus, servus servorum Dei, di- lecto filio, JoANNi, abbatiSancts Genevofffi Parisien- eis, salutcm et apostolicam benedictionem.

nes quas nobilis mulier, Philippa nomine, monaste- ^ lila specialis praerogativa dilectionis et grati», rio vestro provida deliberatione concessit, sicut eas quamad Ecclesiam tibi commissam, et personam

f31) Vide Epistolam Appendicis hujus iii, not.

(32) DeAbbatibus Monasterii Altimontensis, circa hffic in quibus versamur tempora, pauca hffic apud autores Novsr Galiiffi Christianffi, tom. III, col. 117.

« xviii. Robcrtusan. 1185contulil Ecclesiae Ni- « nivensi omne jus quod habebat in Parochia de (f Xaintes, occurrit et anno sequenli.

u XIX. Radulphus, an. 1202 et 1209. RecensituB (c etiam anno 1^12, etc. »

(33 AL Graudi-Heniensi, uti annotatum est in apographo. « Le village de Grautrcinji;, Grandi- « Renium, est sitn^&douxlieues otdemiede Mau- «r benge aur ie chemin menant h Bineh^ dans le « Brabant Autrichien. »

Num idem ac Reneh ? Gerte, jus in Ecclesiis Heng et Chiweneis olim a capitulo Aquisgranensi Fratri- bus Altimontensibus traditum fuerat. Vide apud Miraeum^ tom. I, pag. 544, cap. lvii. Ecclesiae au- tem illffi Gapitulo Aquisgranesi concessffi fuerant, a Burcbardo Cameracensi Episcopo anno 1122. Vide ibid. pag. 523, ubi hffic annotavit J. F. Fop- pens: t Hench et Chivenis, Kuiveiy sunt vici • Hannoniffi, quorum Altaria seu predia Canonici « B. Mariffi AquigranensisMonaobis Altimontensi- « bus, prope Malbodiffi Hannonniffi oppidum, con-

(34) VideEpistolam libri tertii XLVy not.

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1199.

54*

tatm habnimot, dum in minori eramus officio con- A leclis filiis Leprosis S. Lazari Meldensis, aalutem stitDti, et inceresanter habemua, nos admonet et et apostolicam benedictioDem.

hortatur, ut honori et commodis tuis eollioitius in-

tendere debeamus, et ea facere, quc ipsius Ecclesiea toamqne pariter utilitatem respiciant et profectum. Gam igiluroperis exhibitioprobatiodilectionisexi- itat, in signum gratiea, quam olim in nostris oculis iDTenisti, devotionem tuam ornamento mitraB, usu- que ipsius, ad honorem Ecdesiea tu», duzimus per lonaiiter decorandam ; in proposito et voluntate gerentes, nt magora pro te in posterum, volente DominOy faciamus. Tu ergo, sicut vir providus et bonestus, sic ea roveronler utaris ut nuUus in te notari possit abusus.

Datam Laterani, quarto Idus Junii, pontificatus oostri anno secundo.

Sigillum,

XXIIL

Ad decanum el eapitulum Sanetx Mariss et Sancii Tkeobaldi Metensis. — Recipiunlur sub proteciione beati Petriy et confirmaiur eis specialiier ecclesia Sanetx CruciSynecnon capella S. Ferrucii,

(Anno H99. Laterani, Jul. 30.)

[Ex Arohivio Ecdesis Collegialis S. Theobaldi Metensis. Br^quiony ibid.]

Innogehtxus, episcopus, servusservorum Dei, di- lectis filiis decano et capitulo Sanctas Mariae et San- eti Theobaldi Metensis, salutem et apostolicam be- neditionem.

Sacroaancta Romana Ecclesia devotos et humi- les filios ex assueta pietatis ofQcio propensius

B

. . . Pracbendam quam habetis in ecclesia Sancti Stephani Meldensis cum p&rtinentiis suis, sicut eam juste et rationabiliier possidetis . . . auctoritate apostoiica confirmamus, etc. . . .

Datum Laterani, xv Kalend. Septembris, ponti- ficatus nostri anno secundo.

XXV.

Ad universos Chrisii fideles in Saxonia et Wesipha^ lia constiluios — Ut pro fide Chrisliuna vinliter accingantur,

(Anno 4199. Laterani, Octob. 5.)

[LiLBJEGREN, Diptom, Suecanum, 1, 143.)

Innogentius episcopus universis Christifide-

h'bus in Saxonia et Westphalia constitutis, salu- tem, etc.

Sicut ecclesiasticae lectionis censuracompelli non patitur ad credendum invitos, sic sponte credenti- bus apostolica sedes, quaematcrestomniumgene- rali8,munimen sus protectionis indulget, et fideles ad defensionem eorum salubribusmonitis cxhorta- tur, ne si nuper conversis negatum fuerit defensio- nis auxilium, vel in primos revertantur errores. vel eos saltem preniteat credidisse. Accepimus enim quud cum bonaememoriseM.episcopusLivoniensis fuisset provinciam Livoniensem ingressusin verbo Domini laxans prsedicationis suae retia in capturam, inter populos barbaros, qui honorem Deo debitum

diiigere consuevit, et, ne pravorum hominum C animalibu8brutis,arboribusfrondo8is,aquislimpi

molestiis agitentur, tanquam pia mater, sue pro- tectionis munimine confovere. Bapropter» dilecti in Domino fllii, vestris justis postulationibus grato eoncorrontes assensu, Ecclesiam et personas ve- stras, cnm omnibosbonis quae inpraesentiarum ra- iionabiliter possidetis, autin futurum justismodis, pneatante Domino, poteritis adipisci, sub beati Pe- tri et nostra protectione suscipimus. Specialiter aotemecdesiamSanctaBCrucis, et capellam Sancti Fermcii, cum omnibus pertinentiis suis, sicut eas jnsle ac pacifice possidetis, vobis, et per vos Eccle- eiiB veetra, auctoritate apostolica confirmamus, et presentis acripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum licitum sit hacc nostrae pa-

dis, virentibus herbis et spiritibus immundis im- pendnnt, usque adeo, Dominoconcedente, profecit, ut mullosa suiserroribusrevocatosad agnitionem perduceret veritatis, et sacns buptismatis unda re- natos doctinis salutaribus informaret. Verum ini- micusbomo,quitanquam leo rugiens circuit quae- rens quem devoret, invidens conversioni eorum pariter et saluti, persecutione paganorum adja- cehtium in eos iniquis suggestionibus excitavit, cupientium eos delere de terra et de partibus illis Ghristiani nominis memoriam aholere. Ne igitur nostrae nenligentiae valeat imputari, si hi qui jam crediderunt retro cogantur abire, nec praesumant aliqui fidem nostram recipere si hi qui Jam rece-

ginam protectionis et confirmationis infringere, 0 P®"*""^ * P*^^."^'"'" ^°^""*^"® '^'^*"®®""^'"*^®'

vel ei aaso temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare praBSumpserit, indignationem omnipo- tentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum fljas se Boverit incursnrum.

Datam Laterani, iii Kalendas Augusti, pontifica- toa noetri anno eecundo.

XXIV.

Leproeis S. Latari Meldensis unam prxhendam in ecelesia S. Stephani Meldensis confirmat.

(Anno 1199. Laterani, Ann. 18.)

[DuPLBSSis, Eist. de Meaux, II, 84.)

ImfOCBrnua epifloopaB, Bervas Bervorum Dei, di-

fensi, universitatem vestram monemuset exhorta* mur attentius, in remissionem vobis peccaminum injungentcs, quatenus nisi pagani circa Livonien- sem Ecclesiam constituti cum cbristianis treugas inire voluerint, et initas observaverint, ad defen- sionem Cbristianorum qui sunt in partibus illis po- tenter et viriliter in nomine Dei exercituum assur- gatis. Nos autem omnibus de partibus vestris qui sanctorum limina voverunt, praes '.ntium auctori- tate concedimus ut in voti commutatione emissi, ad defensionem Livonicnsis ecclesiae ad partes illas pro reverentia nominis Ghistiani procedant. Omnes quiaddefendendam Livoniensemecclesiam et Ghri-

f

66

AD INNOCBNTII III RBGESTA

66

siianos in illis parlibus coDstitutos divino zelo auc- A post obitura prsedecessoris tui Stepbani, bons me'

oensi duxerint transeundum, sub beati Petri et no- straprotectionesuscipimus, eteis apostolici patro* cinii beneBoium impertimur. Datum Laterani, iii Nonas Octobris.

XXVI.

Ad Odonem (25) Pnrisiensem episcopum , eju^que suceessores. — De confirmatione bonorum et privi- Ugiorum.

(Anno 1199. Laterani, Nov. 11.)

[Bx Chartulario Episcopi Parisiensis, ms. in Biblio-

theca Regia, n. 5185, pag. 67. Brequiony ibid.] Quanto nobiiis el gloriosa Parisiensis Ecclesia pro sede regis Francorum existit famosior, et in amoro et rcvprentia beati Pctri ei sanclae Romanae

moria? Parisiensis episcopi, inclytae recordationis Lodowiciis, quondam rcx Francorum, in terris ejusdem episcopatus fecit, de c©tero fieri prohi- bemus, et ab aliquo exigi prohibemus, sed. sicut ab eodem ro£^(i pra?deccssori tuo, bonaB memoriaj Theobaldo, Parisicnpi episcopo, ejusque successo- ribus in perpetnnm, condonata est, ct scripto fir- mata, per prapsentis scripti paginam confirmamus. Prflnterea, pactum ot conventiones inter prsdeces- sorem tuum Stcphannm, quondam praedirta* ec- clesia; cpipcopum, et supradictum Lodowicum, regem Francorum bonaa memoriae, factas de loco in suburbio Parisiensi sito, qui Campellus nominatnr tibi nihilominus confirmamus ; ita yidclicet, ut tertia

Ecclesiae, venerabilis fraler Odo episcope, manife- n parstutiusredditusfossalisiliiusterrae, siveincensu

stie argumentis exstas devotior, tanto propensius, in iis quae ad utriusque decus et emolumentum spectare noscuntur, optata sufTragia impertimur. Ideoque, venerabilis fraterin ChristoOdo episcope, rationabilibus poi-tulationibus tuis gratum praeben • tea assensum, quaecumque Parisiensis Ecclesia in praesenti juste et canonice pos?idet,autin futurum concessione Pontificum, liberalitate regum, largi- tione principum, oblatione fidelium, seu aliis Justis modis, Oeo propitio, poterit adipisci, tibi tuisque successoribus, et pcr vos Parisicnsi Ecclesiae, ad exemplarpraadccessorum nostrorum felicis memo- ri», lonocentii, Lucii, Eugeoii, Alexandri, Ciemen- tis et Ccelestini, Romanorum pontificum, aposto- lici muniminis prlvilegio commuQimus: in quibus hac propriis duximus exprimenda vocabulis.

Eoclesiam scilicel Sancti Marcelli ; ecclesiam 8ancti Glodoaldi, cum Villa et omnibus appendi- tiissuis ; ecclesiam Sancti Germani Autissiodoren- sis ; ecclesiam Sancti Eligii ; ecclesiam quoque do Gampellis, cum praebendis et tribus Parochiis, id est de Sancto Mederico, de Gapella et de Kerris, eidem ecclesia pertinentibus, salvo nimirum censu duorum solidorum monelae illius terrae, quae in partibus iliis expendiiur, Senonensi ecciesiffi an- nualiter persolvendo, quas videlicetsupradictae eo- cleaiffi ad jus el proprietatem Parisiensis ecclesiae, et ipsius Episcopi pertinere noscuntur ; jus etiam Episcopale in subscriptis Abbatiis et earum Paro- chiis, seu Parochianis ouinihus; vidclicet, in ab-

sive in emptionibus, venditionibus, quaestibus, aut aliis quibuscunque modis inde processerit, tibi et successoribus tuis abs*{ue diminutione aliqua per- solvatur, duae vcro reliquae partes regali fisco red- dentiir. Quicunque vero fucrit praepositus regis eu- per hoc, fidclitatem tibi tuisquc successoribus fa- ciat, et tuus rcgi et haeredibus suis, et unus sine alio de tcrra nihil suscipiat vel disponat. Statui- mus etiam, ut si aliquis Parisiensis ecclesiae cano- nicus ad episcopatus fuerit honorcm promotus, ip- sius pra?benda ad Parisiensem ecclesiam libero reverlatur. Auctoritate quoque apostolica interdi- cimus, ul suppellcclilcm decedentis episcopi Pa- risiensis nullus omnino deripiat, sed ad opus ec- clesiae et successoris sui illibata pern:aDcat, sicu ^ a supradicto Lodowico, illustri quondam Franco- rum regc, conccssum cst, et scriptoBUofirmatum. Decernimus ergo ut nulli omninu hominum li- ceat, tevel successores tuos super hac nostra con- firmatione temere perturbare, vel possessiones ec- clesix Parisiensis auferre, vel ablalas retinere, minuere, seu quibuslibetvexationibus fatigare ;6ed omnia integra conserventur, eorum, pro quorum guberriatione ac sustentatione concessa sunt, usi- bus omnimodis profutura, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiaf^Mca. saecularisve persona, hanc nostraB constitutionis pa^inam sciens, contra eam venire temptaverit, secundo. tertiove commonita , nisi ratum suum conprua satisfactione correxerit, po-

butia Latiniacensi, in abbatia Fossatensi, in abba- D testatis honorisque sui dignitate careat, rearoque

tia Sancti Maglorii, in abbatia Suocti Victoris, in abbatia Valiis Sanctae Mari®, in abbatia de Saru- cia, in abbatia Herivallis, in abbatia Hermcriarum, in abbatia Montis Estivi, in abbatia Sanctimonia- lium de Monle-Martyrum, in abbatia de fidera, in abbatia de Kala., in abbatia de Gif, in abbatia Ca- nonicorum regularium de Livriaco, ct in abbatia Vallisprofundae, et in ecclesiainsuper Argenteolii. Paci qooque et tranquillitali Parisiensis ecciesi» providere voientes, exactionem et talliam, quam,

se divino Judirio de perpetrata iniquitate cogno- scat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei, et Domini Redcmptoris nostriJesuChristi,aHena fiat, atqueincxtremoexaminpdistrictfleullionisubjaceat; cunctis autem eidem loco etEcclesiae sua juraeer- vanlibup sit pax Domini nostri Jesu Gbristi, qua- tenus ct hic fructum bonae actionis percipiant, el apud districtum Judicem praemia aeternaB pacis in- veniant. Amen. Datum Laterani, per manum Raynaldi, Ache-

(35) Vide ad epiBtolamilibri tertii, x, not.

57

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1200.

58

nintioi arcbiapiscopi, cancellarii vicein ageDtis, X

m Idos Novembris, indictione secunda, locarna-

tionis Dominic» anno 1199, ponti6catu8, vero Do-

mini Innocentii papa3 III anno scundo.

XXVII .

Ab abbaUm (36), et conventum Sancti Maximini Jfr eiacensis. -- Confirmatur eis possessio ecctesix Sanctss Marix de Burgo.

(Anno 4199. Laterani., Dec. 30.)

