Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/patrologiaecur102mign
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRa, UNIFORMIS, COMMODA. OECONOMICA,
OINILV SS. PATRli, D0CT0RL1I SCRIPTORIIQll ECCLESUSTIC0R13.
SIVE LATINOROM, SIVE GRSCOHUM,
QIU AB MVO APOSTOLICO AD MTATEM INNOCENTU III [ANN. 1216) PRO LATINIS, ET APCONCILII FLORENTINI TEiliPORA iANN. 1439) PRO GRMCIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU/K EXSTITERE MONLMENTORPM CATIIOLIC/E TRADITIONIS PEU QULNDECIM PHiljRA
ECCLESL£ S.ECULA,
lUXTA EDITIONES ACCUR ATISSIM AS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CORICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DIUIGEN-
TER CASTIGATA \ WSSERTATIONIRUS, COMMF.NTARHS VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINtNTEU ILLUSTRATA ; OHNUUIS
01'ERlBIIS TOST AMPI.ISSIMAS EDITIONES QU^ TRIBUS NOVISSIMIS S.ECULIS DEHENTUR ARSOHITAS, DETECTIS
AUCTA*. INDICIBUS ORDINARIIS VEL ETIAM ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS
MoMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; CAPITULIS INTRA 1PSUM TI.XTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS
SINGUIaRUM PAGINARUM MARGINEM SUPKRIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE M ATERI aM SlGNIFI-
cantibus, adornata; operibus qum DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VEBO AUCTORITATE in
ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATa ;
DUCENTIS ET QUADRAGINTA INDlClBUS SIB OM.NI RESPECTU, SCILICET, ALPIIABETICO , CIIRONOLOGICO, ANALYTICO,
ANAI.OKICO, STATISTICO, SYNTIIETICO , ETC, RES ET AUCTORES EXHICENTIUUS, ITA UT NON SOI.l 18 STU-
DIOSO , SF.D NECOTIIS IMPLICATO , ET Sl FORTE SINT , PIGRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNES
SS. PATRES, LOCUPLETATAJ SED PR£SERTIM DUOBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS INDICIBUS, ALTERO
SCILICET KERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOI.UM TAI.IS TALISVE PATER, VEBUM ETIAM
IINUSQUISQUE PATKUM, ABSQUE ULLA F.XCEPTIONE, 1N QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT, UNO
intuitu conspiciatur; altero SCUIPTUIL4E SACR.-E , ex quo lectori com-
PERIRE SIT 0BVIUM QUINAM PATRES ET IN QIIIBUS 0PERUM SUOIIUM LOCIS
SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTUR.E VERSUS, A PRIMO GENESEOS
USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT :
EDITIO ACCURATISSIMA, CJJTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONEND» , SI PERPENDANTUR CIIAR ACTERIM NlTlDITAS,
CHART.E QUAI.ITAS, INTEGRITaS TEXTUS, CORRECTIONIS PERFECTIO, OPERUM RECUSORUM TUM VAIUETAS
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI/E DECDilSU CONSTANTER
8IM1LIS, PRETII EXIGU1TAS,PR,ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO UNA, MF.TIIODICA ET CIIRONOLOGIC.A ,
Sf XCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS IIIC II.LIC SPaRSORUM, VEL ETIAM
INEDITORUM, PRIMUM AUTEM 1N NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPEUIBUS ET MSS. AD OMNES
iETATES, LOCOS. LINGUAS FORMASQIIE PF.RTINKNTIBUS . COADUNATORUM,
ET EX INNUMERIS OPERIBLS TRADITIONEM CATHOLICAM CONFLANT .UCVil MIRABILITER EFFICIENTlUM,
SEIUES LATINA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DUCTORES Sf.RIPTORESOUE ECCLESI^ LATIMS A TERTLLLIANO AD INNOCE^TILM III.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
Blbliothccae clcrl nuivcrsse,
SiVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESUSTICjE RAMOS EDITORE.
PATROLOGIA, AD 1NSTAR IPSIUS ECCLESI^, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIAM NEMPE I.ATINAM, ALIAM GR.ECO-LATINAM.' AMU.E PARTES TENE JAM INTEGRE EXARAT^ SUNT. LATINA, DLCENTIS ET VIGINTl Dl ,'liBUS YOLUMINIUUS M0LE SUA STANS, decem et centum SUPRA MILl e francis venit : GR.ECA DUPLICI EDITI0NE TYPIS mandata est. prior GR.ECUM TEXTUM una cum versione LATINA LATERALI COMILECTITUR, novemque ETCENTU.M VOI.IMINA, PR0 PlilMA SERIE GR.IXA, NON EXCEDIT. POSTERIOR AUTEM VEHSIONEH LATINAM TANTUM EXIIIRET, IDEOQUK INTRA QUINQUE ET QUINQUAGINTA VOLUMINA RETINETUR. SECUNDA SERIES GRiECO-LAI IN.Y SEXAGINTA VOLUMINA FROBABll.l I ER NON SUPERABIT \ DUM HUJUS VERSIO MERE LATINA TIUGINTA VOLLMINIBUS ABSOLVETUU. UNUMQUODQUE VOLUMLM GUjECO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE MERE LATINUM QUINQUE FP.ANCIS SOLUMMODO EMITUR I UTROUIQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUaTUR EMPTOR, COLLKCTIONKH INTEGRAM, SIVE LATINaM, SlVE GR.ECAM CoV- paret necesse erit; secus ENIM CUJUSQUE VOI.UMINIS \MPLI TUDINKM necnon et DIFFICULTATI.S varia prltiv £)QUaBUNT. ATTAMEN , Sl QUIS EMAT INTEGRE ET SE0KSIM COLLECTIONEM GR/ECO-l.ATINAM, VEL LAMDEM EX GR/ECO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VOLUMEN PRO NOVI.M VI L PRO SEX FRANCIS SOLUM OBTINEBIT. IST.E CON- DITIONES FUTURIS PATROLOGI^ SERIEUUS APPLICANTUR, Sl TEMPUS EAS TYPIS MA.NDANDI NOUIS NON DEEST.
PATROLOGIM LATIJSM TOMUS Cll.
SMARAGDUS ABBAS; S. LEO III, STEPIIANUS IV, PASCIIALIS I, P0N1IFICES ROMANT ; MAGNUS SENONENSIS, REMIGIUS CURIENSIS.
EXCODEBATUR ET VENIT APUI) J.-P. MIC.NE, EDITOREM,
LN VI A DICTA THIBAVD, OLIM l>\AM HOISE, PHOPE POKTAM LUTETIifi PAIilSiUIUlM VULGO
ITbNFtih NOMINATAM, SEU VEJIT-M OXTHOVGE, NUNC VEKO INTRA MUENIA PAUISLNA.
18(33
AVIS IMPOUTAINT. * f0:l
D'3pros uiip dpslois pro\identiolles qr.i regisseni le monde, rarement les oeuvres au-iJessus dfi 1'ordiuaire sefont sans conlradictions plu^ ou moins forles el nombreuses. Les Ateliers Calholiques ne pouvaienlguere echapper a ce cachet divin de leur utilile. Tantot on a nie leur exislence ou leur importance; lanloton a dit qu'ils elaienl fermes 011 qifils allaienl 1'elre. fependanl ils poursuivent leur carriere depuis 2i ans, et les produclions qui en sortent deviennent de plus en plus graves etsoignees : aussi parail-il cerlain qu'a moins d'evenements qifauoune prudence humaine ne saurail prevoir ni empecher, ces Aleliers ne se fermeront que quand la Bibliothequ.edu Clerqe sera Lerminee en ses 2,000 volumes in-i°. Le passe parail un stir garant de 1'avenir, pour ce qifil y aa espererou a craindre. Cependant, p;irmi les calomnies aiixquelles ils se sont trouves en butte, il en est deux qui ont ete conti- nuellement repelees, parce qtf etanl plus capilales, leur effet entrainait plus de consequences. De pelits et ignares eoneurrents se sont donc acbarnes. par leur rorrespondance ou leurs voyageurs, a repeter partout que nos Editions etaient iual corrigoes el mal imprimees. Ne pouvaiit attaquer le fond des Ouvrages, qui, pour la plupart, ne sonl que les chefs-d'a>uvre du Catbolicisme reconnus pour lels dans lous les lemps et dans tous les pays, il fallaitbien se rejeier Mir la forme dansce qu'elle a de plus serieux , la correclion et rimpression ; en effet, ies cbefs-d'ceuvre meme nauraient qu'une demi-valeur, si le texte en etait inexactou illisible.
II est tres-vraj que, dans le primipe, un sueces inoui dans les fasles de la Typographie ayanl force 1'Edileur de recourir aux mecaniqnes, alin de raarcber plus rapidement et de donner les ouvrages a moindre prix, qualre volumes dti double Cours a"Ecrilure sahite el de Theologie furenl tires avec la correclion insufDsante donnee dans les impri- meries a presque tout ce qui s'edite; il est vrai aussi qu'un ceriain nombre d'aul.res volumes, appartenant a diverses Publicaiions, furent imprimes ou trop noir ou trop blanc. Mais , depuis ces temps eToignes, les mecaniques ont cede le travail aux presses a bras, el Pimpression qui en sort, sans etre du luxe, atlendu que le luxe jurerail dans des ouvrages d*une telle naiure, est parfailement convenable sous lous les rapports. Quanl a la correction, il est de fait qifelle n'a jamais elii portee si loin dans aucune edition ancienne ou contemporaine. Et commenl en sera;l-il autremenl , aprps tonles les peines et toutes les depenses que nous subissons pour arriver a purger nos epreuvos de loules faulcs? Lhabilude, en lypograpbie, meme dans les mpilleures maisons, esl de ne corriger que deux epreuves et d'en conferer une troisiemeavec la seconde, sans avoir prepare en rien le manuscritde l'auleur.
iJans les Meliers Calholiques ia difference est presque ineommensurable. Au moyen de correcteurs blanchis sous 1" barnais et dont le coup d'<xil typograpbique esl sans pilie pour les fautes, on commence par preparer la copie d'un bout a 1'aulre sans en excepter un seul mot. On lit ensuile en premiere epreuve avec la copie ainsi preparee. On lit tii seconde de la meme maniere, rnais en col!ationnant avec la premiere. On fait la meme chose en tierce, en colla- tionnant avec la seconde. On agit de merae en quarie, en collationnant avec la lierce. On renouvelle la meme ope- ration en quinte, eu collalionnant avec la quarle. Ces coUalionnemenls ont pour but de voir si aucune des fauies signalees au bureau par MM. les correcteurs, sur la marge des epreuves, n'a ecbappe a MM. les corrigeurs sur le marbre elle meial. Apres ces cinq leclures enlierss controlees 1'une par 1'autre, ei en dehors de la preparalioa ci-dessus menlionnee.vient une revision, et souventil en vient deux ou trois; puis l'on clicbe. Le clichage opere, pa consequent la pureie du lexte se trouvant immohilisee, on fait, avec la copie, une nouvelle iecture d'un bout de l*e- preuve ii 1'autre, on se livre a une nonvelle revision, et le lirage n'afri\e qu'apres ces innombrables precautions.
Aussi y a t il ii Montrouge des correcleurs de loules les nations et en plus grand nombre que dans vingl-cicq imprimeries de Paris reunies ! Aussi encore, la correclion y coule-l-elle autant que la composiiion, landis qu'ailleuis elle ne coule que le dixieme ! Aus^i eulin, bicn que i'assertion puisse paraitre temeraire, 1'exactilude obienue par tanl de frais el de soins, fait-elle que la plupart des Editions des Aleliers Catholiqites laissent bien loin derriere elics celles meme des ceiebres Bencdiclins Mabillon et Moutlaucon et d s celebres Jesuiles Petau et Sirmond. (jue l'on Eompare, en effet, n'irapi rte quelles feuilles de leurs editions avec celles oes noircs qui leur correspondent, en grec coiume en lalin, on se convaincra que 1'invraisemblable est une realite. ^
D ail eurs, ces savants 6minenls, plus preoccupes du sens des texles que de la parlie typographique et n'etant point correcleurs de profession, lisaienl, non ce que porluienl les epreuves, mais ce qui devait s'y tronver, leur haule intelligence suppleantaux fautes de 1'edition. De plus les Renedictins, comme les J6s'iites, op6raient presque loujourssur des manuscrils, cause perpetuelle de la mulliplicite des fautes, pendant que les Ateliers Callioliques, doat le propre est surlout de ressusiiter la Tradilion, n'opcrent le plus souvent que sur des imprimes.
Le R. P. I)e Bucb, Jesuile Eollandiste de Pruxelles, nous ecrivait, il y a quelque tcmps, lfavoir pu trouver en dix-buit mois d'elude, une seule faute dans noire Palrologie laline. M. Denzinger, professeur de Th6ologie a rUni- versilii de Wurzbourg, et M. Reissmann, Vicaire General de la meme vijle, nous mandaient, a la date du I9juillet, navoir pu egalemeni surprendre une scule jaute, soii dans le latin soil dans le grec de nolre donble Patroloqie. Enfin, !e savant P. Pitra, BL-nc-dictin de Solesme, et M. Bonetly, directeur des Annales de phitosophie chretieuue, mis au deli de nous convaincre d'une seule erreur lypographique, ont et6 forces d'avouer que nous n'avions pas Irop piesume de nolre parfaite correction. Dans le Clerge se irouvent de bons latinistes el de bons bellenisies. et, ce qui est plus rare, des bommes tres-posilifs et ties-pratiques, eh bien ! nous leur promellons une prime de 25 centimes par chaqne faute qu'ils decouvriroot dans n'importe lequel de i os volumes, surtout d.ms les grecs.
Malgre ce qui precede, 1'Edileur des Cours complels, sentani de plus en plus rimporlance et meme la necessilft" dune correctinn parfaite pourqu'un ouvrage soit verilablemeni utile et eslimable, se livre depuis plus d'un an, et est resoln de se livrer jusqu'a la fin a une operation longue, ponible et couteusc, savoir, la revision eniiereet universelle de ses innombrables cliches. Ainsi cbacun de ses volumes, au fur et a mesurr, qu'il les remet sous presse, esl corrige mol pour mol dun boul a i'autre. Quaraute bommes y sont ou y seront occupes pendant 10 ans, el une somme qui ne saurait elre moindre d'un deini million de francs esl consacree a cei important conlrdle. De celle maniere, les Publicalions des Aleliers Catholiques, qui deja se dislingoaienl enlre toules par la superiorite, de leur correction, tfauront de rjvales, sous ce rapport, dans aucun temps ni dans aucun pays; car quel est 1'edileur qui ponrrait et voudrait se livrer APRES C.OLP a dee travaui si giganlesques et d'un prix si exorbitant? II laut certes elre bien penelre d'une vocation divine a cel effet, puur ne reculer ni devant la peine ni devant la depense, Burloul lorsque PEurope savante prodame que jamais volumes n'ont eie. ediles avec lant d'exactitude que ceux de la Bibliollieque universelle du Clerge. Le present volurae est du uombre de ceux revises, et tous ceux qui le seront a 1'aveuir porteront cette nole. En consequence, pour juger les produclions des Aleliers Callioliques sous le rappoit de la correclion, il ne laudra prendre que ceux qui porleroiit en lele 1'avis ici trace. Nous ne reconnaissons que celle ediUon et cellcs qni suivront sur nos planches de metal ainsi corn^ees. On croyait autrefois que la stereotypie immoliilisait les faules, altendu qifun c.liche de melal ifest point ^lasliqne; pas du lout, il inlroduit la perfection, car on a trouve le moyen de le corriger jasqu'1 exliuction de fautes. L'Hebreu a ete revu par M. Dracb, le Grec par des C.recs, le Latln et le 1'rancais par les premiers correclenrs de la capilale en ces langues.
Nous avons la consolalion de pouvoir linir cet uxh \\.\r les rellexions suivanles : Enfin, nolre exemple a fini par ebranler les gran.les pnblications <n Italie, en Allemagoe, en Belgique et en Francp, par les Canons grecs de Rome, le Gerdil de Naplcs, le Suint Tliomas de Parme, V Ln< gclopedie reliyieme de Municli, le recueil des declarations dcs rites de Bruxelles, les Bullandisles, le Sunrez et le Spicilege de Paris. Jusqu'iii, on ifavait su reimpnnier que dcs ou\rages de courie haleine. Les in-i°, ofl s'engloulissent les in-folio, faisaient peur, et on ifosait y loucber, par crainle de se noyer clans ces abirnes sans fond et sans rives; inais on a fini par se risquer a nous imiter. Bien plus, sous n"ire irapulsion, d'aulres Editeurs se preparent au Builaire universel, aux Decisions de loules les Congregalions, a une Btographie et a une hisloire generale, elc, etc Malheureusement, la pluparl des 6ditions dejii failes ou qui se font, sont sans autorite, parce qifelies sont sans exactitude; la correction semble en avoir eie faife par des aveqgles, soit qu'on ifen ait pas senli la gravile, soit qifon ait renile devanl les frjis; mais patiencel une reproductiou -correete surglr;; bientot, ne ful-cc qifa la lumiere iles ecolrs qul se sont faiiesou qui se feront eucore.
TRADITIO CATHOLICA.
SMCULUM IX. ANNUS 820.
SMARAGDI
ABBATIS MONASTERII SANCTI MICHAELIS VIRDUNENSIS
OPERA OMNIA
EX VARIIS EDITIONIBUS NUNC PRIMUM 1N UNUM GOLLECTA.
ACCEDUNT
SANCTI LEONIS III? STEPHANI IV, PASCHALIS I,
PONTJFICUM ROMANORUM ,
. MAGNI SENONENSIS, REMIGII CURIENSIS
SCRIPTA Q\]JE SUPERSUNT UNIVERSA, JUXTA D. MANSI ET ARTZHEIMII CONCILIORUM COLLECTIONES.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHEC.E CLERI UNIVERS.E,
SIVE
CCRSUUM COMFLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITOBE.
TOMUS UNICUS.
1 s- '
VK.NIT G FRANCIS GALLICIS.
excudkratur et venit apud j.-p. migne kditorbm,
IX VI A IMCTA THIBAVD, 01. IM WAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETIjE PARISIORUM VULGO WkNFER NOMINATAM, SliU PETJT-MONTItOUGE, NUNC YERO INTRA MUENIA PARISINA.
1865
TRADITIO CATIIOLICA.
SMCULUM IX, ANNUS 820.
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IM HOC TOMO CII CONTINENTUR.
SMARAGDUS ABBAS S. MICHAELIS IN DKECESI VIRDUNENSI.
Collectiones * in Epistolas et Evangelia quae per circuitum anni leguntur col. 9
Summarium in Epislolas et Evangelia Smaragdo additum. 553
Diadema monachorum. 593
Commentarius in Regu'am 3. Bencdicti. > 689
Via Regia ad Ludovicum Pium. 931
Acta Collationis Romanaa inter Leonem III Papam et legatos Caroli imp. de symbolo
fidei. 971
Appendix ax> Smar^gdi Opera. Privilegia Ludovici Pii et Lotharii filii ejus pro monasterio S. Michaclis. 975
Epistola Caroli Magniad Leonem Papam de processione Spiritus sancli, quam edidil
Smaragdus abbas. 979
MAGNUS SENONENSIS ARCBIEPISCOPUS.