[Ex ChaKulario monasterii S. Maximini Miciacen- sis, f». 22, v». ch. 83. In Apograpbo legitur an- notatio hsc gallice scripta. « Cette bulle, qui conflrme k TAbbaye de Saint-Meomin le Prieure de Notre-Dame du Bourg, doit 6tre du Pape In- nocent II J, et du 29 D^cembre 1199. Car ce Priear^ fut tond^ environ i'an 1060, et depuis 06 temps Ju8qu'& l*an 4270 que fut 6crit le Car- tulaire de cette Maisun, par les soins de l'Abb6 d .Adam, il n'y a eu que le Pape Innocent JII qui 86 soit troav6 k Rome l'an 2 de son Pontificat, C6 qui 86 v6rifle par l*Hi8toire des Pap<>8. » BReQuiGNY ibid,]

Justis petentium desideriis dignum est talem prsbere consensuro, et vota, quse a rationis tra- mite non discordant, effectu prosequente com- plere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris jostis poBtulationibus annuentes. Ecclesiam beataB Mari« de Burgo Monachorum, cum omnibus per- tinentiis suis, sicut ea Juste et pacifice possidetis, Tobis et ecclesiae vestrae auctoritate ApostoHca 6onfirmamu8,et prsesentis scriptis patrocioio com- manimQs.Nulli ergo omnino hominum liceathano paginam nostrs conOrmationis infringere, vel ei au8u temerario contraire. Si quis aulem hoc at- p iemptare prssumpserit, indign&tionem omnipo- lentis Dei, et beatorum Petri et Pauii apostolorum ejuB se noverit incursurum.

Datum Laterani, iii Kalendas Januarii, ponti-

ficalas nostri anno secundo.

XVIII .

Ad fratres hospitalis Hierosolymitani, — /n terris ah Ecclesia interdictis ceiebrare amplius non praesU' mant,

(Anno 1200, Laterani Jan. 21.)

I Varin, Archiv. de Reims^ II 435 Cart. G. du cbap.,

fol. 68.)

I.NN0GBNTIU8 episcopu8,8ervus servorum Dei,dile- tis flliis magistro [et] fratribus Jerosolymitani hos- pitalis, salutem et apostolicam benedictionem.

Cam ad universos viros ecclesiasticos aciem no- n atne considerationis extendere debeamus, dilectis flliis nostris Remensis Ecclesi» canonicis tanto spe- eialiGS volumua et debemus adesse, quanto devo- tias olericalem honestatem observant, et tuentur liberius ecclesiasticam libertatem. Ex parte siqui- dem Remensie Ecclesis propositum noveritis coram nobi^, quod cum terras nobilium virorum N. de Ruminiaco et R. de Roseto subjicit interdicto, vos

(36) Quis fuerit tunc temporis Miciacensis Abbas, pfo certo Btatuere non possumus. In nova Gallia Qkristiana, Tom. yiii, coL 4534, Lancellinus, al. imseelinmt al, etiam Laurentius^ memoratur ez ioetniinentis ab an. 1183 osqne adbuo ad annam

apostolicas sedis indulgentiis abntentesyin eis pr«-

sumitis divina offlcia celebrare, et interdictis im-

penditis ecclesiastica sacramenta. Quia vero sicut

vestris vos nolumus privilegiis defraudari, sic Ec-

clesiae Remensis qnse magnum locum obtinet in ec-

clesia Gallicana, et aliarum per vos laedi nolumus

rationem.discretioni vestrae mundamus et diatricte

precipimus.quatenus in terris praedictiset in aliis

quandiu suhject» fecerint interdicto,nihil amplius

praesumatis quam quod vobis est priveligiis vel in-

dulgcntiis Ecclesiae Remensis concessum.

Datum Laterani, xii Kalendas Februarii,pontifl-

catus nostri anno tertio.

XXIX.

Ad N,„ — Ut sententiam inlerdicti adversus Pt/tp- pum, regem FranciXy latamy inviolabiliter obser- vari faciat.

(Anno 1199. Laterani» Mart. 11.)

Quanto cbarissimum in Christo filium noBtrom,

Philippum, regem Prancorum iiiustrem, ete. EX"

ttat inter Regesta Innocentii. Vide Patr.tom.GGXIV,

col. 1014.

XXX.

Ad capitulum Linganense, — De promsoria sustenta^ tatione episcopi Lingonensis episcopatum resi' gnantis.

(Anno 1200. Laterani Mart. 14.)

[Ex instrumentis in Galiia Ghristiana nova relatia, tom. IV, col. m, ch. LXXXVI.)

Innocentius episcopus, servus servorum Dei, di- lectis fiiiis, capitulo Lingonensi^salutem et aposto- licam benedictionem.

Cum venerabilis trater noster, quondam episco- pus vester (37),epi8copatum ipsum in manibas no« stris resignavit, et nos ei pro sustentatione eaa de quibusdam ipsius Ecclesise possessionibus feoerimoi provideri; sic ejusdem Ecclesias volumus prasoavere Jacturis, quod Buper his, quaa ad provisionem et mandatum nostrum facta esse noscuntur.sustinere nequeatfuturistemporibuslaesionem.lndeestquod, volentes vobis et Ecclesi» vestrae providere soUiei* tudine diligenti,auctoritate prassentium districtiua inhib6mu8,ne piasdictus episcopusde omnibus illis, quae pro sustentatione sua sibi a nobis fuerunt as- 8ignata,inreodarealiqua,seualienare,veI alio modo di8trahere,aut sub tributoponerealicQJU8,qaalibet temeritate praesumat. Quod si forte facere contra prohibitionem noslram tentaverit, factum ejus ir- ritum decernimus et inane.

Datum Laterani, ii Idua Martii, pontificatus no-

atri anno iii.

XXXI.

Ad li. (38) abbatem et c^mventum S. Michaelit. — Confirmat eis quasdam possessiones.

(Anno 1200. Laterani, Mart. 26.)

[Ex Apographo, quod ad fidem Autographi, in Ar-

1198. Mox Fed nou nisi ab anno 4206, mentio ha- betur de HumbaIdo,usque ad annum saltem ^^'l^.

v37) Erat i8,veri8imilitcr,Garnerius,de Rochefort^ de quod vide GatL Christ., tom. IV, col. 591.

^38) De hoc S. Miobaelis VirdonensiB diosoefeof

AD INNOCBNTII ni RBQBetA

00

ehivis AbbaiiflB monasterii S.Michaelis asservati, A fasoio B. 7, diligeoler exscripsit D. Michel Cal- loz, S. Agerici, YirduDeDsis dioBceseos.Subprior. Vide ad calcem Bullae. BRfiQUiGNY ibid.]

Innocbntios episcopuB, servus servorum Dei,

dileciis fliiis, H. abbati, ei conveDtui sanoli Mi-

chaelis, salutem et apostolicam benedictionem.

Justis petentium desideriis dignum est nos facilem

praebere consensum, et vota qu» a rationis tra-

mite non discordant elTectu prosequente complere.

Eapropter, dilecti in Domino Olii.vestris justis po-

Biulationibus grato concurrenies assensu, villam

de Gondeio, cum ecciesia, et decimis, et aliari,

quas ex dono Petri, et Odonis bonae memori»,

quondam episcoporum Tullensium possidetis; et

hospitale Sancti Dionysii in Barro, cum ecclesia et

appenditiis 6uis;similiter alodium de Gemelii ourt B

ei de Troium, quod a duobus fralribus, Pontio, et

Ilugone, militibus,laude ei assensu hsredum suo-

rum coemisiis; ei quindecim libras, Pruviniensis

monets, quas Henricus comes quondam Barrensis,

vobis concessii in villa Barro annuatim peroipien-

das, et ea quse inpraesentiarum juste et canonice

poBBideiiSy aut in futurum jusiis modis, Domino

largiente, poteritis adipisci, sub protectione beaii

Peiri ei nostra suscipimus,et prssentis soripti te-

siimonio seu patrocinio communimus. Nulli ergo

omnino hominum liceai hanc paginam nosirea pro-

teeiionis infringere,vel ei ausu iemerario contraire.

Si quis autem hoc attentare prssumpserit, indi-

gnaiionem omnipotentis Dei, et beatorum Petri ei

Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum. Q

Datum Laterani, vii Kalendas Aprilis, pontifi-

caius nosiri anno tertio.

Je ioussigni^ Sous-Prieur de VAbbaye de S. Airy de Verdun , certifie que fai fait la pr&ente copie sur Cariginal mSme, et qu'elle tui est eniikreme con* forme, Fait en t^Abbaye de Saint-Michel, de Siint- Mihiet, le iO avril 1788. Sign^ D. Michel COLLOZ.

Voriginat est icrit sur un parchemin qui a huit pouces cinq lignes de largeur^ sur six pouces une lipne de hauteur^non compris le reflls^qui porie on%e Ugnes; ilest muni d'un sceau de plomb ordinaire, alaehS et suspendu par un lac de soie jaune et verie.

XXXII.

Ad Thiemonem Bambergensem episcopum, — De canonizatiofie sanctx Cunegundis,

(Anno 1200. Laterani, April. 3.)

[Fragmenta iantnm darous. Exstat integra Patrol. D t. GXL, col. 219, post Vitam 8. Uenrioi imp.]

Innogentiub episcopus, servus servorum Dei, ve- nerabili fratri Theumoni (38*) episcopo, et dileciis filiis capiiulo Babenbergensi,saltem et apostolicam benedictionem.

Cum secundum evangelicam veritatem,nemo,eio.

Abbaie, pauca admodum apud novae Galiiae Ghri- siianaB Auctores, tom. XIII, col. 1278 :

(i XXVII. Robertus 1, 1199, {immo 1200) Bullam ab Innoceniio III impeirat. »

(38*) Thiemo anno 1192 Popponi seu Poiioni suo- •essil» sedemqQe reUquit anno 1201.

Inier quaa bcatcD memoricD Cunegundis, Roroano- rum imperatrix Augusta^quae degens oliminmundo magnis merilis praepollebai, nuno vivens in cibIo multis coruscai miraculis, ui ejus Banoiitae cerlie indiciis comprobetur, eic.

Sane cum audientiam bonas memorics CkBle- siini pap», praedecessoris mei, merita ei miracula praBfataB imperairicis, vobis refereniibus, perve- nisseni, ut ipse de illis noiiiiam conciperet certio- rem, inquisitionem eorum venerabilibus frairibua nostris Augustensi et Eisiensi ei bonaB memori» Wirtzburgensi episcopis,et dileciis filiis Eboracensi, Lancheimensi, et Hailsbrunensi (39) abbatibus per apostolica scripta commisitiposi cujus obiium us- que adeo manifestari coBperunt ei multiplicuri mi- iracula, etc, ipsam beatam virginem Cunegundem cataiogo sanciorum ascripsimus,ejusque memoriam enier sancios decrevimua celebrandam. Quapro-

pter, eic. Datum Laterani xii Nonas Aprilia, ponliflcaius

nostri anno iertio.

XXXIII.

Ad plebanos et universum clerum Casiellanensu epi-' scopatus. — Ut nomen Joannis patriarchse Gra- densis nomini ducis Venetiarum in benedictione cerei juxta antiquam consuetudinem ac dignitatem Gradensis patriarchse, prxferatur.

(Anno 1200. Laterani, April. 21.)

[UoHELLi, Italia sacra, V, 1133.1

iNNOCENTius episcopus, servus servorum Dei, di-

leoiis filiis plebanis, et universo clero Casiellanen-

sis episcopatus, salutem et apostolicam benedi-

oiionem.

Ad conquisitionem venerabilis frairis noslri pa- triarchas Graden., qui se querebaiur in hoo a veairo episcopo praBgravari, quod contra consueiudinem antiquam, quam etiam ipse hactenus observaverat, nomen patriarchae nolebat in benedictione cerei no- mini ducis prfflferre, sibi recolimus aposiolicas lii- ieras destina8se,ui matrissuaB Gradensis EccleeiaB, aliorumquecoepiscoporum suorum vesiigiis inhaB- rendo, ipsi pairiarch» honorem debitum non neffa rei. Quooirca uni? ersiiati vesirae per aposiolica Bcri- pta praecipiendo mandamus, quatenus voa ipsi quemadmodum oonsuevisiis hacienua, ei in aliis Gradensis patriarchatus Bcclesiis observatur,patri- archae nomen pronuntietis antiquo more,ne homi- nem videamini Deo praBferre, cujus idem pairiarcha minister exisiii : atteniius provisuri, ui super his, quaB praBmisimu8,non referaiisulteriusquaBsiionem, alioquin quantumcunque praBfato duci, pront cum Deo possumus, deferre velimus, quem sincera dili- gimuB in Domino chariiate,quam grave sii Buperio-

(39) Eboracum vulgo EfrraM, nobilissimum Fran- coniaB monasieriuni ordinis Cisterciensis^in dioBcesi Hcbipolensisitum.EjusdemordinisestLaiiefcAjtmo, sed in ipsa dicecesi Bambergensi. Conditum fuit a beaio OiiuneepiscopoBambergenai, Bioutetaequene neillmsnnemt itom ordinii Giiieroieaaii.

61

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1200.

B

ram noUeobedireprapcdptiSfSequentiavosdoGereDt X

Datum Laterani, xi Kalendas Maii pontif. noBtii

anno iii.

XXXIII bis.

Ad abbatem (kO)etconventum Dervense. — Confirmatio ecciesiarum et jurium in dioece&i Trecensi.

(Anno 1200. Laterani, April. 26.)

[Ex Ghartulario ii Monasterii Dervensis, pap. 6.

Breq. ibid,]

Justis petentium desideriis dignum est nos fa- cilem prsbere consensum, et vota, quae a ratio- Dis tramite non discordant, effectu prosequente complere. Quapropter, dilecti in Domino fiiii, vestris justis postulationibus gratum impertientes «ssensum, omnes ecclesias, cum' libertatibus, ju- stitiia et pertinenliia earum, redditus, terra, ob- venlioneB et jura qu» Dervense monasterium,con- cesaione Pontificum aliorumque largitione fide- liam, in Trecensi direcesi est adoptum, sicut ea omnia juste possidetet quiete, et io bonas memo- ris Manasaae (41), Trecensis episcopi, authentico confecto exinde continentur (42), vobis» et per vos eidem monasterio,auctoritate apostolica confirma- mus, et prssentis scripti patrocinio communinus.

Decernimus ergo ut nulli -omnino hominum li- ceat hanc paginam nostr® conGrmationis infrin- gere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis au* tem hoc attemptare prssumpserit, indignationem omnipolentis Dei, et beatoram Petri et Pauli, apostolorum ejus, se noverit incursurum.

Datum Laterani, vi Kalendas Maii, pontiGcatus

noslri anno tertio. C

XXXIII Ur.

Ad eosdem.—Privilegium de Gigneio, et de Ecclesiis

in diaeeesi Catalaunensi.

(Anno 1200. Laterani, April. 26.)

[Ex Chartolario ii monasterii Dervensis, pag. 91

Breq. ibid.]