Libellus de mystcrio baptismatis, jussu Caroli Magni editus. 981
Explicatio nolarum apud jureconsultos obviarum. 983
S. LEO III, PONTIFEX ROMANUS.
Epistolee S. Leonis el variorum ad ipsun;. ♦ 1023
S. Leonis privilegia. 1067
STEPHANUS IV, POXTIFEX ROMANUS.
Notitia ex Libro Pontificali. 1071
PASCHALIS I, PONTIFEX ROMANUS. Epistolae. 1085
REMIGIUS CURIEXSIS 1N RHETIA EPISCOPUS.
Canones pro sua dicecesi. 1093
Notce in Commenlarium Smaragdi, auctore R. P. D. PITRA, O. S. R., sancta Ecclesice Romance Cardinali. 1111
* Solam qu.im noverimiis hujusee expo.-itionis editionem Argentinensem denuo in lucem proluKmus, cui tucuuque emeudandie suppeiias dabit codex Bon»niensis descriptus a Rmo Cardinali Pitba, qui et noias in Commcnlaiium Sinaragdi ad calccm voluminis subjeclas beoigne nobis sunpedilavil.
Parisiis. — Ex Typis J.-P. MIGME.
ANNO DOMIM DCCCXX
SMARAGDUS ABBAS.
NOTITIA HISTORICA.
(Ex Fabric. Bibl. med. et inf. Lat.)
Smaragdus abbas S. Micbaelis ad Mosam in dioe- A beum,tom. VII, p. 1194; Harduinum, V, pag. 969. In
cesi Virdunensi, ord. S. Benedicli, et anlea quoque Bibl. Heilsbrunner.si Codex est membranaceus, in li-
praceptor, qui fratres monaslerii grammalicam do- lu\o exhlhens Collationum librumu,capitulaxxi com-
cuit. Anno 810 Rorase fuit in collalione inler papam plexum; quod an buc refcrendum sit, an vero opus
et lcgatos Caroli Magni de processione Spiritus san- singulare sit, non dixerim. Vide Calalogum Hockeri,
cli ; anno 824 una cum Frothario episcopo Tullensi pa». H.
judex datus est a Ludovico Pio imp. in controversia 6. Epistola Caroli Magni ad Lconem ponliftcem de
inler Ismundum abbalem Mediolanensem el mona- processione Spirilus sancti eliam noslro tribuilur,
chos ejus. Reliquit haec ingenii sui monumenta : ibitl., p. 1199, Ilarduimis, pag. 975.
i.Commentarius in Evangelia et Epislolas in divinis 7. Epistola ad Ludovicum Angustum communi no-
officiis per anni circulum leyenda. Argent. 1556 fol. mine Frotarii episcopi Tullensis et Smaragdi abbatis
Trithcmius Postillam vocat. Hos sermones a Casp. scripta habelur inter epislolas Frotarii loco lertio;
Hedione Germ. versos esse ait Possevinus tom. II apud Andr. Duchesue Script. Rerum Franc. tom.
Apparalus, p. 418, et Wion in Ligno vitse, II, 77. H, p. 71.
2. Diadema monacliorum vel de ecclesiasticorum 8. Grammatica major seu Commenlarius in Do~
et menachorum maxime virtutibus, ex sententiis Pa- natum. Mabillonius exemplar ras. in monasterio
truin, conlextum. Paris., 155-2, in-8° ; 1640, in-1-2; Corbeiensi vidit ex quo prtefationem et qucedara libri
Antuerp., 1540, in-8°, et in Bibl. PP. maxima, tom. specimina protulil in Analectis, p. 558. Opus divi-
XVI, p. 1505. sum est in libros xiv, quibus in alio codice decimus
5. Commenturius in regulam S. Benedicti. Colon. -g quintus de Orthographia subjicitur. In illo exempla
1575, fol. Editus est post synodum Aquisgranen- potius ex sacris quam profanis scriptoribus prolulit,
sem anno 817 habilam, quia quoedara ejus slatuta re- et nonnunquam etymologias verborum Golbicorura
pelit. Male vero edilus est inler Opera Rhabani et Francicorum immiscuit.
Mauri, quia in hoc commentario varia occurrunt 9. Commentarius in prophetas et
qme ex Diademate monacliorum et Via Regia re- 10. Hisloria monasterii S. Michaelis sunt inedita.
petiit. Versus huic commentario prsefixos edidit Varia de boc Smaragdo legas in Chronico monaslerii
Joan. a Bosco in Bibl. Floriacensi, torao I, pag. 290. S. Michaelis, quod exhibent Analecla Mabillonii, p.
4. Via Regia, ejusdera indolis ac Diadema mona- 550 seqq., et in adnotatione Mabillonii, p. 557; His- cliorum, exstat apud Dacherium, Spicil. tom. V, p. toire litttraire de la Erance, tom. IV, p. 459; Buhri 1, ed. prior., et tom. I, p. 258, edit. post. * Hist. Univers. Paris., lom. I, past. 641 ; Leyseri Hi-
5. Acta Collalionis Romana;, an. 810, apud Sir- storia poetarum medii cevi, p. 284. mundum Concil. Galliae lom. II, p. 256, et Lab- C
* SMARA&DI ASBATIS
VIRI SANCTIMOMA ET DOCTRINA CLARISSIMI ( Ql I VIXTT ANNO DOMINI DCCCCLXX)
IN EVANGELIA ET EPISTOLAS QU^ PER CIRCUITUM ANNI IN TEMPLIS LEGUNTUR CUM
PRIMIS DOCTA ET PIA EXPLICATIO ,
Ex principibus Ecclesioe doctoribus, Origene, Hieronymo, Chrysostomo, Ambrosio, Augn- stino, Cypriano, Cyrillo, Gregorio, Victore, Fulgenlio , Cassiodoro, Eucherio , Tychonio , Figulo, Jieda, Primasio, etc, mira, sed clara brevitate congesta omnibus Ecclesia? mini- stris, quibus ad singulos emendo tenuitas obstat, utilissima juxla ac ncccssaria. Jam rc- cens inventa, revisa et in Ecclesice Christiance profcctum edita.
TYPOGRAPHUS PIO LECTORI SALUTEM.
Quod Plinius in Naturali Historia de gommis scri- D possim, qui quidquid liabent calbolici Patres, Orige- bit, natura majeslatem in iis in arctara coactam, nes, Hilarius, Hieronymus, Augusliniis, Cvprianus, nec ulla sui parte mirabiliorem esse, hoc equidem Cyrillus, Gregorius, Victor , Fulgeniius, Joanncs de Smaragdo libri istius auctore diccre non injuria Ciirysostonius^ Cassiodorus, Eucherius, Tychonius,
a Recudimus juxta editionem rarissimam Georgii monumentis conslat. Fabricius in Bibliotheca, Da-
Ulricb, Andlani (Andlaw) impressoris, datam Argen- cberius in Spicilegio , auctores Hist. lill. Galliaj
lorati anno 1556, mense Marlio, quam nobis bene- Smaragdum nostruin annis 150 juniorem el ad tem-
volc suppeditavit vir crudilissimus D. Jung, biblio- pora Ludovici Pii revocandum ccnsent ; quos sequi-
Ibecx Argenloralensis pr;eposilus. Notam chronolo- mur. Edit. gicam quam exhibet titulus falsam essc ex multis
Patrol. CII. 1
II
Isklorus , Figulus, Beda, lioc ille instar gemma\ mira, sed clara breviiale in his Colleclionibus com- plexus esi. Et qnoniam ejusdem ariis est, ut aucto- res dicendi liahent, rem posse fusissime dicere et paucis referre, satis declaravit hoc suo labore Sma- ragdus, quanliim etiam dicendi facultate valeat, quanquam sit appositus ahbrevialor et derivalor, sic enim seipsum vocat in prcefatione sua Colleclionum ■ derivalor, qui ceu ex magnis fluminibus pelagiquc gurgitibus modicos rivos derivavit ; breviator, qui quod alii multis scripserunt, ipse in arctum coegit et epitomen. Non autem me fugit prodigiosam quam- dam librorum depravationem Latinorum pariter et Gr.ccorum contigisse ex epitomis. Hinc enim interi- iinn Livii, Floro, Theopompi Trogo, juris Cxsarei Jusliniano, theologke magislro senlemiarum ascri- bunt. Ut inlerim sileam quot oplimorum auctorum apud Gra'Cos jacluram dcbeamus islis abbreviatori- bus. Quid enim aliud habemus vel Stephani de Ur-
SMARAGDUS ABBAS. A
12
legendi sacra, el versandi nocturna diurnaque mauu. Posthac succedente hieme et refrigescente lectione, accidit ut 1 bros multos habeant, et nemo legit, ct gravatim admilluntur alii, ut legant, perinde faeien- tes, ut quod dici solel canis in prsesepi eubans. Mo- nasteria et collegia seholas fuisse apertius est, quam ut quis negare possil, non solum Smaragdi aut su- periori sseculo, verunietiam ipsis apostolorum et apostolicorum virorum lemporibus, ul cx Plrilone videre licet in libro, vtpi fih-j BivpriTiM-j iv.fc<L>-j. Ipse Graeca voce nominat cnu-vtix, hoc est loca honesto- rum, in quse secedentes, honesta? et cast;c vita? my- steria celebrabant, legis libros el volumina Prophe- tarum , hymnos quoque in Deum et c;clera liis similia evolveliant , in quorum disciplinis atque exereitiis insliluli ad perfectam bealamque vitam sludiisjugibus coalescebant. Ab orlu diei usque ad vesperam , omne eis spatium sludiorum exercitiis ducebalur, quibus ad divinam philosophiain per sa-