Cum anobispetiturquodjustumestethonestum,

tam vigor equitatis quam ordo exigit rationis, ut

id pro soliicitudine officii nostri nd debitum perdu-

catur efTectom. Eapropter, dilecti in Domino filii,

veatris justie precibus inclinati, omnes Ecclesias

cam libertatibusjustitiis et perlinentiis earum,red-

ditus, terras, obventiones, et jura qu» Dervense

monasterium, concessionepontificum, aliorumque

largitione fidelium,inGatalaunensidio3cesiestade- jv

ptum, ecolesiam etiam de Gigneio eidem monaste- rio vostro pietatis intuitu elargitam,8icut ea omnia juste possidet et quiete, et in Catalaunensium epi- scoporum, et venerabilis fratris nostri, Remensis archiepiscopi, Sancts Sabinas cardinalis (43), au- thenticis attentius confectis exinde oontinetury vo- bis, et per vos eidem monasterio vestro, auctori- tate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrociniocommunimus. Nulli ergo omnino homi- num liceat hanc paginam nostr» confirmationis in- fringere, vel ei ausu temerario contraire. Sl quit autem hocattemptare pr«8ump8erit,indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli,apo- stolorum ejus, se noverit incursurum.

Datum Laterani, vi Kalendas Maii, pontifloatus nostri anno tertio.

XXXIV.

Ad universos archiepiscopos. episcopos^ abbates^ etc. — Ut privilegia, abbati et conventui Fusniacensi concessa tueaniur ac defendani.

(Anno 1200. Laterani, Maii 26.)

[Ex Apographo, (]uod ad Gdem Autographi, in Archivis Abbatiae Knsniacensis, Laudunensis dicBceseos, asservati, D. Jeannin, S. Michaelia Virdunensis dioBceseos Monachus, diligenter ex- scripsit. Vide ad calcem Epistoloe. Brequiony. ibid,]

Innogentius episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus, archiepiscopis, epi8CoplB« et dilectis Oliis, abbatibusyprioribus.archidiaconis» decanis, presbyteris, et aliis Ecolesiarum praclatis, ad quos litterie istae pervenerint, salutem et apo- stolicam benedictionem. Audivimus, et audientes mirati sumus, quod, cum dilectis flliis nostris,... . abbati (44), et conventui Fusniacensi, sioutetom- nibus Cisterciensis ordinis fratribus, a patribus et prsdecessoribus nostris concessum sit, et a nobis ipsis postmodum indultum et confirmatum, ut de laboribus, quos propriis manibus aut aumptibus excolunt, nemioi decimas solvere teneantur, qui- dam ab eis bihilominus, contraindulgentiamapo- stolicflB 8edis,decimas exigere et extorquere praesu- munt, et, prava ac sinistra intijrpretatione perver- tentes apostolicorum privilegiorum capitulum, aa- serunt de novalibus debere inteliigi, ubi de labori- bus noscitur esse inscripturo. Quoniam igitur ma- nifestum est omnibus qui recte 8apiunl,interpreta-

(40 De Abbatibus Monasterii Dervensi8,circa hffic in quibus versamur tempora, pauca hsc apud au- ctores Novas Gallix ChristianXy lom. IX, col. 920.

« XXIX. Evrardus, reperitur anno 1197.

« XXX. Nicolaus, de quo nudum nomen.

M XXXI. Rainaudus II. litem composuit anno 1230 cum Clara-valle.

(41) Manasses II, a Toparcharum de Pougeio in dioBcesi Tricassina satus, Manassis, episcopi Lin-

Sonenais consanguineus, k teneris unguicuiis in ^clesia Trecensi educatus, ex archidiacono ejiis* dem ad dignitatem pontificiam evectus anno 1181, obiit circaannum 1190. Ibid. lom. XII, col. 502.

(42) 0a hoc sane inBtrumento intelligi debent ea

qus leguntur apud auctores Nov» Gallifla Christia- n«, tom IX, col. 200, ubi de Witero, xxvii ab- bati inonasterii Dervensis. « Anno vero 1185,Guil- lelmus, archiepiscopus Remensis, confirmaTlt omnia qus Devenses habebant in Archiepisoopatu Remensi, et Manasses, episcopus Trecensis, ea quffi in Trecensi episcopatu possidebant. »

(43) De Guillelmo Archiepiscopo Remen8i,yide ad Episloiam Libri tertii xiv, not. Gonfer etiam Epi- stolam XXX, supra.

(44) Gislebertus, ex Abbate Boheriarum factus Abbas FuFniaci,in instrumentis innote8cit,ab anno saltem li37,usqueque ad annumsaltem i2ii.Gall. Christ. nov. Tom. IX, col. 630.

68

AD INNOCBNTn IH BBGBSTA

64

tionem hojuemodi perversam esse et intellectui A tibi]s,cum satis periculosum videaturiD taniaooD«

sano oontrariam, cum, secundum capitulum illud, a solutione decimarum, tam de terris illis quas deduxerunt vel deducunt ad cultum^quam de terris etiam cultis quas propriis manibus vel sumptibus cxcohint, liberi sint penitus et immunes, ne ullus conira eos materiam habeat malignandi, vel quo- modolibet ipsos contra justitiam molestandi^vobis per apostolica scripta prascipiendo mandamus, qoatenus omnibus parochianis vestris auctoritate apostolica probibere curetis, ne a memoratis fra- tribus de laboribus, vel de aliis terris quaa pro* priis manibus vel sumptibus excolont, seu de nu- trimentis aniraalium,ullatenu8 decimas prassumant exigere, vel quomodolibet extorquere. Nam, si de

gregatione a divinorum penitus celebratione ces- sare. daremus vobis licentiam supressa voce, ja- nuis clausis, divino ofKicia celebrandi. Nos igitor vestris in bac parte petitionibus,de solita benigni- tate sedis apostolics annuentes ut in monasterio vestro duo vel tros vestrum simul Uoras Canoni- cas legere valeatis, potius quam cantare divina of- ficia, januis ciausis, interdictis exclusis, et voce ita demissa quod exterius non possitis audiri de- votioni vestrae auctoriiate praosentium indulgemus Nulli ergo omnino hominum liceat, etc.

Datum Laterani, decimo Kalend. Julii,pontiiica- tus nostri anno tertic.

XXXVI.

novalibus tantum vellemus int<!lligi, ubi ponimus B Ad converUum S. Germanide Pratis, — Indulget eiSf

de laboribus, de novalibusponeremus,sicnt in pri-

vilegiis quorumdam aliorum apponimus.Quiavero

non est conveniens vel honestum, ut contra insti-

tota Sedis apostolicae veniatur, qusotinere debent

inviolabilem nrmitatem,mandamus vobis firmiter-

que priBcipimus, ut, si qui canonici, clerici, mo-

naohi vel laici, contra privilegia sedis apostolics,

prsBdictos fratres decimarum exactione gravave-

rint, laicos excommunicationis sententia percella-

tis, canonicos, et clericos, sive monachos, contra-

dictione, dilatione,et appellatione cessante,ab offi-

cio suspendatis, et tam excommunicationis quam

auspensionis sententiam faciatis^usque ad dignam

•atisfactionem, inviolabiliter observari. Ad h«c . „ a i u i-* u

^ .. , . * .4 . . . j * regis Francorum, devote ac humiliter observanti-

prsBsentium vobis auctoritate praecipiendo manda- n u *• 1 • j 1 • * *

»«na «ii.t^».... o; «.,;-;,» ^-J^:^*^r r— i C bus.cum satispericulosum videaturmtantacongre-

gatione a divinorum penitus celebratione cessare,

ut, tempore interdicti, duo vel tres eorum simut horas canonicas legere valeant,

(Anno 1200. Laterani, Jun. 22.)

[Bullam banc diligenter exscripsimus ad fldem Autugraphi in Archivis Monasterii S.Germani do Pralis asservati. Sigillum seu hulla Pontiflcis, optime cooservata, pendet ex filo bombyoino rubro et lutaceo. Breq., ibid,]

Innogbntius episcopus, servus servorum Dei^di- lectifl filiis, conventoi Sancti Germani de PratiSy Balutem et apostolicam benedictionem.

A nobis fuit ex parte monasterii vestri poatula- tum, ot vobis, nunc interdictum impositum in ter- ram cbarissimi in Ghristo filii nostri, Pb. illostria

mos, quatenus, si quis in prsdictoa fratres ma- nu8 violentas injecerit, eum, accensis candelis pu- blice excommunicatum denuntietis, et faciatis ab omnibos excommunicatum cautius evitari, donec congrue eatisFaciat prffidictis fratribus, et cum lit- terif dioecesani episcopi, rei veritatem continenti- boSy apostolico se conspectui repraesentet.

Datum Laterani, vii Kalendas Junii, pontificatus nostri anno tertio.

Je soussigni, ddligui de Monseigneur te Gardt- des-Sceaux, pour ta recherche et transcripiion des moHuments nistoriques de ta Ti6rache, et partie du Laonnois^eertifie ta prisente copie confonne d t^origi^ nal,Ce\% avrit 1788. Signe D. R, iV. JEANNlfi, Religieux de S, Michet,

XXXV.

daremus vobis licentiam, suppressa voce» janoia dausis, divina officia celebrandi.Nos igitor^vestris in hac parte petitionibus, de solita benignitate aedis apostolicaB, annuentes, ut in monasterio ve- Btro duo vel tres vestrum simul boraa canonicaa legere valeatis, potius,quam cantare divina officia, januis clausis, interdictis exclusis, et voce ita de- missa, quod exterius non possitis audiri, devolioni vestrffi auctoritate prsesentium indulgemus. NuUi ergo omnino bominum liceat hanc nostre conces- sionis paginam infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare prssom- p8(*rit, indignationem omnipotentis Dei, et beato-

j . e j- wfA j ...... . D mni Petri et Pauli, apostolorum ejos, se noverit

Aa ^andionysxanos. — Vt dum terra Phtltppi rr - " . '^

gii Francorum interdUo mbjaceat, liceat eis «noorsorum.

<c suvpressa voce, Januis ctausis » divina officia eetehrare,

(Anno 1200. Laterani, Jun. 22.)

[DouBLin'. Histoire de Vabbaye de Saint-Denys en France, Paris, 1625, 4». p. 536.J

Innogbntius episoopus servos servorom Deiy dilectis filiis conventoi Sancti Dionysii, salotem et apostolioam benedictionem.

A nobis fuit ex parte vestri monasterii postola- tom, ot vobif nono interdictum impositum in ter- ram clarissimi in Ghristo filiinostri Philippiillus- trii regia Francoromdevoteaohomiiiter observan-

Datum Laterani, x Kalendas Julii, pontificatos noatri anno tertio.

xxxvn.

Ad archiepiscopos et episeopos per regnum Angtiss eanstitutos, — Varia privitegia concedit,

(Anno 4200. Laterani, Aug. 3.)

[Rymer, Foeiera, etc, etc., ed. 1816, I, 81.]

Innogentius episcopus, servus servorom Dei,ve-

nerabilibos fratribos archiepiscopis etepiscopiBper

regnom Anglis oonstitutis^salotem et apostolicam

benediotionem.

Vestra meretor devotio ol vob apoatoliea ■edas

05

SUPPLBMBNTUM. — AM. 1200.

66

opportano favore mnniat, et grati» privilegio effe- A rat speciali : hinc est quod nos vestris supplioatio- nibas inclinati, volentos jura vestra illaesa servari, oniversitati vestr», ut beneGcia ecclesiastica ad coilationem vestram spectanlia,cum ea vacare con- tigerit, conferre personis idoneis, qus velint et possint in eis utiliter deservire, absque cujuslibet contradictionis obstaculo, libere prout ad vos per- tinet,valeati8,auctoritate prsesentium indulgemus. Nalli ergo hominura fas sit hanc nostr» conces- sionis paginam infringere, aut ei ausu temerario contraire. Si quis autem boc attentare prsesumpse- rit, iadignationem orj)nipotentis Dei et beatorum

Petri et Pauii apostolorum ejus se noverit incur-

sarum. Datum Laterani, iii Non. Augusti, pontidcatos

nostri anno tertio.

XXXVUI.

Ad nobilem mulierem Gelam (45). — Con/irmat fun- dalionem monasterii Beaim marix de Sparmalia in Honkeuliet (46).

(Anno 1200. Laterani, Aug. 4.)

[Ezcerpta ex instrumentis Tomo vo Gallie Ghri- stiane relatis, col. 360, ch. 14.]

IivNOCBNTius episcopus, servus servorum Dei, di- lectas in Ghristo fiiiSynobili mulieri,GELiE,salutem et apostolicam benedictionem.

Jastis petentium desideriis dignum est nos faci- iem prsbere consensum, et vota, qun a rationis iramite non discordsnt, effecta proHcquente com- plere.Kapropter, dilecta in Ghristo filia, tuis justis postolationibos annuentes, capellam, quam in ho-

Licet frigescente charitate quorumdam, et diei Buperezcrescente mKlitia pene penitus universipau- latim,acsuccessive abiliorum perfectione oecide- rint, quibus cor unum et anima una fuisse legitor in Ecclesia primiliva, et fragilitas nostri temporis tant» charitatis non admittat ardorem^etsi nonin omnibus peccatorum nostrorum sarcinis praegra* vati velimus, aut valeamus tant» perlectionis pro- positum imitari, debemus ealtem a remotis et in quibus possumus illorum quasi adorare vestigia, et vel illud in humilitate servare, quod ab eis ad nos est per praBdecessorum nostrorum invioiabilem ob-

Bervantiamsuccessionequasihffireditariaderivatum. 8icut enim terminos a nostris Patribus constitutos transgredi scriptura prohibentevetamur,sicpreci- puum eorumin8acr®religionisamore,ao forma ec- B clesiasticffi honestatis,quantum possumus,tenemur sequi propositum, et landabiles consuetudines, et traditiones eorum reverenter et inviolabiliter custo- dire; nesialiter, quod absitl egerimus, degene- rasse videamur a Patribus nostris, et non in vpto eis, et desiderio bono, sed loco solummodo succes- sisse. Id autem etsi sit generaliter omnibus, et iia- gulariter universis,8ubtiliter ac sollicite providen- dum, iili tamen qui majorem in Ecclesia Dei locum obtinent, et quorum mores et ac'us sumuntur ab aliis in exenipIum,tanto id debent accuratiori dili- gentia et subtiliori meditatlone pensare, quanto turpius esset super candelabro, quam sub modio fumigare lucernam, et nequam oculus deformius, quam membrum aliquod latitans, et deformaret

beati Petri, de assensu venerabilis fratris no- C oorpus, et rcdderet tenebrosum. Sane cum inter

universas fere mundi provincia8,tam dotc scientie, quam virtutum odore,graviUte raorum polleat pro- vincia Gallicana, et in ea Remensis Ecclesia me- tropolitica fulgeat dignitate,tanlo decet nos amplio- rem servare tam verbis quam operibus honestatem, quanto locus sublimior rainus tutum inhonestati vestrae latibulum exhiberet, et vos a prsdecesso* rum vestrorum proposito turpius caderetis, cum naevus maniiestior sit in corpore nitido, el bomo ia facie deformias mutiletur.

Accepimus autem quod in eadem Ecclesid hmo fuit antiquitus consuetudo servata, qood aaiverais canonicis el unum erat refectorium, et monsa com- munis, in quo, etsi non omnes diebus singulis, j) o™°'*^"8 tamen diebus canonici eorum aliqui co- medebant, omnes pariter usque adeo pietatis ope- ribus insistentes.et pauperibu8,etinfirmis hospita* litatis impendentes affeclum,ut non solum eis per alienos necessaria ministrarent, sed decanus, et canonici certis temporibus ad hospitale quoddam huic operi deputatum personaliter accedenteB lotisy et extersis pauperum tum manibus, tum pedibus osculatis etiam in humilitatis exemplum, propica-

aore

8tri,episcopi Toraacensis (47),in cujus^dioecesi sita

est,propriis expensis de novo fundasti,in qua pro-

posoisti, relicto mondanae vanitatis errorc,sub re-

ligionis babitu Domino famulari, cum omnibus

boaia qun imprsseatiarum eadem capella rationa-

biliter possidet, aut in futurum justis modis, Deo

popitio, poterit adipisci, sub beati Petri et nostra

protectione soscipimus. Nulli ergo omnino homi-

aam licitom sit hanc nostrae paginam protectionis

infriagere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis

autem hoc attemptare praesumpserityindignationem

omnipoteatis Dei et beatorum Petri et Pauli, apo-

Btolorom ejus, se noverit incursurum.

Datum Laterani, ii Nonas Augusti, pontiOcatus

noBtri aaao tertio.

XXXIX.

Ad dseanum et eapUulum Romeme. ^ Ut canonici Remenses communi convictui adhxreant.

(Aaao 1200. Laterani, Dec. 7.)

[D. Marlot, Metropolis Remensis^ II. 435.]

iNNocEifTius episcopus,servus servorum Dei, di-

leetiB filiis decano et capitolo Remensi, salutem et

apoBtolicam beaedictioaem.

(46) De hoc monasterio,ad dicBcesim Brugensem pertiaeate, vid. Gall. Christ. loc. cU,

(47) Yide SpiBtoiam Libri tertii zli, aot.

(45) Do Gela, seu Gbela, Parthenonis.de qoo hio agitur, conditrice, vid. GatL Christ. tom. V, coL

w

AD INNOCBNTU HI RBGBSrTA

«

rent siDgulis sumpuB suos, et ad Bcclesiam post- ^ modum curo processione redirent. Dicitur etiam quod in coercendiB, et puniendis excessibus tantus rigor servabatur.ut si faleo etiam aliciguB levitatis aliquis argueretur canonicus, non prius se prssu- meret excusare, quam flexia coram decano et capi- tulo genibus,et terra deosoulata, veniam humiliter postolasset. Licet aatem adhuc in eadem Ecclesia satis honeste prsBdicta serventur,in frequentatione tamen mensaB communis vos exhibetis non modi- eum negligentes, cum nec omnibos e vobis, nec omnibus diebus, sed certis aliquibus in oommuni refectorio ministretur;factumque sit per negligen- tiam vestram interpoiatum, quod esse conlinuum prflBdecessorum vestrorum temporibusconsueverat, Gratum igitur,et acceptum habentes quod aposto- latui nostra de vobis generaliter est relatum, dis- ^ crelionem vestram monemus, et exhortamur in Domino,et per apostolica vobis scripta pracipiendo inandamuStquatenus piis operibus insistentes pr«- decessorum vestrorum adhsreatis vestigiis, men- sam communem sicut olim assidue ft>equentant*)s, aoUiciti super exhibendo pauperibus hospitalitatis obaequio, el ferventes in excessibus corrigendis.

Tu quoque, fili decane, sic in delinquentes rigo- rem exerceas ecclesiastics disciplins, ne aliorum excessus, si remanserit incorrectus, tuea negtigen- tiaa rationabiiiter imputetur, et si neglexeris per- turbare perversos, quos cohibere potes, et debes ex coUato tibi officio decanatus, convincaris eos in sua perversitate fovere. Noveritis autem quod dilectum

attache k la bulle par une dooble queue de ficelle. Elle est adress^e aux archevdques et 6v6quea d'lriande, daos les dioc^ses desquels il y avait des maisons de chanoines r^gulier^ de ia congre- gation d^Arrouaise. 11 ne sera pas inutiie de rap- porter ici un passage d'un manuscrit ^crit de la main de Gaut^er, abb6 d^Arrouaise, en Tanoee 1179. Du temps de Gervais, dit-il, qui rul abbe l'an 1121. Sanctx memoriae MalachiaSfliibemien- sium archiepiscopuSy per nos iter faciens, inspectU ronsuetudinibus nostris et approbatis, tibros no^ stros et usus Ecclesiss transcrtptos suam in Hiher- niam detutit^ et fere omnes clericos in episcopali- bus sedibus et in multis aliis locis per Uibemiam constiiutos, ordinem nostrum et habitum et ma- xime divinum in Ecclesia officium suscipere et ob* servore pnecepit, » etc. Uactenus D. Quinsert in uolulasua; cui belieadmodum concinunt ea qus de Gervasio,primo Arroasiensi abbate, leguntur apud auctored novfie Galiiffi christians, Tom, Ilf, col. 434. « IV. Gorvasius, patria Bononiens*!», al. Boionicnsis, primus abbas (antea pr(Bpositi monasterio Arroasiensi prserant) consecratur a Roberto, Atrebatensi episcopo,anno il21.Hic di- versis in locis CGcnohia construxit, eoque cceno- bii sui alumnos ad plantandam religionem Ar- roasiensem transmisit, quam et nonnulli alio- rum ordinum canonici, ordini suo renuntiantesi amplexari gestierunt. • Brequigny ibid.]

Ad rcligionis observantiam, quam estis sponte professi^tota debctis intentione satagere, sicque ad augmentationem ipsius aniroo intendere diiij^enti, quod de virtute videamini proficere in virtutcm, et gratum exhibere Deo jugiter famulatum. Gum igi- tur ad corroborationem et conservationem ordinls Arroasiensis deliberatione provida sit 8fatutum,ut ad annuum capitulum ejusdem loci fratres dcbeant

filium Ja.... et canonicum ve8trum,quem nobis per C convenire (49),devotionem vestram rogamus et hor-

Htteras vestras commendare curastis, benigne rece- pimus, qui laudabiliter et honeste apud sodem apostolicam commoratur.

Datum Lateranl, vii Idus Decem., pontiflcatus nostri anno iii.

XXXIX bis.

Armaelianensi et Tuamensi archiepiscopis (48), uni- v^rsis episcopis, abbatibus, prioribus, et canonicis, ordinem Arronsiensem in Hibemia professis. —- [//, Mecundum staiuta ordinis Arroasiensis^ ad annuum eapitulum ejusdem loci unus saltem vel duo eorum accedere non postponant,

(Anno 1200, Laterani, Dec. 9.)

[Epistolam hanc, seu potius Bullam,edimus ad fi- dem Apographi,quod exarchivis abbatiae Arroa- D siensis transcriptum in cbartophylacio nostro re- posuit I). Quinsert, apposita ad apographum bac Gallioa notula, quam nic referre oper» pretium duximus.t Gette bul]e,tr6s-lisible et cnli6re, est d*Innocent III, datee du 5 avant les ides de D6- cembre, la troisi^me ann^e de son pontificat. Le plomb, par une face duquel on voit les efligies ordinaires de 8. Pierre et S. Paul, et sur Tautre le nom d'lnnocent 111, Innocentius Papa 111, est

tamur in Domino,per apostolica scripta mandantes, quatenus unus saltem vestrum, vel duo, in festo beali Matthaei, apostoli et evangelists, ad capitu- lum apud Arroasiam accedere non postponant, ut confratribus suis qui prssentes non fuerint genera- Hs capituli st&tuta referant, et alia qus pertinent ad augmentationem ordinis in Domino exsequan- tur.

Datum Laterani, v Idus Decembris, pootificatus

nostri anno tertio.

XL.

Forma in qua consulit dominus pava de divoriio

celebrando.

(Anno 4200.)

(Baluz. Miscell. ed. in-fol., III, 21.)

Dominus papa consulit, ut utramque causam prffitendat, scilicet causam affinitatis et maleficii. Unde si in causa aftinitatis reginatcstes producere noluerit, domino papo; placebit.Scd si voluerit pro- ducere testes^non poterit ei dpnrgare. Nec propter hoc timeat dominus rex,quia illos testes faciet pa- pa recipi per suum procuratorem. Nec causetur

(48) Confer epistolam libri tertii XLii. ejus dlrecla, data Viterbii, v Kal. Augosti, qu»

(49)De8tatuto isto conferenda est buUa Alexandri legitur apud auctores Novae Galliffi Chri8tiance,t^'if. PP, III, Oaltero, AfiBATi Arroasibnsi, et fratribus col. 436.

SUPPLEIIBMTnM. — AN. 1201.

70

rex moram, qnia modo m8jor mora esl propter ti- A, morem. In caaea maiefloii sio parcit domious papa domino regi, quia si rex iu animam suam juraro feeerit qaod reginam cognoscere tentativit et non eognovit, et ob aliam causam eam principaliter exosam non habet, oredetur regi, si regina non ju- rei sa foisse cognitam, et quod non juret dominus papa oredit eam de faoili posse indoci. Unde si rex timet quod contra eum feratur sententia de prsedio- tiB, poterit di£ferri ne feratur Bcnteotia. Et tunc rex erit in eo puncto in quo modo est. Unum quid esl in quo dominus papa non posset parcere domi- no regi, quin tentaret iterum eam cognosce, quia hujusmodi maleiicia per orationes abolentur.

XLI.

XLII.

Ad Thaddxum abbaiem el fatres monaiUrii ds Fer- raria Theanensis dicecesis, — Eorum privilegia confirmat.

(Anno 1201. Anagnia!, Jan. 23.)

[UoHiLLi, llalia sacra ,Vi, 563.]

Innogbntius episcopus, servus servorum Dei, di- lectis filiis Thadjeo abbaii in monasterio de Ferra* ria, ejusque fratribus tam praBsentibns, quam futti« ris Regularem vitam professis in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum conve- nit adesse presidium, ne forte cujuslibet temerita- tis incursus, aut eos a proposito revecet, autrobor

Ad emnanicos S. Trinitatis Londoniensis^ ^ Bos «< Q (quod absitI)sacrflBreligionis infringat. Eapropter,

eprum possessiones sub sua protectione susciptt, (Anno 1201. Laterani, Jan. 12.)

[Rtmer, csdera, etc. 1, 82 ex orieinali in tbes. cur.

Reo. Scaccarii.j

Innocbntius episcopus, servus servorum Dei, di- lectis niiis priori et caoonicis8anct»TrinitatisLon- doniensis, salutem et apostolicam benedictionem.

Annuere consuevit sedes apostolica piis votis et bonestis petentium precibus favorem benevolum imperliri. Eaproter, dilecti in Domino fllii, vestris precibus annuentes, ecclesiam vestram cum omni- bus bonis tam ecclesiasticis quam mundanis, qua» in preaentiarum rationabiliter possidet,autinfutul rum concessione pontiflcum, largitione regum ve-

dilecti in Domino 61ii, vestris justis postulationi« bus clementer annuimue, et praefatum monasterium 8anclae Dei Genitricis, et Virginis Maris, in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis soripti privilegio communimus. In prffisens siquidem sta- tuentes, ut ordo monasticus, qui secundum Deum et Regnlam B. Benedicti, et institutionem Cister- ciensium fratrum in eodem monasterio institutus esse dignoscitur, perpetuis, ibidem temporibus in- violabiliter observetur. Praeterea quascunque poe- sessiones, quscunque bona idem monasterium in- prflBsentiarum juste, et oanonice posssidet, ant in futurum concessione pontiflcum, largitione regum,

principum, oblatione Qdelium, vel aliis justis mo- C '^®* P''»^^»?»"». oblatione fldelium, seu aliis justit

dis, prsestante Domino, poterit adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus.

Specialiter autem, de Lesnes, de Braching, de T oregam,deWelcumstrove,etBromfeld et Alflswio de Netule, sancti Botulfl extra portam qu» Alegate vocatur, Omnium 8anctorum super muros civitatis Londooiensis, sancti Miohaelis in via quffi vocatur Alegate,'et Bixle ecclesias cum omnibus earum per- tinentiis sicut eas juste ac paciflce possidet, vobisi et per vos ecclesi» vestr» auctoritate apostolica, conQrmamus et presentis scripti patrocinio com- munimus.

Auctoritate prssentium inbibentes ne quis in vos vel vicarios vestros, sine manifesta et ratlonabili

modis, praestante Domino, poterit adipisci, flrma vo- bis,vestrisquesuccessoribus,etillibatapermaneant, in quibus haeo propriis duximus exprimenda vooa- bulis.

Locum ipsum, in quo praafatum monasterium ei- tum est cum omnibus suis pertinentiis in territorio Vagrani startias de perticella de Corneliano, et de Palmento ; et quiquid ibidem rationabiter possi- detis. In territorio Theani startias de Fraxo el Pe« dis Montis et quiquid aliud ibidem habetis. In Ali- fla terram, quam habetis in cambio a notario Bene- dicto, et Molendinum, quod babetis in eadem terra in territorio castri Sancti AngeJi de Rave Ganina limitatam, qua dicitur Perdita, et terram quaB dioi-

causa excommunicalionis audeat sententiam pro- n *"*• Gironis, quam dedit vobis Robertus de Fossa-

mnlgare. Cum autem generale interdictum lerraB fuerit, liceat vobis, clausis januis exdusis excom- municatisetinterdictis, nonpulsatiscampanis, sup- pressa voce divina offlcia celebrare.

Decernimus ut nuUi hominum fas sit hanc pagi- nam nostrae confirmationis, protectionis, et inhibi- tionis infringere aut ei ausu temerario oontraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indigna- tionem omnipotentis Dei et beatoruin Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursusum.