bibus, vel Hesicbii, praHer utriusque mulilam epi- j{ crasliltcrasimbuerentur, Patrum legesin allegoricam tomcn? Alqui cum ea celatc non dabatur cuilibet cli- ves librorum supellex (nec vero excellens illud Dei benelk •ium , multiplicandi arte lypographica libros orbi Christiano innotuerat, quod inenarrabili Dei heneficentia Germanise annis ab hinc lxxx contigil), voluerunl plerique boni et Chrisiiani viri, qu;e sunt aliorum per Spirilum sanctum cum charitate fraterna curantes, bac compendiaria via et epitomis publicse uiilitati Lcclesiaruro consulere. Intcr bos itaque emi- net Smaragdus noster, ut non dubitarim si ipsi sancti Patres viverent, Origenes, Chrysostomus, Augustinus et alii, haudquaquam improbaluros, suos sanctissi- mos labores, hac illius Collectione, vel per partes in Ecclesiamm ulililalem dispensari. Alexander Magnus in Sinaragdo scalpi voluil, sed non ab alio quamPyr- gotcle, sine duhio in ea arle clarissimo, niinirum ab boc noslro Smaragdo insculpi cl ceu in arclum cogi, patribus molestum minime fuerit. Quod enim apis in modum sedukc ex his oplimis auctoribus undique decerpsit, quod lucem affcrret lectionibus Epistolarum L rl Evan?elioruin, quo niinirum ille majorem Eccle- siis sedilicalionem adferret, haudquaquam eo fecit, ut quisquam hac opera sua contentus, divina illa Pa- trum monimenta,ex quibus sua desumpsit, evolveret negligenlius, ncdum rejiceret penitus. Verum id ista sua derivatione qmesivit, et indubie assecutus est, atquam plurirai, his rivulis deguslatis ad hauriendos Contes rcddcrciitiir avidiores, et ul proveibium ha- bet, hos amnes ducea admare si'quercntur. Namejus- modi sunt qu:e c\ sanctis Palribus noster hic deri- •vator dcgustanda exhihet, ut non possint non exci- lare sui sitim ampliorem. Qui autem ad marc istud tam vastum sanclissimarum lucubrationum , quas <livi Patres Ecclesiis reliquerunt pervenire non va- lerent, ii vel ex iis rivulis aqua ilfa ccclosti frueren- lur, quam Dominus seu per canales opera divinorum Palrum nobis impertiil, ne imperiliores, quibus ipsis
depromcre ex Scripluris meliora non cst datum, de
suis vel aliorum laeunis, ovibus Chrisli offundcrent, •»-' roni liomiui profano, qualis respublica post mortem
intelligentiam deducentes, etc. Et Joannes evange- lista (ipiem tamelsi Amelicus Plalonicus barbarum vocat, tamen ea loquitur quas doctus Plalo nescivit, et Demoslhencs eloquens ignoravit), qoando occiso Domitiano et permiltente Nerva de exsilio rediit Ephesum, tanquam ad scholam ptepriam clicitur rediisse. Prseficiebantur istis scholis optimi et eru- ditissimi quique, quales fuere, Panlenus, Origencs, Clemcns, Demetrius, Dionysius, Heraclas, et alii. Ex his scholis assumebantur in prcsbyteros ct epi- scopos, qui eo usque profecissent. Et quid erant Hieronymi tempore ccenobia nisi schokc in quibus essent cultores et cultrices Dei, qui omne vit;e lem- pus, diseendis et edisserendis divinis volunijnibus , aut sanctis psalmis et precibus dabanl. Successu temporis, ut nihil est iu rebus humanis lirmum, ct suum cuique rci senium, res collegiorum et coeno- biorum in dies pejores factse, et laus priscorum tem- porum prolligala, ut scite Canticum hoc apud veteres iisurpatum ( liepublica ct li' ertate populi Romani pereuntibus) in ca lempora dici posset :
yEtas parentum, pejor avis, Tulil nos nequiores, mox daturos Pro^eniem viiiosiorein.
Sed deplorandi ea locus in pnescntiarum non est. Utinam pleraque coenobia essent hodie quod fuerunt anle annos sexcentos, si non da^elur ire ullra (quan- quam ad Cynosurain aposlolicam directa ac refor- niala, oplinius quisque desideral) ul si non Scriptu- ram sanctain divinilus i spiratam, qu;c utilis est ad dociriiiam, elc, et auctores ipsos sincerioris theo- logi;e interprelcs vcllent legere , sallem collectio- nibus istis ntcrentur, et spartam hanc suam or- narent. Et quoniain hoc s;cculo refloiescuiit oinnia, pietas , eruclilio , disciplinae honesla; , sludia lin- guarum, multi cx proventibus ccenobiorum eduea- rentur in hoc, ul aliquando salutares essent et frugi reipublicae Christianie. Non minori curoe eral Cice-
qvrod si non lotum noxiiim esset, conlaminaret la- nien niinusque et jucundas et salutares redderet aquas salutis manantes fonte Seripuirarum. Esl qui- «iein ipse sermo Dei luceina pedious et lumen semi- lis noslris. Et sermo (>hrjsli veritas et veritatis sim- plex oralio, alque oplimiis enarrator oiniiium Chri- Llus unigenitus ille, qui esl in siuu Patiis, qui et khnrHTCtro, hoc cst, nobis cnarravil placita Patiis o:nuia,4oan. cap primo. Veiiiiiilanien cum sancliPa- ires Christi spiritus participes, dc ciijus plenitudinc ncceperunt, reliquennt nobis suas sanctas cogitatio- iiesei Scripturarum interprelaliones, easipie non ve- Jintaliter legi, quam utsini ceu pedisequ33CoIlat33 ad reginam Scripluram sanctam, qu.e Dei dona aspei- Jiari, profeclo fuerit ingrali pecloris, sicuti nulla regina lain eximia, qure pediseqiiaruni recuset ofli cium. Habebat olim unum ccftnobium forte unuin J&nun, et omnes legebant. Hic xslus crat, el ardor
snain fulura esset, quain qualis tum eral. Longe ma- jor sollicitudo incumbil spiritalibus, et quibus in boc tam liberaliter provisum est, ut se irapendani, nl inulli habeantur olim aplissimi ad docendum. Equidem, ut lestimonium superioris diligcnti;e ct viuc xotvofitojv fcrrem, cum hic Smaragdtis antehac quod ego vidcrini non cxcusus ad nie perferretur in esemplari quidem nec intcgro nec probc scripto, ct tamcn arrideret abbas in divinis lilleris eruditiis, saxularium litterarum non iguarus, ingenio aculus, sermone compositus, vitae sanctimonia conspicuus, sic enim de eo Joannes Spanheiniensis scribit, ccepi cogitare apud me, si fortassis alicubi interfrugi li- bios iioslraruin bi!/liolhecarum aliquii Sinaragdi in- venirem, uncle sordes hujus exemplaris, quod alla- tuin fucrat, abstergi, hianlia commitli, confusa digeri el laciiiui! resarciri possent. Ul eniin natura gcm- in: s allissime recondidit, vilia passim obvia sunt,
COLLECTIONES IN EPIST. ET EYANG. — TYPOCRAPIIUS LECTORI.
13
Ita et hic Smaragdus paucissimis haelenus notus fuit, ul nec de noniine constilerit quidquam. Et ecce «716 u.r;x«voj,- quod dicitnr, incidi in duo Smaragdina volumina anliquis oharacteribus affabre in mem- brana descripta, quihus adjutiis, maxime vero «vro- 7f«-ror?, et ut sic dicam originalibus calholicorum Palrum sane non mediocri cura, labore et diligenlia, hunc prsesentem auctorem, ut restilueretur, et ceu ?emma diu abscondita e tenebris erueretur curavi. Graeca et Hebraa, qiue aliquoties citat vir erudilus (unde conjecturamnobisprajbetlinguarum cognitione minime caruisse) sic erant niulila et depravala, ut vix cineres et umbras litlerarum videre quis potue- ril . ulut lynceus. Ad haee carmina qiue ex Chrislianis poetis, Sedulio, Prudentio et aliis cilat, quibus ora- lionem suam interdum ceu stellulis lueere, et sen- tenliarum gemmulis nitere facit, hsec, dedi operam ul inoffensius legi possint et planius. Hanc ergo qua- lemcunqueoperam meamhuic Srnaragdorestiluendo, exspoliendoque collocatam, optime lector, boni consu-
li
A le. Certe hic auclor qualis qualis judicelur ea dexteri- tate islum commentarium ex probatissimis Eccleske Palribus, Origene, Augustino, Cbrysostomo el aliis concinnavit, ut qui cuiii sitienle veri animo legerit, on.nino id experturus sit, quod tribuunt gemmis, quod non oblectent modo, sed cerlis etiam remediis juvenl, non solum eruditione piieque leclionis oble- ctatione, verum eflicacia remedia , contra cunclos animorum morbos, non ipsi percipient tantum, sed et aliis subministrare valebunt, et ad id instruentur, ut Eeelesue Christi nunc nunc , proh dolor! dissi- patse, et cum doctriiue tum viue periculis non paucis graviler afflicta!, h lelem operam impendant, qua electi Christi ubique in tide pura Christi, in agnilionc veritatis, qus: est ad pielalem, in spem vitae aMeriue, in dies magis ac magis jungamur, proliciamus et grandescamus, ut per multos gloria Dei, pul lica uli- htas et publica honestas promoveatur, quod faxit Christus. Amen.