Dalum Laterani, ii Idus Januarii, pontiOcatus noatri anno iii.

ceca Miles et quiquid aliod ibidem habeatis. Possea* siones cum Jure Molendini, quas dedit vobis Joan- nes de Miminiano in Alifia et quscunquo alia ibi rationabiliter possidetis. In civitate Suessas inte- grum ternimentum possessionum, quas dedit vobia Tallacauzzus dominus Cajani, Oliveta, domum, et partem molituras Olivarum omnium montanorum castri Miniani cum libertate molendi in eis olivas vestras, etsi qua alia ibidcm habetis juste. In terri- torio Galvi, et Silavimatam, quam habetis Juxta flumen Vulturni in looo, qui dicitur 8. Stephanus, et terras, quas babetis juxta flumina in gen. et Ap« pia in loco qui dicitur Startia de Silice. In Capod

71

AD INNOCBNTU III RBOBSTA

72

domo9, et possesiones, quas dedit vobis Joannes X sionibus vestris subjacere compellat, neo domos

de Rioo. Joannes Goncarros, Marciis de Raino, Si- bila uxorqoe Joannis fratris, Petrus de AliHa, et Judex Alexander. In Telesia, et in V... Tenimenta, quas vobis contiilit comes de Caserta, quorum alte-

rum fuit Joannis Bassi, alterum Joannis Forte. In Isernia Molendinum, quod dedet vobis Rogerius comes de Molisio, medietatem duorum Molendino- rum, quam vobis ibidem contulit Petrus de Bruto cum vinea in loco, qui dicitur... In monte Rodon, quod dedit vobis Landulphus de sino in... Terraui, quam vobis contulit Matthia uxor qiiondam Roberti Licinii, et Molendinom cum fulla, quod habetis ibi- dem. Terras cum Moiendlno et olivis, quas habetis in Pantanis Indraoon. Terras, qua dedit vobis Bn-

vestras causa ordines celebrandi, sausas tractandi, vel conventus aliquos publicos convocandi veniro praesumat,nec regularem electionem abbatis vestri impediat, aut de instituendo, vcl removendo eo qui pro tempore fuerit contra slatuta Gisterciensis ordinis se aliquatenus intromittat. Si vero episco« pus, in cujus parochia domus vestra fundata est cum bumilitate et benedictione qua couvenit, re- qulsilus substitutum abbatem bencdicere, et alia quae ad officium episcopalc perlinent vobis conferre renuerit, lioitum sit eidem abbati, si tamen sacer- dos fuerit, proprios novitios benedicere, et alia quae ad ofiicium suum pertinent exercere, etvobis omnia ab alio episcopo percipere, quaB a vestro

ricus de Montefusculo in Albiniano, terram, quam q fuerunt indebite dene^^ata, illud adjicientes, ut in oontulit vobis Maria de Albiniano, et tenimenta, recipiendis professionnibus, qus a benedictis, vel

beoediuendis abbatibus exhibentur, ea sintepisco- pi forraa, et expressione contenti, quae ab origine ordinis noscitur instituta, ut scilicet ahbatcs ipsi salvo urdino suo profiteri debeant, et conlra statu- ta ordinis sui nullam professionem facere compel- lantur; pro consecrationibus vero altarium, vel ecciesiarum, sive pro oleo sancto, vel quolihet ec- clesiastico sacramento nullus a vobis sub obtentu consuetudinis, vel alio modo quidquam audeatex- torquere ; sed hasc omnia gratis vobis episcopus dicBcesanus impcndat. Alioquin liceat vobis quem- cunque malueritis catholicum adire antistitem gra- tiam et communionem apostolicse sedis habentem, qui nostra fretus auctoritate vobis quod postulatur impendat. Quod si sedes dicecesani episcopi vaca- verit, interim omnia ecclesiastica sacramenta avi- cinis episcopis accipere libere, et absque contra- dictione possitis, sio tamen ut ex boc in posterum propriis episcopis nullum prsejudicium generetur. Qula vero interdura propriorum episcoporum co- piam non habetis, si quem episcopum Romana^se- dis, ut diximus, coromunionem habentem, et de quo plenam notitiam habeatis per vos transire

contigerit, ab eo consecralionem altarium, or-

dinationes monachorum auctoritateapostolicae sedis recipere valeatis. Porro si episcopi, vel alii eccle- siarum rectores in raonasteria vestra, vel personas inibi constitulas, su8pen8ionis,excommunicalionis, vel interdicti sententiam promulgaverint,siveetiam

qus dedit vobis ibidem Benediclus Galatia. Liber- tates insuper, quas habetis per regnum de Piatea- trio, Passaggio, et Herbatico. Sane laborum vestro- rum, quos propriis manibus, aul sumptibus colitis tam de terris cultis, quam incultis, sive de hortis et virgultis, et piscationibus vestris vel de nutri- mcntis animalium vcstrorum nuUus a vobis deci- mas exigere, vel extorquere praesumat. Liceat quo- qoe vobis clericos, vel laicos et absolutos e saeculo fugientes ad conversionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorom post factam in monas- terio vestro professionem fas sit absque abbatis sui lioentia de eodem loco discedere ; discedentem vero absquo communium litterarum vestrarum cautione nullus audeat retinere. Quod si quis forte retincre prssumpserit, licitum vobis sit in ipsos monachos, ve! conversos regularem sententiam promulgare. lilud districtius inhibentcs,ne terras,seu quodlibct beneficium EccIesiaB vestr» collatum liceat alicui personaliter duri, sive alio modo alienari absque consensu to/ius capituli, vel majoris, aut sanioris partis ipsius. Si qua) vero donationes, aut aliena- tiones aliter quam dictum ost, fact® fuerint, eas irritas esse censemus. Ad hffic etiam prohihemus ne aliquis monachus, sive conversus sub profes- sione vestrae domus constrictus, sive coosensu et licentia abhatis, et majoris partis capituli vestri pro aliquo fidejubeat, vel ab aliquo pecuniam mu-

tuo accipiat, ultra pretium caputuli vestri provi- D in mercenarios vestros pro eo quod decimas non

dentiaoonstitutum,ni8i propter manifestam domus vestrae utilitatem. Quod si facere praesumpserit, teneatur conventus pro his aliquatenus respon- dere : licitum praeterca sit vobis in causis propriis, sive civilem, sive criminalem contineat quaestio- nem, fratrum vestrorum testimoniis uti, ne per defectum testium jus vestrum in aiiquo valeat de- perire.

Insuper auctoritate apostolica inhibemus, ne ullus episcopuSy vel qualibet alia persona ad sy- nodos, vel conventus iorenses vos ire, vel judicio sacalari de vestra propria substantia, vel posses-

solvitis, sive aliqua occapione eorum, qus ab apos- tolica benegnitate vobis indulta sunt, seu benefac- tores vestros, pro eo quod aliqua vobis beneOcia, vel obsequia ex charitate pra?stilerint, vel ad labo- randum adjuverint in iilis diebus, in quibus vos laboratis, et alii feriantur, eamdem sententiam protuIerint,ipsam tanquam contra sedis apostolicae indulta prolatam doximus irritandam, nec litteraB illae iirmitatem habeant, quas tacito nomine Gister- ciensis ordinis, et contra tenorem apostolicorum priviiegiorum constiteritimpetrari. Paci quoqueet tranquillitati vestrae paterna in posterum sollicilu-

73

SnPPLBMBNTUM. — AN. 1201.

74

dioe providero volentes, auctoritate apostolica pro- \ Fgo Benedictus tit. S. Suzannac preebyler cardi-

hibemua, ut infra clausuraa locorum, seu grangia-

ram vestrarum nullus rapinam, seu furtum facere,

ignem apponere, sanguinem fundere, boDiinem te-

Biere capere^ vel interficere, seu violentiam audeat

exercere. Prasterea omnes libertates, et immunita-

te.i a prsdecessoribus nnstris Romanis pontiGcibus

ordini vestro concessis, nec non et libertates, et

exemptiones saecularium exactionum a regibus et

principibus, vel aliis fideiibus ralionabiliter vobis

indultas, auctorittite aposlolica confirmamus, et

prssentis scripti privilegio communimus.

Dccernimjs crgo ut nulli omniuo bominum li- ccat prsfatum monasterium temere porturbare,aut cjos possessiones auferre, vel ablatas relinere, mi.

nalis.

Ego Gratianus SS. Gosma) et Damiani diaconas cardinalis.

Ego Petrus Berrii 8. Afiriani diaconus cardi* nalis.

Ego Gregorius S. MariiB in Portfcu diaconus cardinaiis.

Ego Gregorius S. Georgii ad Veium aureum diac. card.

Ego Gregorius Sancti Angeli diaconus card.

Ego Ugo S. Eustachii diac. card.

Ego Matthaeus. Sancti Theodori diaconus cardi- nalis.

Ego Joannes S. MarisQ in Gosroedin diao. cardi-

Duere, seu quibuslibet vcxationibus fatigare, sed p nalis.

• ?_» 1 D r\ni

onnia integra conserventur corum, pro quorum sastentationc ac gubernatione concessa sunl usi- bus oainimodis profutura, salva sedis apostolicffi auctoritate. 8i qua igitur in futurum ecclesia^lica iscularisve persona banc nostr® constitutionis pa- gioam sciens contra cam tcmere venirc tentaveriti secundo lertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis, hono. risque dignitato curcat, reamquo se divino judicio existerede pcrpetrata iniquitate cognoscat, eta »a- cratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Re- de.Tiptoris nostri Jesu Christi alima flat, atque in exlren.o examioe district» ullioni subjaceat. Cun- ctis autera eidem loco sua juru servantibus sit pax

Datum Anagniffi, per manum Blasii, S. R. E. sub- diaconi et notarii, x Kal. Januar., indict. v; Incarn. Domini anno 1201, pontificatus vero Innocentii pa- pffi III an. IV.

XLIII.

Ad fralres S. Uemigii Remensis. — Confrmaiio de ptscatura de Courmonsteruel y el xx libris cerse, et XX modiis vini iUis ab archiepiscopo relaxatts,

(Anno 1201. Anognia*, Febr. 11.)

[Varin, Archiv, adm. de Reims, II, 444, Gartul. de Saint-Remi, fol. 4, n«> XIX.]

Innocrntius episcopus, etc , concessiones

quas vobis fecit venerabilis W. Remensis ar-

chiepiscopus super viginti modiis vini et viginti

_ ^ ., in,. . .. , lu- P . Iibris cerffl lu quibus ecclesia vestra smgulis annis

Domim nostri Jesu Ghrist!,qualenusethicrructum . . , ., . , . ,t.j , . . .,i

,. . . . . \ , •.. . . 1 » ,. n tcnebaturehlem; piscttturam in Vidulaiuxtavulam

de Guurmosterioio, vobis ab ipso concessam, ro-

laxationem etiam violentiae quam piscatores in

aqua de Folipene vobis assidue inferebant et

bous actionis percipiant, et apud districtum Judi- C cem priemia sternffi pacis inveniaut. Amen.

PAC MECUM DOMINE SIGNOM IN BONUM.

.S. Petrus S. Pauius,

Ego Innocentius catbolicffi Bcclesiae episcopus.

Ego Octavianus Ostieo. et Vellitren. epii>copus.

Ego Joannes Albanen. epioc.

Ego Gulielmus Remen. arohiepisc. S. Sabina; presb. card.

Ego Petrus tit. Sanot» Gaecilia presbyter cardi- nalis.

Cgo Jordanos S. Pudentianae tit. Pastoris prcsb. card.

£go Guido S. Mariffi Trans Tib. tit. Calixti presb. card.

£go Ugo presb. card. S. Martini tit. Equitii.

Ego Cenlius tit. S. Laurentii in Lucina presb. card.

Ego Goffridus iit. B. Praxedis presbyter oardi- naiia.

Ego Joannes tit. Sanctffi Priscs presbyter cardi- nalis.

Ego Gincius presb. card. D. Jo. et Pauli tit. >^. Pammacbii.

Kgo Petrus tit. Sancti Marcelli presbyt. cardi- nalis.

(50) Vide Epiatolam Libri octavi vin, not. PatioIi. CGXYIL

D

omnia sicut in ejusdem arcbiepisci)pi et cbarissi-

mi Philippi regis authenticiscontinentor....

vobis conGrmamus etc.

Datum Anagniffi, tertio Idus Februarii, pontiQ- catus nostri anno quarto.

XLIV.

Ad Episcopum Argendnensem (50), — Ut Ottani

imperatort electo faveat.

(Anno 120i. Laterani, Mart. 1.)

[Ex apograpbo, ad Gdem autograpbi in Ecclesie Argentinensis archivis asservati, a bonffi memo- riffi D. abbale Grandidier diligenter collato. BRfiQ., ibid. — Exstat, sed minus intcgra, in Registro In- nocentii de ncgoiio Romani imperii, sub. num. XLV. Vide Patr. t. GGXVI, col. 1046.]

Innocentius episcopus, servus servorum Dei, ve- nerabili fratri, Argentincnsi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Certo jampridem experimeuto didicimus, quod, etsi nobili viro, Philippo, duci Sucviffi, quadam quasi necessitate coactus, favero forsan videaris, cbarissimotameninChridto Gliono8tro,iilustri regi Ottoni, in Romanorum imperatorem electo, ot a no- bis opportuno tcmpore, dante Domino, coronando,

w

AD INNOCBNTII in RB0E8TA

76

interiuB mente faves, ntpote cui te adhaBsisBe ab X. peneius exbibendum in eoclesiis statuantur, fra-

initio, et fidelitatis Juramentum intelleximus prs- stitisse. Qttia vero, necessitate cessante, cessare debet pariter quod urgebat, fraternitati tu» per apostolica scripta nostra praecipiendo roandamus, quatenus, cum nos, quia duobus ad imperium ob- tinendum favere non possumus, nec est tam per- sona in imperio, quam imperio in persona provi- dendum, quia etiam ad hoo dignior reputatur, qui magis idoueus reperitur, personam prsdicti ducis, quoad imperium, prssertim boo tempore, obtinen- dum, penitus, propter impedimenta patienlia, qu» per litteras generales exprimimus, reprobemus, et prsdictum Ottonem recipiamus in regem, nonob- stante juramento^ si quod eidem duci ratione regni

ternitati toas per apostolica scripta mandamu8,qaa* tenus cum prsfatus episcopus ad opus cancellarias reditus assignaverit competentes, ut prsfatus can* cellarins et successores ejus obtineant de cstero in eadem ecclesia personatum et babeant priroum locum post alias personas in choro et capitulo, si- cut est supradicturo, sublato oujuslibet contradi- ctione et appellationis obstaculo, auctoritate fretus apostolica statuas; contradictores si qui foerint, ecclesiastica censura percellens.

• Daturo Laterani, xi Kalendas Junii,pontificatU8 nostri anno quarto.»

Accedentihus itague nobis ad Meldensem Eeclesiamj decam et napitulo congregatis^ medietatem totius

forsitan praestitisti, cum nos illud, eo reprobato, decima de Quinciano, et LX sotidos de pensione ec^

decrevimus non servanduro, eidem regi publice non dtlTeras adbarere, ac fovere potenter et viriliter partem ejus : alioquin, cum ei, sicut prsdiximuSy fidelitatis praestiteris Juraroentum, si, quod non credimus, iroo de quo neo etiam dubitamus, de cae- tero proprii fieres juramenti transgressor, in te procedere durius cogemur.

Datum Laterani, Kalendas Martii, pontificatus nostri anno iv.

XLV.

Ad Senonensem archiepiscopum, — Pro Clarembaldo Meldensis Ecclesia cancellario.

(Anno 1201. Laterani, Maii 22).

[DupLBSSia, hist. de VEgUs.de Ueaux, Bx tabuL EccL Meldensy II, 85.]

clesiSB S. Simeonis de Yana, et XL solidos de pen- sione ecclesiw de Seinz, bancellariss praefaius episeth pus deputavit. Et nos^ ut prsedictus cancellarius et successores ejus obtinearU de csstero in Meldensi Ecclesia pei^sonatum et habeant primum locum post alias personas in choro et capitulo^ decani perso^ natum, et canonicorum qui afjuerunt, concurrente assensu, apostolica qua fungebamur audoritate sta^ tuimiUy statum eidem et suecessoribus in choro et locum in capitulo assignantes, Ne igilur excommu- nicaiionis nostrx memoria tractu temporis obsolescat, aut quisquam in posterum contradictionis scrupulum p7'xsumat opponere, acta nostra in scriptum redacta charactere sigilli nostri signavimus, Coniradictores^ si qui apparuerint^ eadem audoritate, excommuni»

Pkrob,D«- gratia SemmensU archiepueapus,om- ^ "^''"'t *^^^^Percellmtet,ut oituummetup<Bn>e

nibus ad quod litteras praesentes pervenerint^ in Domino salutem, Ad posterorum notitiam volumus pervenire nos recepisse papm titteras in hunc mo- dum :

« Innocbntius episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Senonensi arcbiepiscopo, salutem et apostolioam benediotionero.