B
VITA SMARAGDI
AUCTOUE TRITHEMIO ABBATE SPANIIEMENSI.
Smaragdus abbas monasterii sancli Michaelis in Saxonia, ordinis divi Patris Benedicti, vir in divinis Scripturis valde eruditus, et ssecularium litleravurn non ignarus, ingenio acutus, sermone compositus, vita et conversatione dcvotu>, et regularis disciplitue nioderator celeberrimus, in exponendis Seripluris sanctis , nomcn suum longe lateque innotuit, et magnam eruditionis famam oblinuil.' Scripsit enim mulla prajclara volumiiia, de quibus exstant sub- jeela. In regulam sanclissimi Palris noslri Benedieli
lib. unum.In psallerium totum lib. unum. In episto- las et Evangelia per circuluni anni libros undecim. Sermones ad fratres et alios librum unum. Opus quoque insigne de virtutibus, quod pramotavit Dia- dema monachorum. Alia quoque inulta lam in divi- nis quam in ssecularibus Scripturis volumina scri- psisse dicitur, quae ad manus nostras non venerunt. Claruit temporibus Otthonum primi el secundi claris- simorum imperatorum a.
a Anachronismum certe, ut jam superius diximus. Edit.
D. SMARAGDI
IN COLLECTIONES EPISTOLARUM ET EVANGELIORUM DE TEMPORE ET DE
SANCTIS, PR.EFATIO.
Cernens in Ecclesia plurimos divinarum Scriptu- C rarum mysticos sagaciter perquirere sensus, earum- que ivpicos mavelle decerpcre fructus, hunc ex mul- lis unum, allegoriarum floribus plenum curavi colli- gere librum, et de magnorum tractatibus prolalisque sermonibus Palrum, id est Hilarii, Hieronymi, Am- brosii, Auguslini, Cypriani, Cyrilli, Gregorii, Victo- ris, Fulgentii, Joannis Cbrysostomi, Cassiodori, Eu- cherii, Tychonii, Isidori, Figuli, Beda^, Primasii et de caute legendis, Pelagii et Origenis, quasi de ma- gnis fluminibus pelagique gurgitibus in modicos ri- vulos, pariter derivator, pariterque exstiti breviator. Utsiquis nativa ita vivil pressus ignavia, ut in sa- cris litteris proprio nequeat sudore qiurrcre multa, h:ec a nobis excerpta, unaque compacla sallim ru- minare non desinet modica. Quia lcctionis sacrse D cognilio, imbecillis baculum, nervosis arma mini- slrat. Hostium subdolas fortiter premit insidias, el vicloribus reternas feliciter promillit coronas. Ideo
a Observa hunc libruni Smaragdi, Comitis librum dici, sed qua decausa facile pronuutiari non potesl. Sunt qui piitent, cum ordo divi Benedicti muUos il- bistri prosapia oatos habueril, ul l Iriehuni, Conia- diini, etc, aut Smaragdiiui, comitem fuisse, aut co-
veluti ferculum variis deliciis plenum, hunc nos dili- genti lectori modicum apponimus librum, ut cum hoc ambrosium palato mentis proi.averit gustum, in divinarum Scripturarum se exercens latissimo campo, sagaciter plurimum Domini perquirat eloqnium, et velut deifieum vivilicuinque ampleetatur aninue ci- bum. Cujus confortatu sedulo, et instanti prudentior, et in futuro sreculo vival felicior. El hoc animadver- tendum, quia sicut ternporibus et diebus convenien- les, ita verbis vel actionibus, in hoc Comitis libro a, apostolorum vel prophetarum cum Evangeliorum concordanles uliliier posita? sunt lecliones. Quarum concordias, opitulante divina gralia, in exposilionis evangelicai calce, uhi opportnne videro neclere, ne- clam. Ul quomo.lo sibi invicem concordi voce leclio- nes respondeant, leniporilms, diebus, actionibusque conveniant, diligenler atlendens, sine mora solers lector inveniat.
mili mscripsissc has suas Colleclioncs. Aut fortassis, quia ceu enchiridion esl baec rarrago catholicorum doctorum, ut instar hadlvulsi comitis, semoer adsil a.i inuium. Atqui prcesente urso non est oous qu.e- rere vestigia. Vide Sigebertumin Chronicis.
SMARAGDI ABBATIS
1G
YEUSUS SMAIUGDI
ABBATIS MONASTERII S. MICHAELIS ARCIIANGELI.
Ouisquis amas typicos legis cognoscere sensus Yilalesque cupis doctorum carpere fructus, Islius egregii calamum pcrquire libelli, Discute paginulas solers et mente sagaci Ouid teneat typicum sublalo legmine disee. Pabula fert animrc verbo condita salutis, Pollet el in sacris nimium lypicisquc figuris, Sensilms elucet, Uelo sermone nilcscit Argenti nitidos dislincto limile campos, Et nimium gravidos divino munere cunclos Ordine mullidico conspcrso seminc vatum Conlinet in gremio digestos iste libellus. Aurea de quorum proprio sudore recisa Rure, favenle Deo, Palres traxere metalla, A quibus eximios, niti !o sermone repletos,
A Sum proprio nisus modtilo componere libros.
Ex quibusbunc rnodicumsacro cbarisrnateplcnum, Inspiranle Deo, volui conjungere librum. Qui mihi perspicue difilorans Dindyma legis Qnae lenel in sacris monslrel nudata ftguris, AbJila qui reserct, nec non qui mystica pandal. Profert in medium sacro cum dogmate cuncla Qiue latuere diu c3eco sub tegmine clausa. Qui rulilus nocuas pellat de mente latebras, Yineula disrumpat, cordis eliminet umbras Inradielquc sacro menlis spiramine fibras, Ut valeat vobis divino semine jaclo Rore poli madidus, doeloium vomere cultus, Cordis opimus ager, centenos reddere fruclus.
IINCIPIUNT COLLECTIONES.
1N YICILIA NATALIS DOMINI.
F.riSTOLA EEATI FAILI APOSTOLI AD ROMANOS, CAP. I.
< Paulus servus Jesu Christi , vocatus aposlolus, « segregatus in Evangelium Dei , quod ante promi- « serat per prophctas suos , in Scripturis sanctis, ~ « de Filio suo, qui factus est ci ex semine David, « secundttm carncm. Qui praedeslinatus est Filius « Dei, in virlute, seeiinJum spiritumsancliftcaLionis, « ex resurreclione mortuorum Jesu Christi Domini « nostri, per quem accepimus gratiam et apostola- « tum , ad obediendum fidei in omnibus gentibus, « pro nomine ejus, in quibus estis el vos vocati Jesu « Chrisli Domini noslri. i
Epislola Grxcum vocabulum est, diciturque ino T&O Imrziftu», quod esl mittere, quia ad absentes miitiiur. Ueo enim inventa; sunt epistoUe, ut absen- les cerliores facere possimus, si quid sit quod eos scire oporteat, etiam un& ro-i kmaze&soi, quod, ut dixi, significat mittere, dicuntur apostoli.
Paulus. Yictor episcopus Capuae ait : « Qui ante jj pcrsccutor dicebatur Saulus, audila voce dc coclo, a persecutionis iutenlione ccssavit, et ab hoc voci- taius est Paulus, «ro zrn xavlne, quod est a cessa- lione.>(Ex Origene.) Prima nobis quxslio de no- mine ipsius Pauli videlur exsurgere, cur is qui Sau- his dictus est in Actibus apostolorum, nunc Paulus dicalur. Invenimus in Scripturis divinis quibusdam commulata vocabula, ut ex Abram Abraham, cx Sa- rai Sara, ex Jacob Israel, ex Siinone Pelrus, ali- quos vero binis usos esse nomitiibus, ut Salomonem eumdemque I lida, Sedechiam euinacmque Joachim, (kiana eumJemoue Azariam. Nam Malthceus idem
est el Levi , el quem Mauhoeus Lebbeurr:, Marcus Tatllieum scribil. Secundum hanc ergo coasueludi- nem videtur nobis et Pauhis duplici usus esse voca- bulo, et donec quidem genti proprUc ministrabat, Saulus esse vocitalus, quod et magis appellationi patria2 vernaculum videbatur. Paulus autem appella- tus est, cum Graeeis ct gentibus Ieges ac praecepta conscribit. Nam et hoc ipsum quod Scriptura dicit : Suulus autem qui et Paulus (Act. xm), evidenter non ci tanc primum Pauli nomenoslendit imposilum, sed veteiis appcllationis id fuisse designat.
Servus JesuChristi. (Ex Origene.) Requiramus cur is qui alibi scribit : -Yon enim aecepistis spiritum servilulis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis fitiorum , in quo clamamus : Abba pater (Rom. vm), ipse se hic servum profileatur. Sed sive id secundum illam humilitaleni dictum putemus, quam Dominus docuit, dicens: Discite a mc, quia mitis sum et humiiis corde (Mattli. xi), sive quasi iniitator cjus, qui semclipsum exinanivit , formam servi accipiens (Pliilip. n), non erravimus. Omni cnim liberlate nobilior est servitus Christi. Quid cst autcm scrvum esse Chiisti , nisi servura esse verbi Dei, sapicntiae, justiliae, verilatis et omnium virlu- lum, qua? est Christus.