« Gonstitutus in prassentia nostra venerabilis noster Meldensis episcopus^ coraro nobis exponere procnravit, quod de cancellaria Meldeosis Ecclesiae, quaro roagistro Glarerobaldo viro litterato, sicut dioebatur, et honesto concessit, ad honorem Dei et ipsius Meldensis Ecclesiae disposuit consietere personatum, ita quod praefatus roagister Glarero- baldus et alii cancellarii qui succedent eidero, de D cetero sint person» Meldensis Ecclesiae, et post altas ejusdero ecclesice personas obtineant taro in clero, quaro in capitulo priroum locum. Et quo- niaro cancellaria nullos babet reditus, ne oontra canoouro interdicta cancellarius pro regiroine scho- larnro aliquid exigere coropellatur, pia et provida deliberatione de reditibus propriis certos ipsi can- cellariae proposuit reditus assignare. Quoniam igitur ad augmenturo ecolesiaruro pertinet, ut ho- nores et dignitatea ad obsequiuro divini cultus pro-

compellatur adversus hoc factum omnis iniquitas oppilare.

Datum MeldiSf anno Verbi incamati 1201, mense Augusto.

XLVI.

Ad Odonem Parisiensem episcopum et abbaiem Lati' niacensem (52-53) contra ciericos Resbacenses,

(Anno 1201. Latorani, Maii 23.)

[D. DuPLESsis, Hist. de VEgL de Meaux^ II, 85. Ex

Tabular. Ecc. Meld,]

Innocentius episcopus, servua servorum Dei, ve- nerabili fratri Odoni Parisiensi episcopo, et diiecto filio abbati Latiniaceosi, salutero et apostolioam benedictionem.

Gonquerente venerabili fratre nostro Meldensi episcopo, nostris auribus est intiroaturo, quod cle- rici et laioi Resbacenses, ei velut episcopo suo re- nuunt obedire. Ne igitur, si eorum inobedientia re- maneat incorrecta, eis incentivum pariat delin- quendi, discretioni vestrae per apostolica scripta mandarous, quatenus praefatos clericos, ut super hoo memorato episcopo debitam satisfactionero impendant^ et deinceps eidero episcopo suo, prout tenentur, obedientiaro et bonorero per distriotio- nero ecolesiasticam, sublato appellationis diffogiOy

(52-53; Vide epiatoiam 96 libri x.

78

77 SnPPLBllBNTUII. — AN. 1201.

Jnfltitia mediante cogatis, etc ficonsensu eptscopi et archidiuconomm pro bonopacis,

talem ordinationem fecimus : Quod rurales decanos

Datum Lateraniy x, Kal. Junii, poDtlficatus nos- tri anoo iv.

XLVIL

Ad Petrum Smonensem archiepiscopnm et abbatem 5. Columbae. — De insiitutione aecanorum rura- tium in Ecelesia Meldensi.

Anno 1201. Laterani, Maii 23.)

[D0PLE88I8, Hist. de VEgL de Meaupsy 11, 86, ex ta-

bulario Meldensi.]

Petrvs Dei gratia archiepiscopus^ et S. Columbx sJbbas SenonensiSy omnibus ad quos litterx prsesen^ tes pervenerintf in Domino salutem,

Ad omniumnotitiamvolumus pervenirenos recepisse domini papx litteras in hunc modum :

I Innocentiiis episcopus, servus servorum Dei, Tenerabili frstri archiepiscopo et dilecto filio ab- bati S. ColumbaeSenoncnsibus,8alutem et apostoli- cam benedictionem.

« Querela venerabilis fratrisnostri Meldensisepi-

seopi oobis exposita patefecit quod cum ad eum

pertineat in Meldonsi dioecesi decanos rurales insti-

tuere etde8tituere,8icut prfedecessorum nostrorum

temporibuseat obtentum, archidiaconi Meldensis

Ecclesiae illi super hoc contradicunt, asserentes

quod eis inconsultis nondebeat aliquem instituere

in decanum, et subventiones quas reotores eccle-

Biarum sos dicecesis eisdem exhibere tenentur, in

grave pixjudicium ejus sibi non metuuntvindicare,

duae partes messium ei tantummodo dimittentes;

Meldensis episcopus archidiaconis inconsultis \possit eligere^ institueie et mutarc, satva tamen fidetitate quam de conservando jure archidiaconorum consuevO' runt prasstare, In hoc eliam archidiaconi amicabiti- ter conseriserunt, ut de succursu ccclesiarum tam in messe quam aliis obventionibus donec per episcopum instituantur personXt duas paries episcopus, et ter» tiam archidiaconi recipiant et per decanos rurates de* beat succursus ecctesiarum vocaniium procurari. Su- per conferendis autem ecctesiis parochialibus archi^ diaconi recognoverunt quod nunquam vexaverunt ipsum nec unquam in vita sua vexabunt, nec ei con- tradicent. Quia etiam conquerebatur episcopus quod P idoneas personas quibus prxbendas couferebat vacan- teSf decanus pro sua voluntate investire difjerret^ hoc itaque de asaensu partium temperavimus, ut decanus si prxsens fuerit^ sine dilatione investiat canonicum sibi ab episcopo missum, et in capitulo cononicum loco sui instituetf qui denuniiabit decano si absens fuerit, et investituram canonici ab episcopo missi fa- cturus accedat. Et si infra octo dies decanus non ve" nerit, subtitutns a decano canonicus auctoritate de» cani investiat personam ab episcopo prxsentatam.

Quod si canonicus quem licarium suum decanui elegerit, infra octo dies quoquo modo etiam prwsens. investiluram requisiius non fecerit, vel ipsum abesse contigerit, hancprior i?i ordine sacerdotum canonico- rum^ qui prsesenles luerint, nomine ipsius decani im' plebit. A petitione autem (ertix partis demandce

iidem etiam archidiaconi a presbyteris Meldensis ^ ^"«^ episcopus fecerat, ad nostrum consilium archi-

dicecesis contra voiuntatem et prohibitionem ipsius pecaniam per exactiones illicitas non dubitant ex- torquere. Praeterea de decano Meldensi suam reci- tavit querelam, quod cumpraebendasvacantes ido- neis persoois assignat, eteas mittit ad decanum et capitulum^utipsosin fratres et canonicos recipiant, et decanus eoscorporaliterinvestiat de prasbendis, sicut Ecclesias consuetudo requirit, decanus ple- ramque differt, et impedit receptionem illarum, et •e hac occasione absentat, vel aliquos frivolas cau- saa malitiose prastendit. Ut igitur quae m Meldensi eeclesia praster rectitudinisordinemattentaptur,in statum debitum per officium nostrsB sollicitudinis reformeotur, discretioni vestrae per apostolicascri- pta maodamus quatenus ad ipsam Meldensemec- D et apostolicam benedictionem.

diaconi destiterunt. Ipsi autem archidiaconi nultam in suis archidiaconatibus demandam factent, nisi episcopo assensum prxbente. Quod ut ratum perma- neat, prxsens scriptwn sigiltorum nostrorum muni- mine fecimus roborari. Actum Meldis, anno Verbi Incarnati 1201.

XLVUI.

Ad Raymundum Nonantutanum abbatem. — Ejus

electionem confirmat.

(Anno 1201. Laterani, Jun. 20.)

[Tiraboschi, Storia delta badia di Nonantnta, It, 334, Autogr. ex archiv« Nonant.J

Innogentius episcopus. servus servorum Doi, di- lecto filio Raymundo abbati Nonantulano, salutom

elesiam accedentes, Buperhisetaiiisquffi vobisinde proposita fecerint inquiratis diligentius veritalem ,et Dominnm habentespne oculis^quaeineacorrigenda inveneritis, secundum Deum et justitiam sublato appellatioois obstaeulo, auctoritate apostolica cor- rigatiif, facientee quod decreveritis per censuram eceleeiaaticam firmiter observari etc... Quod si non ambo, etc.

m Datum Laterani, decimo Kalendas Junii, pon- tificatos noatri anno quarto. »

Aeeedentes itaque ad Meldensem ecctesiam, parti^ kmt eomtoceHMi ei m nostra prxsentia constitutis de

Audito quondam quoJ monasteriumNonantula- num per B. quodam abbatis ejus incuriam et in temporalibusdiminutum fuerat, etin spiritualibus dissolutum, provisiooem et correctionem ipsius ve-

nerabiii fratri nostro Ferrariensi episcopo du-

ximus commitlendam, ita ut si abbatem inutilem inveniret, removeret eum ab officio abbatiae. Ipse autem licet multipliciter visus fuerit indemnilati ejus monasterii providere, tandem intelligens quod sub eodem abbatestatusejusnon poterat in melius reformari, eum repertum inutilem ab administra- tione curavit juxta lenorem mandati apostolioi

79

AD INNOCBNTII UI RBGB8TA

80

removere. Cumque propter hoc pradicti abbatis A muDtii ad sedem apostolicam accessissent, nos volentes Ecclcsi» providero potiua quam personsB, quod a delegato nostro factum fuerat non duximus revocandum, sed ratum potiusid habenteeconven- tui Nonantulano mBndavimus, ut de consilioejus- dem episcopi personam idoneam per electionem canonicam sibi pr«Gcerent in abbatem. Ipei ergo ad vocationem ejusdem episcopi convenientes in unum tein abbatem sibi unanimiter elegerunt. Unde cum dilecti filii A. prior ejusdem monasterii, G. subdiaconus noster et nobilis vir Jacobus de Fon- tana, advocatus ipsias monasterii nuntii cum litte- ris tam ejusdem episcopi quam conventus j.d no- stram praBsentiam accedentes predicta rfobis per ordinera retulissent, dilectus fllius W. Nonantula- DU8 monachus. supervenit tam ex sua quam quo- " rumdam aliorum monachorum parte proponens, quod dilectum filium Ph. Pomposianum monachum sibi elegerant in abbatem, contra electionem de te factam opponcns, quod in ea non fuerat forma raan- dati nostri servata. Nam cum nos eidem episcopo dederimus in mandatis, ut adlooumaccederet,ipse ad monasterium non accessit, sed monachos ad Buam prffisentiam convocavit, et coram se fecit eleclionem hujusmodicelebrari.Objecitetiam quod idem episcopus litteras nostras eis noluit exhibere, lioet saspius requisitus, adjiciens terlio quod in ele- ctione ipsa Simoniacapravilas intervenit AJ haic autem fuit ex adverso responsum, quod cum di- ctus abbaspostdepositionemsuam administrationi monasterii ambitiosius incumberet, vel potius in- C cubaret,epi8copu8consanguineorumeju8potentiam veritus et ntultitudinem vassalorum, et quod eo praesente monachi eligere libere non auderent, eos Don vocavit ad locum extraneum, sed adquemdam ejusdem ecclesiae prioratum. PrcBtereaidem episco- pus, sicut praedictus monachus postea recognovit, fecerat monachis petentibus oopiam litterarum : sed oum ipsi eas sibi dare peterent ad monasterium deforendas, intelligens ipsos delationes frivoias et ocoasiones quaerere malignandi,eorum malitiffi non consentit. Idem quoquemonachusdiligentiusrequi- situs postmodum est confessus, quod in eleclione tua intervenisse nesciebat simoniaoam pravitatem. Sed in eo tantum credebat esse delictum quod in monasterioNonantulano nonfueratjuxta consuetu- t\ dinem celebrata. Objicientibus quoque adversariis iterum est confesus, quod a quinque, qui ab epi- Bcopo recesserant memorato et quibusdam aliis

qui cum dicto abbatc remanserani in monasterio supradicto, prsdictus Ph. post electionem tuamin abbatem fuerat nominatus. No8 igitur intellectis quffi fuerant hinc inde proposita, nominationem prffidictiPh. tanquamfrivolam,irritamdccernente8, electionem dete factam auctoritate apostolioacon- firmamuset transcundi ab ecclesia tua ad Nonan- tulanum monafiterium facultatem liberam indulge- mus per apostolica iibi scriptamandantes ; quate- nus curam ejus assumens taliter ei studeas provi- dere, ut pertuaesollicitudinis studium et spiritua- libus proficiat institutis et temporalibus auxiliis augmentetur. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut juxta formam quam prsdicto cpi- scopo8ub bulianostradirigimustamsuprafldelitate Dobis et Ecclcsia) Romana) prffi8tandu,quam inde- mnitate monasterii exhibeas in ejus manibus jura- mentum.

Datum Laterani xn Kalendas Julii, pontiOcatus Dostri anno quarto.

XLIX.

Ad decanum (54), et archidiaconum Ambianenses. — Ut sententiam excommunicationis latam contra Burgenses sancti Audomarif pro injusta deten- tione cujusdam aqux atque quarumdam patu- dum. ad ecclesiam sancti Bertini de jure spec- tantium^ faciant usque ad condignam satisfac- tionem inviolabiliter observari.

(Annoi20i.6igniffi, Julii ii.)

[Ex Arcbivio Sancti Bertini, capsa Papalla. n» 52.

Br6quigny. Ibid.]

Sigrrificarunt dilecti filii, abbaa (55) et conventus Sancti Bertini, quod venerabilis frater noster..... episcopus (56), et dilectus filius... archidiaconus Atrebatensis, judices a sede apostolica delegati 8uper quadam aqua et quibusdam paludibue ad ecclesiam Bancti Bertini de jure spectantibus, in Burgenscs castri Sancti Audomari pro contumacia excommunicationis sententiam canonice protule- runt, quam ipsi burgenses ncgligunt observare. Ideoque, discretioni vestrffi per upostolica scripta mandamus, qnatcnuB eamdem sententiam, siout rationabiliter lata est, faciatis u^que ad coDdignam satisfaotionem inviolabiter observari ; nullis obs- tantibus litteris, veritali et Justitis prffijudicanti- bus, a sede apostolica impetraiis.

l>atum Signiffi, v Idus Julii, pontificatus Dostri anno quarto.

L.

Ad abbaies S. Petn (57), Sancta Marim (58), et de

(54) Vide ad Epistolam Libri tertii xli, not.

(55) Vide ad Epistolam xviii Appendicis hujus. (5G) Vide ad Epistolam Libri terlii xxv, not.

(57) Quis fuorit tunc tempuris Abbas Monasterii 8. Pctri in Nigra-Silva, prorsus ignoratur. Vide GalL Christ. nov. t. V, c. <(^4, ubi pauca hffic tan- tummodo leguntur :

« Vil. Marquardus moritur anno 1183.

<c VIII. Bertholdus I suporstes ad annum 1220. »

(58) De cujus Monasterii Abbate hic agatur, dod

adeo perspicuum est. D. Abbas Grandidier in notula, quffiApoKrapho suoGalliceexpressa subjiciebatur : // sagit ici des Abb6s de S. Pierre dans la ForH- Noire^ derOrdrede S. Benoit; de Saintc-Marie^ de rOrdre (le S, Augustin ; et de Tenebachj dc VOrdre d« Ci/eatu;. Verum, quid sit Monasterium 8. Ma- riffi. Ordinis S. Augustini, ad cujus abbatem dirigi potuerit hsc Innocentii Kpistola, nos ignorarepro- nlemur. Gerte, nullum S. Mari», OrdiDis S. Au- gustini, MoDasterium, uec iD MogUDtina, ad quod

81

8UPPLBMRNTUM. — AN. 1201.

82

Tenebach (59). — Ut sentenliom^ in favorem mo- A mare, nullius coalradictione vel appellalione ob-

stante, curetie, eumdem cpiscopum nihilominus,

eo quod appellatiuncm non esi, quam interposuit,

prosecutus, in expcnsis legitimis parti condem-

nantes adfcrsffi, nullis lilteris veritati et justitis

prsejudicantibus a sedc aposlolica impetratis.Quod

si non omncs his exsequendis potueritis interesse

duo vestrum ea nihilominus exsequantur.