Vocalus apostolus, segrcfjatus. Nomen hoc, idest, vocalus, quia ad omnes pertinet, qui in Christo crc- dunt, generale polest viJeri, quia unusquisquc se- cundum id quod in eo prcevklct et c:;"it Dcus, aut apostolus vocatur, aut propheta, aut magisler (Ephes. iv). In Paulo aulem non sola generalis vocalio ad apostoialum dcsignatur, sed elcJcclio, secundurn
17 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EYANGELIA. 18
Dei prascienliam, subsecuta (liom. xi ) , per hoc A q»od prcebet omnibus sanclilatem, s!eut et alibi dc quod segregatus dicilur in Evangelium Dei, sicut et alibi ipse de se dicil : Cum autem placitit Deo, qui me segregavit de utero matris meiv, utrevelaret filium
suutn in me (Gal. i). Et in Actibus apostolorum Spi- ritus sanctus dicit : Segregate milii Saulum et Bama- bum in opus ad quod elegi eos (Act. xin). Pravidit ille, quem non latet mens, quod abundantius, quam caeleri omnes, laboraturus esset in Evangelio, quod in fame et sili, et in frigore et nuditate et in cceteris periculis pradicaturiis esset Evangelium Clirisli, et ideo de ventre matris segregavit eum.
In Evangelium Dei. Evangelium , E\>xr/~/0.iov , bon?. annuntiatio dicitur, nativitalis scilicet Christi, passionis et resurrectionis et in ccclum ascensionis.
eo scriptum est : Qui fuctus est nvbis sapientia a Deo et sanctificatio (I Cor. i).
Ex resurrcclione morluorum Jcsu Christi Domini nostri. Non omnium resurgentium. sed ad Chrisluni pertinentium. In ipso Christo resurrcctionis forma pratendilur, ul prior omnibus viam resurrectior.is, Dei Filius , filiis aperiret. De quibus ipse dixit : Quia filii Dei sunt, cum sint filii resurrectionis (Luc. xx).
Per quem accepimus gratiam et apostolutum. Per Christum accepisse se dicitgraliam et apostolatum, u t pote mediatorem Dei et hominum. Gratia ad la- borum patientiam referenda est, ut ipse ait : Plus omnibus laboravi, non ego, sed gratia Dei mecum
In aliis locis Evangelium ChrLti dicilur. Marcus B (/ Cor. xt) ; aposlolatus ad pradicaiionis auctori-
enim ail : Inilium Evangeiri Jesu Cliristi. Verum, quia Chrisius Verbum est, et in principio erat apud Deum, ct Deus erat Verbum (Joan. l), unum atque idem dicilur Evangelium Dei, et Evangelium Chr- sli. Ipse enim Dominus dicit : Ego et Pater unum sumus (Joan. x), et Pater loquiiur dicrviis : Omnia niea lua sunl, et tua mea ( Joan. xvn ), et ideo Evangelium Palris, Evangelium Filii cst.
Quod ante promisit per Prophetas suos, in Scriptu- ris sanclis. Quce de Chrislo pradicta sunt per pro- pheias, haec etiam dc Evangelio pradicla esse, sen- liendum est, ut lllud: Dominus dabit verbum Evange- liiantibus, virtute multa (Psal. lxvii), et : Quam speciosi pcdes evangelizantium bona (Isa. lii), et alia
lalem. Sive, gratiam, in baptismo, apostolaium, quando a Spiritu sancto directus est, accepit.
Ad obediendum fidei in omnibus genlibus, pro no- mine ejns, in quibus estis et vos, vocali Jesu Chrisii Domini nostri. OstenditEvangelii graliam obedien- lilms prcedicandam : in omnibus gentibus osiend t se apnslfilatum accepisse, ut jam non legi, sed fidei obedirenl. Pro nomine ejus, id est, vieera nomin;s ejus fungimur, ul ipse ait : Sicut misit me Paler, et ego milto vos (Joan. xx), et qui vos recipit, tne reci- pit (Mallh. x).
In quibus estis et vos. Hoc est, et in vobis Roma- nis apostolatum prcedicationis accepi.
LECTIO ISAI.E PROPHET.€, CAP. LXII.
plurima , simul et ostendit se non alium pradicare C « Haec dicit Dominus : Propter Sion non tacebo,
Christum, quam cujus Evangelium prophetcc promi serant esse venturum. Ipsos asserit Dei prophetas esse, ut illasScripturassanclas, quce de Chrisio ante cecinerunt.
De filio suo. Multa Filii gralia hic notatur, cujus eiiam in carne nativitas dissimilis caeleris invenitur, eo quod ex virgine nalus est.
Qui factus est ei ex semine David secundum car- ncm. Faclus per Spiritum. Si enim secundum car- ncm faclus cst, secundum Verbi ulique substantiam factus non est.
Qui prwdestinatus est Filius Dei in virtute. Ipsa cst igilur prcedestinatio sanctorum , quse in Sancto sanclorum maiimc claruit, quam negare quis non
< et propter Hierusalem non quiescam, donec egre- i diatur, ut splendor, justus ejus, et salvator ejus, « ut lampas accendalur. Et videbunt gentes juslum
< tuum, et cuncti reges inclytum tuum. Et vocabitur « tibi nomen novum, quod os Domini nominavit. Et « eris corona glorice in manu Domini , et diadema « regni in manu Dei tui. Non vocaberis ultra dereli- « cta, et terra tua non vocabitur amplius desolala, « sed vocaberis voluntas mea in ea, et terra tua in- habilabitur, quia complacuit Domino in te. i
Propter Sion non tacebo , et propter Hicrusaletn non quiescam, donec egrediatur, ut splcndor, justus ejus. (Ex Hieron.) Hic prophetce introducitur per- sona dicentis : Propter Sion non tacebo, sed tam diu
potest , rcctc inteliigentium cloquia Veritatis. Nam ** clamabo, et precibus jungam preces, donec veniat qui
ct ipsum glorice Dominum, in quantum homo factus est, Dei Filius, prcedestinatum esse dicimus. Cla- mat doctor geiitiimi in capile Epislolarum suarum, dc Filio Dei : Qui factus esteiex semineDavid sccun- dum camcm. Qui pnvdestinatus est , Filius Dei in vfrinte, secundum Spiritum sanctijicationis, ex rcsur- rcctione morluorum. Sicut crgo pradestinalus est ille unus, ut caput nostrum esset, ita multi prade- stinaii sumus, ut membra ejus essemus. Vocat enim Deus pradestinatos multos filios suos, ut eos faciat inembia pradestinati unici Filii sui.
Secundum spiritum sanctificationis. (Ex Origene.) Sanctiiicalionis vero spirilus «licitur, sccundum hoo,
promissus est, et egrcdiatur, ut splendor, juslus ejus, et cunctum orbem suo ilhuninet splendorc.
Et salvalor ejus, ut lampas acccndatur. Ipse qui dicebat in Evangelio : Ego sum lux tnundi (Joan. viii), et de quo Joamies dicebat : Erat litx vera, quaj illuminat omncm hominem, etc. (Joan. i).
Et videbunt genics jitstum tiium, et rel. Hoc est, videbunt justiiiam, qua cunctorum creator miserius est gcntibus.
El vocubitur lilri nomen novum, elc. Id est, nequa- quam vocabitur Hierusalem ct Sion, sed nomen no- vum accipiet, id est, Christianum.
Et eris corona gloria' in mar.it Domini, etc. Erit
19 SMARAGDI
Ecclesia quasi corona decoris in manu Doraini, et a quasi diadema regni in manu Dei sui, quando eara coronaverit turba credentium, et diadema imperii, quando eam martyres gemmarum suarum varielate distinxerint, et Ecclesia, qu» prius ab idolis fuerat possessa, et a Deo fuerat deseria, habitabit gaudens cum Chrislo , et gaudebit Christus cum ipsa, sicut sponsus gaudet in sponsa.
EVANGELILM MATTH.EI , CAP. I.
< Christi autem generatio sic erat. Cum esset de- « sponsata mater Jesu Maria Joseph , antequam con- « venirent, inventa est in utero habens de Spiritu « sancto. Joseph autera vir ejus cum esset justus, et « nollet eam traducere , voluit occulte dimittcre . eam. Itac autem eo cogilante, ecce angelus Do- « miui in soranis apparuil ei dicens : Joseph, fili Da- B « vid, noli timere accipere Mariam conjugem luam. « Quod enim in ea nalum est, de Spiritu sancto est. . Pariet autem fllium, ct vocabis nomen ejus Jesum. « Ipse enim salvum faciel populum suum a peccatis « eorum. »
Chrisli avtemgeneratio sic erat. (ExHieron.) Quare non Jesu Christi, sed solummodo Christi, hoc est, iion utrumque nomen, sed alterum posuit : hoc, ut a majoribus traditur , futuroc rcservavit historia.', qua mox angelo dicente subinfertur : Et vocabis no- tnen Jesum (Malth. i), et rel. Quod ergo , qualiter voealum sit, mox scribendum evangelista proevidit, anlieipando praeripere non dcbuit. Generatio aulein, aut ipse Christus dicitur in carne generatus, ut idem sit Chrisli gencratio, ac si diceretur : Genera- ^ tio quse est Chrislus, aut, sicut a quibusdam legi- lur, ut sit iste ordo verborum : Sic autem erat Chri- sti generalio, hoc est, sic ad Christum pertinet haec gencalogia. Sequitur.