Daium Signiffi, ii Non. Scptcmbris, pontificatas

nostri auno quarto.

LI.

Ad Andream Lundcnscm archiepiscopum. — Ejus Ecclesir privilegia confirmat,

(Anno 1251. Anagnia;, Nov. 23).

[LiuEGREN, Diplom, Suecan,^ 1. 141].

nachorum de Cella Vilmari latam observari fa* ciani,

(Anno 4201. Signiae, Sept. 4). [Ex Apcgrapbo, ad fidem Autographi. in Archivis Abbaii» S.Petri in Nigra silva asservati, a bons memoris D.Abbdte Grandidier diilffenter coUato. Br. ibid,] ^

iNiNNCENTius episcopu8,8ervu8 servorum Dci, di- leclis fiJiis, S. Petri, S. Mari», et de Tenebach, abbatibaa, salutem et apostolicam benedictionem,

Dilecti filii, pauperes monachi de Cella-Vilmari, Cluaiacea8i8ordini6(60)«suanob'siosinuationcii]on- strarunt, quod cum vonerabiJis frater noster (61), Argeutiaensisepiscopus (62),jus patronatus eccle- siarooQ da Cella-Vilmari et de Selden (63),quod ad

cos pertinere dignoscitur, de dono dilecti filii, no- q Innocejitius opiscopus, ser»us servorum Dei,

bilia viri, B. comitis Novi-Castri (64), recepisset vcnerabili fratri ANORKiE Lundensi archiepiscopo,

iojuale, prsfati moaachi episcupum ipsum coram

diJectis filiia (65), S. Blasii ia Nigra-Silva, B. (56),

de Alpersbarcb, ot M. (67;, de Peris, abbatibus,

judicibus a sede apostolica delegatis, super eodem

negotio coovenerunt. Qui, iandem cognoscentes de

causa, diffinitivam pro ipsis monachis sentenliam

promulgarunt,praediclo episcopo super jurepatro-

natus ecclesiarum ipsarum perpetuum silesitium

imponeates. Demum vero sspedictus episcopus

asserens ex pne licta seotentia so fuisse gravatum,

per litteras 8ua8,ad eosdera judicea destinatae.no-

stram super hoc audientiam appellavit. Quam ap-

pellationem adversa parte, statuto termino, prose-

queote,idem episcopus non est perso,vcl per nun-

suisque succossoribus cauonice substituendis iu pcrpetuam memoriam.

In emiaenti sedis apoatolicffi 8pecuIa,di6poncnie Domino, constituti, salubriter injuncti officii pro- sequimur actioncm, si ra qusB per antecessorea nostros ad salutem fidelium instituta noscuntvir, conseusu nostro firmamus, et ne cujuelibet teme- ritatis quatiantur intcntu exactam diligentiam adhibcmus. Cum enim Ecclesi» suae promisit Deus dicens : Propairibus tuis, etc, nali sunl tibi filii, constiiues eos principes super omnem terratn^ iJli bene videntur patribuR successisse atque utili- ter impositum gerere principatum qul noa pote8<- tate sed utilitate Istaatar, et ad saJatem eorum»

tium, prosecutus. Ideoque discreliooi vcstraB per C qui gubernandi sunt, cum timore ac tremore cre- apostolica scripta mandamus, quatenus, de appel- dit» potestatis auctoritatem oxercent, sludeatea lationis causa diligentius inquirentes, sententiam aemper aniecessoribus suis in bonis actibus coa- ipsam, sicut justum fuerit, coafirmare vel infir- formari, et qu® Jaudabiliter ab eis acta sunt ea

diversa illa. de quibus hic agitur.Monasteria perti- aerc videntur, nec in vicina Trevirensi provincia, agooscunt nov» GalliaB Christianie Auctores, t. V et XHLId provincia quidem Moguntina,de B. Ma- r\m ad 8. Urbanum, Constantiensis diseceseos, Mo- aasterio agunt, t. V, c. 1086; cujus tunc teiuporis Ahbas erat Conradus I, de Bierthertan, notus in iostrameatis ab anno saltem 197, usque ad an- Dum 121^, quo defunctus est. At coBnobium illud ad OrdiaemCistereieasem^noquaquam ad Ordiaeia S. Aogustiai pertiaet.

(59} Dd Abbatibus Monasterii de Tennenbach, al. de Portacasli.Ordinia Cisterciensis^Constantien- aia dioBceaeos, circa hsBc ia quibus versamur tem- pora, nibil certi, ia imperfecta hijyus Monasterii Abbatnm serie apud auctores novsB GalliaB Chris- tianae, t. V, c. 1089.

(60) Le Monast^re de Vilmarcel, dans le Brisgau et le dioc^se de Gon8tance,de TOrdre de Cluny,fut uni en 1560, h rAbbaye de 8. Pierre. Grandidier.

(61) Vide Epistolam Libri octavi viii, not. f62)Conrad, Evfique de Strapbourg, obtint en

1200, de Berthold, Comte de Neubourg, le droit de patronage et ladvocatie des deux Monasleres, l'un dliommes, k Vilmarcel, et rautre de femmes, k Selden. Giundidiir.

(63) Le Monaftdre de Seldeo, de TOrdre de CJu- oy, dant la dioctee de Coastaace, fut uoi ea 1595. 4 TAbbaya de Si-Pierre. Id.

D

(64) Berthold, Comte de Neubour^. Id.

(62) S.ppleudum Af.Mangoldus eaim,aL Magaol- dus, de Halweiit 8plendid.i exortus familia, Mona- sterium S. Blasii iunc tcmporis regebat, quod pa- terna ex baereditate plurimum locupletavit. Hio a CoDlPstino PP. III, anno ejua pontiOcalus septimo, VI Id. Aprilis, privilegium obtinuit, quo hymnus Gioria in exceitis^ et ^equeniia, in fesiivitatibus B. M. Virginis.ct S.Blasii, etlam post Septuagesimam caniari possent. Fatis concessii an. 1204, xi? Kal. Maii. Gati. Clirist. nov. t. V, c. 1028.

(66) De Alpersbarcensis, al. Alpirsbaceasis, aL Alberspacensis monasterii, diceceseos Constantieo- sis, ahbaiibus, pauca admodum apud auctores novae Galliffi Christianffi, l. V, c. 1064 :

« II. ConraduB abbas.tempore Wernheri abbatis Solitariorum, seu Einsildendis, circa 1130. Idem fortasse Conradus, quem Trithemius auctor est istuc ex Hirsaugia missum fuisse Abbatem.

« III.Bertboldus congruam sibi jurisdictionemia Dornhei m ad versus Vol marum de Hrandeckec coram Ludovico, Duce de Teckhe. propugnavit an. 1251.»

Cum, hic, Abbas Alpersbarcensis, initiali B. de- signetur, num existimandum est eumdem ehsc ac Bertholdus ille.quem anno 1251 superstitem fuisse probant instrumenta?

(67) Agitur hic de Abbatia de Pairis {al. Laiin, Parisium), Ordiais Cistercieoais, diceoeseos Basi- leasis.

83

AD IKNOCBNTn UI RB0BSTA

84

servare in semetipsis etaliis nihilominus servanda A ^ulli ergoomnino homioum lioeat hano paginam

monstrare. Hac itaque nos coniideratione diligen- ter inducti, felicis memoriae Adriani papse anteces- aoris nostri vestigiis iohsrentee, quod ipse de consummaticne regni Suecis cum fratrum suo- rum contilio et voluntateconstituit, nos etiam Gr- mum et illibatum perpetuis temporibus deceroimus permanere. Constituit enim quod Lundensis ar- chiepiscopu8,qui pro tcmporefuerit,super regnura iUud primalum sempcr obtineat, et ordioe qui se- quilur, debeat ilii prseesse, qui^tanto frequentius illi terre et utilius quae ad salutem fidelium per- tinent ministrabit, quanto necessitatem eorum atque defectum e vicinio plenius poterit intueri. Pallium enim antecessori tuo tribuit ut archiepie-

nostre confirmationis infringere, vel ei auso teme- rario contraire. Si qua igitur in fotomm ecoleaias- ticasecularisve persona, hanc noatr» conttitatio- nis paginam sciens contra eam temere venire ten- taverity secundo tertiove coromonita, nisi reatum suum confessa fuerit, potestatis et bonoris sui careat digoitate, ream se divino judicio exiatere de perpetrata iniquitate cognoseat,et a saoratisaimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoria nostri Jesu Ghristi aliena fial, atque in eztremo ezamine dislricts ultioni suhjaceat.Cunctia aatem eidem loco sua jura servantihus sit paz Domini nostri Jesu Ghristi quatenus et hio fructum bonaB actionis percipiant, et apud districtum judicem

eoporum in regnum Sueciae, quanto citius oppor- n praemia aeterns pncis inveniant. Amen

tunitas occurrcret, ordinaret, et pallium quidem apostolica ei auctoritate referret, eo quidem ordine ohservato, ut videlicet is qui per Lundensem epi- Bcopum metropolitanus iLi fuerit institutus, gra- tiam consecrationis per manum archiepiscopi Lun- deosis adeptus, ipsi et Lundensi Ecclesioe, salva fidelitate Romanas Bcclesiae, et obedientiam jura- mento promittal.Pallium sane taliter consequetur :

Nuntius Lundensis Ecclesiae cum nuntio illius Ecclesiae pro impetrando pallio ad Ecclesiam Ro- manam accedant, et cum illud a Romano pontiflce impetraverint, ad Lundensem Ecclesiam reporta- bunt. Lundensisautem arcbiepiscopus illud acci- pien8,arcbicpi6Copo Suecise tribuet,et fidelitatem et ohedientiam Romanae Ecclesia; jurejurando pro- p mittet ; metropolitano vero ibi ad honorem Dei et decorem domos susb salutemque fidelium consti- tuto, Lundensis archiepiscopus ei dignitate pri- matus in perpetuum prssidebit, et ipse obedien- tiam et reverentiam ei tanquam suo primati humi- liter exhibere curabit. Quod utique in bon» me- moriae Stephano quondam Upsalensi archiepiscopo, qui a prasdecessore tuo pise recordationis Eschillo, tempore felicis memorice Alcxandri papae, eo prao- aente, senii rationejam dict® institutionis gratiam consecrationis accepit, etsubantecessoribusnostris bonae memoriaa Lucio,Glemente,GoeIestioo, ac nobis secundum prsscriptum ordinem,in felicis recorda- tionis Joanne et Petro ao venerabili fratre nostro Q.Upsallensibus archiepiscopis quos Absalon prae- decessor tuus pia memorise consecravit, et pal- D lium vice ipsorum antecessorum contulit, cogno- Bcitor adimpletum.Quoniam et hoc sicut a preeno- minato Adriano antecessore nostro statutum est, ita Buh Eschillo et Absaloneantecessoribus tuis ef- fectum accepit.Nos memorati Adriani et felicis re • cordationis Alezandri, Lucii, Urhani, Glementis et Goelestini praedecessorum nostrorum Romano- rum pontificum vestigiis, in tam laudabili opere inhaerentes,no8tro et futurorum fratrum nostrorum favore prosequimur, et firmum et illibatum per- petuis temporibus decemimus permanere, salva nimirum apostolieaB sedis auotoritate.

Ego Innocentius catholicae EcelesiaB episcopus.

Ego Joannes Alhanensis episcopas.

Ego Petrus Sanctae Ecciesi» presbyter cardi- nalis.

Ego Jorot. S. Prudent. pastor et presbyter car- dinalis.

Ego Hugo presbyter cardinalis Sancti Martini Equirii.

Ego Linger Eancti Laurentii in Lucina preabyter cardinalis.

Ego Sofredus Sanctas Prazedis preshyter cardi- nalis.

Ego Joannes Sosprises presbyter cardinalis.

Ego Ginthius Sanctorum Joannia et Pauli pres- bytcr cardinalis.

Ego Petrus Sancti Marcelli presbyter cardi- nalis.

Ego Benedictus Sanctae Susannae presbyter car- dinalis.

Ego Gratus Sanctorum Gosmas et Damiani dia- conus cardinalis.

Ego Geraldus Sancti Adriani diaoonus cardi- nalis.

Ego Gregorius Sancti Georgii ad Velum aaream diaconus cardinalis.

Datum Anagniae, per manum Blasii sanctaB Ro- manae Ecclesia subdiaconi et notarii, iz Kalendaa Decembris, indictione iv, Incarnationis DominicaB anno 1201, pontificatus vero domni Innocentii papae III anno quarto.

Lll

Ad Andream Acheruntinum archiepiscopum. — EC' clesix Acheruntin^e privilegia con/irmat.

(Anno 1201. Anagniae, Dec. 10).

[Ughelli, Ualia sacra, VII, 36].

IiNNOCENTius cpiscopus, ssrvus servorum Dei, ve- nerabili fratri ANDREiE Acheruntino archiepiscopo ejusque succeesoribus canonice suhslituendis in perpetuum.

Fratres et coepiscopos nostros tam vioinoe quam longe positos ez iojuncto nobis apostolatos offieio sincero charitatis affecta debemua diligere,et Ecole* siis, in quibus Domino militare noscantBlr, auam

85

8UPPLBMSNTUM. — AN. 1201.

86

digoitatem tejustiiiam conBervare. Eapropter,vene- rabilisin Christofraterarchiepiscope, tuisjustispo- ituldtionobisclementeraQnuimus,etAcheruntinam Ecclesiam cuiDeoauctore pr^Bessedignosceris, prte- BCQtis decreti auctoritate munimus, tibi tuisque SDccessoribus coofirmantes quscunque ad ipsam metropolitano jurc pertinere noscuotur, Yidelicet Venusium,Gravinum, Tricaricum, Polentiam, Tur- sam. Ut tu, tuique legitimi successores poteslatem habeatis canonice ac decretaliter, sicut eorum ar- cbiepiscopus, in eis episcopos conQrroandi accon- secrandi : prstereaquascunque possessiones, qua;- CQQqae bona eadem Ecclesia in praesentiarum ratio- nabiliter possidet, aut in futurum concessione pon- tlGcum, largitione regum velprincipum, oblatione flielium, seu aliis JQStis*modis, prestante Domino, poterit adipisci, Qrma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneaot, in quibus bsec propriis duxi- mua exprimenda vocabulis :

Boclesiam 8. Angeli de Oblano, cum omnibus pertinentii8Sui8;inomnibusin8uperoppidis,villiH, monasteriis, et Ecclesiis quae infra Ones parocbiie tae coosistunt, tibi, et per te Acberuntin» Ecclesi® ja8 episcopale sancimus babendum, bis nimirum exceptis qus ad Ecclesiam Romanam spiritualiter peKinere noscuntur. Usum quoque pallii pontifi- calis, scilicetofficii plenitudinem tibi de aedis apo- stolics dignitate concedimus, sicut tuis praedeces- soribus a nostris noscitur antecessoribus fuisse coacessus, ut videlicet ipso utaris io festivis diebus, et temporibusaliisquequsinprivilegiistuffi eccle- si» continentur. Admonemus igitur ut ita te circa subjectos debeas^exhibereplacabilem, utrectitudi- nemtuam diligereprovocentur potiusquam timere, quorum si culpa forte poposcerit, ita eorum excessus emendare procures, ut paternum affectum de ani- mo nullo modo relinquas : eslo in custodia com- mi«ii8gregi8,vigilaque sollicitusdisciplinae zelo di- strictos, ut lupus insidians nee ovile turbare Domi- nicum, nec ovibusaliquafraudis occasione prsva- leat. In lingna tua vitam esse aliam plebs commissa cognoscat : sit illis fraternitatis tus doctrins gra- taa eohortationis 8timulus,et vita imitationis exem- plam. Qaid enim diligere et timere debeant cba- ritatis tue sermo praejudicationis aperiat^ fructum efficacia toa] stem» hujusmodi retributionis ac- qoirat.