Cum csset desponsata mater ejusMaria Joseph. (Ex Hicron.) Qua?rilur quare non de simplici virgine, sed dc desponsata Dominus natus sit ? Primo ut per generationem Joseph , origo Maike monstraretur, quia consuetudo divinarum Scripturarum est , non per feminas, sed per viros genealogiam texere. Se- cundo, ne lapidaretur a Judieis ut adultera. Tertio, ut in ^Egyplo fugiens, haberet maritale solalium. Quartam causam addi.lit Ignatius, ut partus celare-
lur diabolo, dum eum putat non de virgine, sed de
D
uxore gcneratum.
Antequam convcnircnl. Non ab alio invcnta esl, nisi a Joscpb, qui pcne licenlia maritali futune uxo- ris omnia noverat. Quod autem dicilur : Anlequam convenircnt, non scquitur, ut poslca convenerinl, ut falsiloquus vult Helvidius, sed Scriplura, quid fa- ctum non sit, ostendil. Nolandum quod ail : Anle- quam convenircnl , verbo conveiiiondi non ipsum concubilum, sed nuptiarum, quae praecedere solent, lempus insinuatum, quando ea, qua; prius despon- sala fuerat, esse conjux incipit. (Ex Bcda.) Ergo an- tcquam convenirent dicit, id est , anlequam nuplia- rum solerania rite cclebrarent.
Inventa est in utcro habens tle Spirilu sando. Si-
ABBATIS 20
quidem memoraloordineposlea eonveneiunl, quando Joseph adpraeccptum angeli accepit conjugera suam, sed non concumbebant, quia sequitur : Et non co- gnoscebat eam.
Inventa est aulem in utero habcns. A nullo alio quam a Joseph, qui licenlia maritali fuluroe uxoris pene omnia noverat. Ideoque tumcntem ejus uterum raox curioso deprchendil intuitu. Et alibi inveniraus scriplura : In utero, inquit, habens, non, in uterum accipiens , quia non aliunde acceptum fuisse , sed interius, superveniente Spiritu sancto, in utero vir- ginali integritale circumseplo, habilum declarat con- ceptum. Sequilur.
Joseph autem vir ejus. Consuetudo Scripturarura est, ut sponsas uxores et sponsos viros earum ap- pellent.
Cum esset justus. Juslus enim justitiaj templura nequaquam corrumpcret , quod couceptum habuit, anleqiiam convenirent ; merito autem evangelisla Joseph appellat justum, ut idoneum ejus commendet fuissc testiinonium. (Vulg.) Justus dicitur Joseph, ut ex praerogaliva, collata justitiae, doccatur eum meruisse cognosceregratiam, quae fuerat beatre Ma- riaB collata, ct ideo ncc accusare eam poterat. Ncc derelinquere praesumebal , sed novo miraculi slu- pore suspensus, non temerilate conceptus, sed novie reverentia fecundilatis sponsatam dcrelinqucre cogi- tabat, unde et ab angelo, ut dubilans , commone- lur.
Et nollet cam traducere. Hoc est, infamare. Tra- duclionis enim verbum sa?pe in malam partem repe- ritur, quod etiam Graecus sermo non absurde signi- ficat, 7r«f «Scr/fAausrca, id est , propalare , quod est, palam lacere. Omnibus enim iiotum sponsae conce- ptura ostendere noluit.
Voluit occulle dimittere eam. Dimillere, ut mulli volunt, positum est pro eo quod est uxorem non ducere. Vel certe dimittere eara voluit, hoc est a poena adultcrii , quasi innocentcm , liberare. Ne quasi adulteram traderet ad pcenam, quam sciebat ab omni contagionis rcalu securara : occulte aulem, ait, ne aut dimissa uxorc sua, coilus realum supcr eam inducercl, aut liberata, seipsum quasi adulterii reuni constitueret.
Hwc autem eo cogilante, ecce angelus Domini in somnis, etc. Hunc angelum Domini mulli Gabrielem esse conscntiunl. Bono et justo viro, bona ctjusta cogitante, congrue bonus et juslus apparuil nuntins. Sa;pe elcnim in Scripturis sanclis talia inveniuntur, ut de Deo solcrtcr cogitanlibus, opportuna adhibea- lur consolatio, ut duobus in via ambuhmtibus, dum dc se sermocinarcntur, ostcnsus esl Doininus (Luc. xxiv). Et rursus: Uiidccim aposlolis de eo colloqucn- tiljus, clausis licet januis, adfuil (Joan. xx). (Ex Joan. Chrys.) Cur in somnis et non potius aperte? quia scilicet erat vir prorsus fidelis et manifeslioro revelatione non indigens. Paslorcs quoquc lanto raanifeslius, quanto niagis ab hujusmodi erudilionc pcr agrcstem cranl vilam rcmoti. Scquilur.
24 COLLECTIONES 1N EPiSTOLAS ET EYANGELIA. 22
Joseph fili David. Dicens : Joscph fili David, blan- A mortuis ad inferos perrexerunt. Anima enim quae
peccaverit ipsa morietur. Umbra autem morlis co-
dientis aflectu alloquitur, ut non quasi lgnolum ex- terrerel enm, cum et nomine et genere nolus exi- 6leret. Familiaritatis enim indicium est, proprio ali- quem vocare nomine , simulque notandum quod Joseph (ilius esse dicatur David, ut Maria de David stirpe monstraretur. Sic enim Dominus Mosi dicit : Ncmo nisi de tribu sua conjugio copuletur (.Viim. xxxvi). (Vulg.) Curnon Jacob potius filius nomina- tur, sed David refertur esse filius, multis procreato- ribus in medio derelictis, nisi ut origo regia decla- raretur , de qua ventura praedicebalur CLristi nali- vilas.
Noli timere accipcre Mariam conjugem tuam. Ti- mebat namque sponsae illius profiteri conjugium, eujus spiritalcm deprehendtrat esse conceplum. (Ex Beda.) Accipere autem dixit, non ad conjugii copulam, sed ad spirilalis consortii inseparabilem societalem. Mariam quoque et ipsam angelus pro- prio nuncupat nomine, ut amborum nomina dcsi- gnetin ccelis esse descripta, quoe angelus nominavit in terra. Sequilur :
Quod enim in ea natum est, de Spirilu sanclo est. 1 ii ea, inquit, natum, non extrinsecus seminatum.
Pariet autem filium et vocabis nomcn ejus Jcsv.m. Jpse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Sequitur etymologia nominis Jesu , cum di- cil : Salvum faciet populum suum. Vere suus popu- lus est, qui per ipsum salvus fit a peccatis.
LECTIO ISAI.E PROPHET.E , CAP. IX.
rum, qui cum pecccnt, necdum de vita egrcssi sunt, possunt enim , sivolunt, pcenileuliam agere. Parvulus enim natus est nobis , et filius datus est nobis. Isle igitur puer qui natus est de virgine , ap- pellatur Emmanuel , id est , nobiscum Deus , et ha- bet principatum super humerum, vel quia crucem suam ipse portavit , vel quia de ipso scriplum est : Revelavit Dominus Deus brachium sanctum suum omnibus gentibus. Et illud : Et brachium Domini cui rcvclatum est ( Isa. liii) ? Vocabilur ergo post duo nomina , sex aliis nominibus, admirabilis, consiliu- rius , Deus , forlis , Pater futuri sa'culi , princeps pa- cis. Non cnim , ut plerique putant, una' jungenda B sunl nomina , ut legamus , admirabilis consiliarius , et rursum , Deus fortis , sed admirabilis legendum est separalim , quod Hebraice dicilur nSd, et con- siliarius seorsum , qui lingua eorum appellatur ttJTl*, et Deus separatim, qui Hebraice bn dicitur, fortis Hebraice 1133 appellalur : palrero autem fu- turi soeculi, quod in nostra vocaiione completur : et principem pacis, qui locutus est ad apostolos : Pa- cem meam do vobis, pacem meam relinquo vobis (Joan. xiv). Non dubitabit , qui pacem nostram , juxta Apostolum, esse legerit Dominum salvatorem. Multiplicabuur ejus imperium , et pacis non erit finis. Ncc dubitare poterit de multiplici salvatoris imperio et pace ejus , quae non habeat finem, qui in Psalmis legerit : Poslula a me et dabo libi gentcs
Populus gentium qui ambulabat in tenebris , C hwreditatem tuam et possessionem tua
< vidit lucein magnam, habilanlibus in regione um- t brae mortis lux orta est eis. Parvulus enim nalus « est nobis , et filius datus esl nobis. Et factus est « principatus ejus super humerum ejus. Et voca- « bitur nomen ejus admiraljilis, consiliarius, Deus, « fortis, Paler futuri saeculi , princeps pacis. Multi- « plicabitur ejus imperium , et pacis ejus non erit « finis. Super solium David et super regnum ejus « sedebit, ut confirmrt illud et corroboret in judi- « cio et juslilia, amodo et usque in sempilernum. « Zelus domini faciet hoc. »
Populus gentium qui ambulabat in tenebris vidit lucem magnam. ( Ex Hieron. ) Hic locus ila ex- planatus, adveniente Christo et praedicatione illius «oruscante, primo terra Zabulon et Nephthalim "°" erat §ens ( ^om- x )•
m terminos terree (Psal.u). Et rursum : Et multitudo pacis , donec auferatur luna ( Psal. lxxi ) , id est , usque ad consummalionem sseculi.
Super solium David et super regnum ejus, ul con- firmet illud et corroboret , etc. Principatus autem illius et imperium erit super solium et regnuin Da- vid , quod post captivitatem Babylonicam fuerat dis- sipatum , ut confirmet illud et roboret et doceat esse perpetuum. Ne cassa rcpromissio Dei judicetur ab incarnationis tempore usque in seinpilerniim.