Deeemimos ergo, ot nolli omnino hominum Iioeat prsfatam ecclesiam Acherontinam temere per- turbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minoere, seu quibuslibet vexalionibus fatigare, sed omnia illibata atque integra conser- ventur eorum pro quorum gubernatione ac susten- tatione conceasa sunt omnibus omnimodis profu- tura, salva nimirom in omnibus sedis apostolics aoctoritate. 8i qoa igitur in iuturum ecclesiastica BMolarisve peraona hanc nostr» constitutionis pa- ginam aciens contra eam temere venire forte tenta- vttit»aac>iuido terUovacommonitaynisi reatum suum

A. congrua satisfactionecorrexerit, potestatis honoris- que sui dignitate careat, reamque se divino judicio existerede perpetrata iniquate cognoscat, etasacia- lissimo corpore acsanguine Dei ot Domini Redem- ptoris nostri Jesu Ghristi aliena fiat, atque in ex- tremo exaroine distriotae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Do- mini nostri Jesu Ghristi, quatenus^t hic fructum boQs actionis percipianty et apud districtum judi- cem prsmia sternae pacis inveniant. Amen, amen. amQQ.

Ego iQQocentius catbolics Ecclesis episcopus.

Ego Octavianus Ostiensis et Veliitrensis episco- pus.

Ego Joannes Albanen, episcopus. I> Ego Petrus tituli Sancts Gscilis presbyter car- dinalis.

Ego Jordanus sancts Pudentians tituli Pasloris presbyter cardinalis.

Bgo Guido presbyter cardinalis Sancts Maris Trans Tiberim tituli Galixti.

Ego Hugo presbyter cardinalis Sancti Martini tituli Equitii.

Ego Gofredus tituli Sancts Praxedis presbyter cardinalis.

Ego Joannes tituli Sancts Priscs presbyter car- dinalis.

Ego Petrus tituli Sancti Marcelli presbyter cardi- nalis.

Ego Gregorius Sanctorum Gosms et Damiani diaconus cardinalis. C Ego Gerardus Sancti Adriani Diaconus card.

Ego Gregorius Sancts Maris in Porticu diaconus cardinalis.

Ego Gregorius Sancti Georgii ad Velum aoreom diaconus cardinalis

Ego Gregorius Sancti aogeli diaconus cardi- nalis.

Ego Hugo Sancti Eustachii diaconus cardioalis.

Ego JoaQoes Saocts Maris io Gosmedin diaconus cardinalis.

Datum AoagQis, per maoum BlasiiSaQctaRoma*

ns Ecclesis subdiaconi et notarii, iv Idus Decem-

bris, iudictione v, Incarnationis Dominics anno

1201, pontificatus vero domini Innocentii paps III

anno quarto.

j) LIIL

Ad Odonem Parisiensem epUcopum,— lAiem inter ipsum Odonem et abbatem Sanctas Genovefa Pari- siensis de possesaione juris parochialis m parochia de Monte din agitatam dirimUy proefitiiendo jura utriiuque partis.

(Anno 4201. AQagnis, Dec. 23.)

[ D. F6L1BIEN, Hist, de Paris^ v, 597.]

Jnnocentius episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Odoni Parisiensi episcopo, salu- tem et apostolicam benedictionem.

Olim inter te, nomine Parisiensis Ecslesis, et dilectum filium abbatem Sancts Genovef» pro abbatia super possessione juris paroohialis in paro«

87

AD INNOCKNTU Ul aBGBSTA

88

chia de Monte, questione suborta, et venerabili A fratre nostro P. archiepiscopo Seoouensi tunc Pari- siensi cononico, procuratore tuo pro te, diclo vero abbato nomine Ecclesi» suffi, accedcntibu» ad apo- stolicam sedem, venerabilem fratrem nostrum J. Albanensem episcopumet dilectum filium G. S. Marias in Aquirodiaconum, nunc vero tit. S. Vitalis presbyterum eardinalem dedimus auditores, in quorum praesentia dictus proposuit procurator, quod idem abbas superpossessione juris parochia- lis in parochia de Monte gravem tibi moiedtiam ingerebat, oum eam potestatem usque ad tempora tua Parisiensis episcopus habuerit in parochianos de Monte, ac presbyterum qui eis divina pro tem- pore ministrabai, quem etiam si esset canonicus regularisin curamparochiffi committebat, etsacer- r^ dos post curamsusoeptam de mauu episcopi, paro- chranos ad nutum ejus ligabat pariter et solvebat.et siquisexcommunicatusessetab episcopo, vei etiam interdictus, presbyter eum non admittebataiiquate- nus ad divina, qui etiam benedictiones spoosarum, puriHcationes de partu surgentium, et pubiicas poenitentias non assumebat sibi, nisi dc mandato episcopi spociali, et si forto sacerdos talis esset qui non posset populo ministrare, ipsius excessum abbati Sanctffi Genovetae et fratribus episcopiis nun- tiabat, qui cognita verilato, amoto indigno, ad animarum curam recipiendamalium episcopo pr»- sentabat. Gum ergo novissime tu praimonuisses abbatem ut capellanos suos qui parochiis debeant deservire, ad suscipiendam curam animarum tibi presentare curaret, hoc se facturum rospondit, ^ aliquos praescntavit ; scd requisitus quod pr®sen- taretiilum qui debebat in prasfata de Monte paro- chia deservire, dixit tunc eum non posse propter absentiam prssentari ; cumque hoc saepius monitus facere non curaret, tu sub poena excommunica- tiouis parochianis inhibuisti deMonle, ne in eccle- siaSanctffiGenovcrffifVelaudircnt divina , velaliqua reeiperent sacramenta, nisi ab illo prcsbytero qui animarum curam ab episcopo suscepisset ; quss sententiain eadem ecclcsia fuit praesente parochia public») recitata, camque parochiani de Monte,6icut solebant, jamdiu servaverant, donec facientibus canonicis Sanctse Genovefs populo convocato, in verbo sacerdotiset in periculo animae, per venera- bilem fratrem nostrum Tornacensem episcopum D ipsius ecclesise quondam abbatcm, fuit publiceprse- dicatum quod secure poterant audire divina, cum in eos nec archiepiscopus nec episcopus vel archi- diaconus posset oxcommunicationis vel interdicti sententiam promulgarc, sicquo abeo inducti spiri- tualia receperunt. Te igitur, quemadmodem prie- missum est, spoliato obedientia parochiae meme- ratflB, petebatdictus procurator tuustibi anteomnia quasi possossionem juris parochialis restitui, adversariis tuis super his quae adversus te propo- nenda duoerent, postea, plenarie responsuro, cum neo ante rottitutionem respondere deberes adver-

sariis spoliatus, et quod episcoput Tornacensis et canonici seepe dicti de praemissis excessibus puni- rentur, causa postmodum coramdelegatisjudicibus ordinedebito pertractanda, in quorum prssentiaMe )ure Parisiensis ecclesin plenius probaretur, quod tunc temporis propter probalionum inopiam fieri non valebat.

Cffitorum prffifatus abbas vcrsa vice, novam fnju- riam inferri sibi per te nunc novum episcopum proponebat, assercns ecclesiam suam cum burgo a primo fundationis tempore liberam exstitisse, neo alicui unquam in spiritualibus, nisi Romaooponti- flci fuisse subjectam, quod per rescriplum bon» memoriffi Ccolestini paps prffidecessoris nostri ad cautelam ostendere nitebatur, qui piffi recordationis Aiexandri, Luciiet Glementis proidecessorum suo- rum Romanorum pontincumoxemp]asecutu8,eccle- siam praefatam inter alia libertatedonavit,ut nullus ipsam, canouicos vel burgum interdicto vel excom- municationi posset supponere, nisi summus pon- tifex vel legatus ab ejus latere destinatus ; contra quam libertatem tu venire praesumens, in alienam messem falcem mitterc, quod nullus unquam prae- decessorum tuorum feceral, prssumpsisti, canoni- cum ipsius qui hominibus burgi spiritualia mini- strabat, ut a to curam animarum reciperet, tibi postulans prffisentari,quodcumobtinerenonpo88e8, postappellationem interpositam, etiterarreptum ad sedem apostolicam veniendi, omnesqui in ecclesia Sanctffi Gcnovefffi missam parochialem audirent, et communicantes eis, pxcommunicationisvinculo subjecisti, cujus timore motus populus tanquam rudis ex ignorantia vel humilitate abstinuit ali- quandiu adivinis, sed per jam dictumTornacensem eposcopum olim abbatem cjusdem ecclesie, illuc postmodum accedentem, veritate cognita,qui sicat jurisperitus eis asseruitincunctanter quod senten- lia tua de qua prffimisimus, tanquam a non suo judice lata, nuliius obtinebat roboris flrmitatem, ad proprium rediit populus sacerdotem, quem si etiam ex ccrta scientia irritasset, ut sic Jure sus Ecclesiffi privaretur, ei non sic posset, siout neo per colonum domino inscio vel invito, prffijudicium genprari, quando ct si tu aliquid juris haberes in eos, quod penitus negabatur. Cum ex eo quod appellationi minimedetulisti, in leges commiseris per eas non debebas boneficium obtinere, quia is frustra leges invocat, qui committit in eas, prn- sertim cum fueris nunquam destitutus, unde resti- tutionem petere non valebas.

Quod autem eadem ecclcsia esset in possessione instituendi canonicum qui spiritualia populo mi- nistraret, et quod super hominibus burgi utram- que jurisdictionem haberet, et prffidecessorum tuorum temporibus habuisset, paratum se abbasex abundanti dicebat incontinenti probare. Postulabat proindre quidquid a te de facto fuerat postappel- lationcminterpositamattentatum,irritumJudioari« teque, ne de ceetero simiUa prttaumerea ooerceri.

89

SUPPLBMBNTUM. — AN. 1202.

90

Prsiiiclis igiiar et aliis rationibus per dictos audi- A versse, quia tameii plenius et expressiuB ost pro

toree, et petilionee et allegationes partium in

Bcriptis, redditas nobis et fratribns prudenter et

fidelilcr retulcrunt, pleuius inteliectis : non atleu-

dentes quod jao) ex co solo quod populus dictae

parocbitC fiinore ipsius senlcntias per aliquot dies

abslinuit a divinis, nullam in eoajuris parochialia

possessionem fueris assecutus, nec fuil aliquomodo

probatum quod eo tcinpore quo senlentiam protu-

lieti, pGPsessionem in ipsus juris parochialis habe-

res, vel prius etiam habuisscs, reslitutionem tibi

adjudicare de jure nequiyimus, cum non consti-

terit te faisse aliquateuus spoliatum. Verum quia

Euper aliis qus proponebantur ex parte tua, nobis

non potuit fieri plena fides, causam ipsum dilectis

tua parte probatum, et Judex credere debet quod naturae negolii convenit, ut confirmet motum animi sni ex argutnenti et testimoniis qu» rei aptiora esse coinperil ct vero proximiora, et quibus po- tius lux veritatis assibtit secunduin legitimas san* ctiones nec solum petcbas quasi possessionem juris parochiaiis tibi reslitui, sed abbatem et ca- nonicos de prdemissis puniri excessibua, quos su- per possessione juris parochialis iu parocbia de Monte gravem molestiam ingerere querebaris,com- municato trutrum consilio, csteris ad posses- sioneni juris episcopalis vel parochialis in tola pa- rochia de Monte spectantibus (iiiis duntaxat ex- ceptis super quibus pro parte altera est absolu-

Gliia Vizeliacensi el sancti Petri Antissiodorcnsis r% tionis prolata sententia, siepedictos abbatem etec-

abbatibus el decano Aurelianensi sub ea .forma clesiam Sanctas Genoveis parochia saepedicta

duximus coromittcudam, etc. Tandenj ad nos gesta

omnia munita sigillis judiciim sunt remissa pcr

dilectum fllium M. N. procuratorem tnum et jam

dictum abbatem, ad nostDm de hoc prssentiam

accedentes. Nos crgo praesentibus f^^atribus nostris

gesta ipsa focimus aperiri, quorum continentiam

pleno coDcepimus intellectu, etc.

Cum igitur testes tui parochianos de Monte ad examen Parisiensis EcclesinF», accessisse, testes vero partis alterius, eos in foro abbalis rcforunt liti- gassc, ut non videantar adversa dixisse, dicta tuorum de parochianis illius partis parochi® qua) sita est extra burgum,quem tibi dictus abbas nunc etiam recognoscit, aliorum vero dicta de paro- cbiaDis partis alterius qua; burgus dicitur, quam ^ dictus abas sibi vindicare conatur, possunt intel- ligi competenter, etc. Nos ergo attestationibus, rationibus et aliis hinc inde propositis diligenter auditis et plenius intellectis, quoniam in duobus articulis, intitutionis videlicet et destitutionis, ca- pelJam de Monte, et libertatis interdiclum Pari- siensis ecc!esiae in pra;faia parochia non servandi de possessione abbatis legitime constitit, cujus etiam ccclesi® rescripto apoitolico indulgetur ut nulli nisi Romano pontiflci vel legato ab ejua la- terc destinato liceat in burgum SanctaB Genovefae interdicti vel excommunicationis sententiam pro- mulgare, onde rem iilicitam el tibi prohibitam at- tentassevideris, abbatepossessionem libertatis suae

tibi et ecclesiaB Parisiensi, per sententiam deflniti-

vam condemnamus. Kx bis tamen quae super pos-

sessorio in praesenti sunt judiciu provide definita,

nullum tuae vel alteri parti circa quaestionem pro-

proprietatis volumuspraejudiciumgenerari.Ne vero

sontentia nostra, efTectu careat, irrisoria videa-

tur, elc.

Datum Anagnioe, ix Kalcndas Januarii, pontifi-

catus nostri anno iv (68).

LI

Ootnestico Guillelmi Mofispeliensis sacello priviLegia

concedit

(Anno 120i,SigniflB.)

[GalL Christ. nov., VI, Inetr., 362.]

Innocentius episcopus servus servorum Dei, di- locto filio nobili viro Guillelmo Montispessulani domino, saiutem et apostolicam benediclionem.

Monet et movet nos tnae devotionis sinceritas et sollicitudo continua qua, sicutaccepimus, fervesin operibus pietatis, ut in bis quae Dei sunt favorem tibi apostolicum non denegemus. Eapropter, dilectc in Domino fili, tuis justis precibus inclinati, capel- lam quam in domo tua inclytae recordationis proge- nitorum tuorum devotione fundatam in pluribas ampliasti, cum omnibus bonis, quae nu:ic rationa- biliter possides, sub B. Petri et nostra protectione 8uscipimud,et prsesentis scripti patrocinio commu- nimus, aucloritate praesentium indulgentes, ut