Zelus Domini excrcituum faciet lioc. Zelus, id est , amiulatio Domini fecit hoc, quia ipsi eum ad aciuu- lalionem provocaverunt in Iiis qui non erant dii, et ille eos provocavit ad icroulandum in gentem qiue
Scribarum el Pbarisa;orum erroribus est liberata, et gravissimum traditionum Judaicarum jugum excus- sit de ccrvicibus suis, postea per Evangelium Pauli apostoli , qui novissiinus apostolorum omniuni fuit, ingravata est, id est, multiplicata praedicatio et in terminos gentium , et viam universi maris Christi Evangelium splenduit. Deniquc omnis orbis , qui ante ambulabat, vcl sedebat in tenebris, et idolola- triae ac mortis vinculis tenebatur, clarum lumen Evangelii aspexil.
Habitantibus in rcgione umbra' mortis, tux orta est eis. lnter morloin ct umbram mortis hoc esse pulo , uuod mors eorum cst , qui cum opcribus
EVANGEI.1LM LUC.E, C.AP. II.
« Factum esl autem in diebus illis. Exiit ediclum « a Ciesare Augusto, ut describerelur universus « orbis. Hacc descriplio prima facta est a pi\csidc i Syriae Cyrino. Et ibant omnes ut profilerentur, « singuli in civitalem suam. Ascendit autcm et Jo- « scph a Galilaea de civitate Nazareib in Jiukcam , « in civitatem David, qua: vocatur Bethleem , co « quod esset de domo et familia David, ut prolite- « retur cum Maria desponsata sibi uxore pnvgnante. « Factum est autcm cum cssent ibi , impleli sunt « dies ul parcret. Et peperit filium suuin primoge- « niluin, ct pannis cum involvit, ct reclinavit in
SMARAGDI ABBATIS
24
< prsesepio, quia non erat ei locus in diversorio. Et A prospera munJi simul et adversa contemncrc, et
« pastores erant in regione cadcm vigilanles et cu- t stodientes vigilias noctis supra gregem suum. El « ecce angelus Domini stetit juxta illos et claritas
< Dei circumfulsit illos. Et timuerunt limore ma- « gno, et dixit illis angelus : Noliie timere. Ecce
< enim evangelizo vobis gaudium magnum , quod « erit omni populo , quia nalus est vobis hodie sal- « vator, qui est Christus Dominus, in civitate Da-
< vid. Et hoc vobis signum : Invenietis infantem
< pannis involutum et positum in prxsepio. El su- « bito facta est cum angelo multitudo militise coele- « stis, laudantium Deum et dicentium : Gloria in « altissimis Deo. Et in terra pax hominibus bonse « voluntalis. >
his acquisitis, mundatos nos ab omni inquinamento carnis, et spiritus , pretiosius auro Deo munus offcrre. Sequitur.
Ascendit autem et Joseph a Galilaia de civitate Nazarelh , in Judicam civitatem David , quce vocatur Betlrfeem, et reliqua. ( Ex BeJa. ) Joseph , auctus , vel augmentum interpretalur. Galikea , transmi- gralio, volubilitas, rola, vel confessio ; Nazareth, flos, virgultum, vel munditia ; Judaca confessio, sive glorificans ; Bethleem , domus panis ; David , fortis manu, vel desiderabilis interprclatur. Nomen quidem inde mutuans, quod gigantem fortiter stra- vent , et pulcher aspectu decoraque facie fuerit. II- lum scilicet de sua dorao ac familia nascilurum
E.xiit edictum a C&sare Augusto , ut describeretur B pra;figurans , qui singulariter mundi principcm de-
universus orbis. ( Ex Beda. ) Non solum autem hsec nova mundi descriptio illius summi regis adventui testimonium perhibebat, qui congregatos , a mundi plagis omnibus, electos suos, ajternae beatitudinis albo conscriberet , verumeliam ejusdem regni du- ces, quiela sui moderaminis pace juvabat. Quia ni- mirum conipressis a pradiorum turbine gentibus universis, praedicaturos orbi Chrisli discipulos, quo libet propter verbum ire vellent, ab ingruentium fervore scdilionum, tremenda id temporis, ut ita dixerim , Romani nominis umbra protegebat. Exiit ergo edictum a Ccesare Augusto , ut censum profi- teretur universus orbis, quia imminebat ediclum regis Christi, quo salutem consequeretur universus
bellaret , speciosus forma prat frfiis hominum ( Psal. xliv): et ipse in Bethleem natus est, ut intellectua- Hura paslor esset ovium, hoc est, simplicium rector animarum.
Factum est autem cum esset ibi , impleti sunt dies, ut pareret , et peperit frfium suum primogenitum. Bc- ne, non solum propter indicium regii stenimatis, sed propter nominis sacramentum, Dominus in Be- thleem nascitur. (Ex Gregor.) Bethleem namque domus panis inlerprelatur, ipse namque cst, qui ait : Ego sum panis vivus , qui de ccclo descendi (Joan.vi). Locus ergo, in quo Dominus nasce- retur, domus panis ante vocatus est , quia fuui- rum erat ut ille per materiam. camis apparcret, qui
orbis, qui vocabulum Augusti perfectissime com- ^ electorum mentes interr.a satietate reficeret. ( Ex
plens , ut pole suos et augescere desiderans , et ipse augere sufiiciens, censoribus suse professionis non ablatione pecuniaj subjcclos , sed fidei oblatione si- gnare prajcepit : Eunles, inquiens, in mundum uni- versum , prvdicate Evangelium omni crealurce : qui crediderit et baptizatus fuerit salvus erit (Marc. xvi). II wc descriptio prima facta est. Significat hanc descriptionem vel primam essc caruin quce totum orbem concluserint, quia pleraque jam parles ter- rarum saepe leguntur fuisse descriptce, vel certe primo tunc ccepisse, quando Cyrenius, vir unus ex consensu curke Romamc, a Ca^sare, jus dare genti- bus, Syriam missus est. Quomodo lunc, imperante
Beda. ) Sed et usque hodie et usque ad consum- mationem sajculi Dominus in INazareth concipi et in Betbleem nasci non desinit , cum quilibet audicn- tium , verbi flore suscepto, domum se aeterni panis efiicit. Quotidie in utero virginali, hoc est, in animo credentium per fidem concipilur, per Ba- ptisma gignitur. Quotidie genilrix Dei Ecclesia , suum comitata auctorem, de rota mundana; conver- salionis, quod Galilaea sonat, in civitatem Juda, confessionis videlicet et laudis , ascendens, ccn- sum suse devotionis sclerno Regi persolvit. Qu;ie in cxemplum beatae semper virginis Mariae nupta simul et immaculata concipit nos virgo de spiritu ,
Augusto et Cyrenio prsesidenle, ibant omnes ut cen- parit nos virgo sine gemitu, ct quasi alii quidem
sum profiterentur, singuli in suam civilatem , ila et nunc imperante per Ecclesia; prassides , id est , do- ctores, imo suadente et praemia polliccute Cbrislo, camus omnes, nullus excipiatur a ccnsu juslilia; , -eniamus ad eum qui laboranms ot onerati sumus, et ipse rcficiet nos. Tollamus jugum ejus super nos, et discamus ab eo quia milis est et humilis corde, ct invcniemus requiem animabus nostris. Haic est -iiim nostra civilas et patria , requies videlicet beata et coelestis animarum , ad quam niiiiiruin f i- vitatem pacis et quietis ire et devote rcgi noslro thesaurum referre, est cresceulibus quotidie virto- lis ac fidei profeclibus supernse lucis, quse sunt g.uiJia aeterna spcculaii,et pro his acquircndis ,
desponsata , sed ab alio fecundata , per singulas sui partes, quae unam Calholicam faciunt, pneposilo sibi ponlifici visibililer jungitur, sed invisibili Spi- ritus sancti virtute cumulalur. Unde el bene Joseph auclus interpretalur, indicans nimirum hoc voca- bvilo, quod instantia magistri loquenlis nil valcl, si non augmentum supcrni juvaminis, ut audiatur, ac- ceperit. Quod autem filium suum primogcnitum Ma- ria peperisse describilur, non juxta Helvidianos ac- cipiendum est, alios quoque filios eam procicasse, quasi nequeat primogenilus dici, nisi qui habeat fraires, sicut non unigcnitus nisi qui carcl fratri- bus, solet appellari. Quia ct testimonium Iegis, et maiiifesta ratio decbiat , onmos unigenitos , etiaca
23 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA. 20
primogenilos, non aiHem oranes primogenitos eliam A magnum , quod erit omni populo. ( Ex Beda. ) Non
unigenilos posse vocari, hoc esl, non soluin esse primogenitum , post quem alii , sed omnem ante quem nullus e vulva processcril. Est ergo Christtis Jesus unigenilus in substantia Deitatis, primogeni- tus in susceptione humanitatis; piimogenitus io gratia , unigenitus in natura.
El pannis cum involvit et reclinavit in prccsepio , quia non erat ei locus in diversorio. (Ex Beda. ) Quid retribuam Domino pro omnibus qure retribuil milri. Qui totuin munilum veslit ornalu , pannis vilibus involvitur, ut nos slolam primam recipere valeamus. Per quem omnia facta sunt, manus pe- desque cunis astringitur, ut nostroe manus ad opus bonum exertie, noslri sint pedes in viam pacis di
omni populo Judacorum , quorum plurimi rebelles exstitere, sed omni fidelium populo, de cunctis tri- bubus, gentibus, el linguis, in unam Christi Eccle- siam congregato , seternum gaudium evangelizatur et magnum.
Quia natus est nobis liodie Salvator, qui est Chri- stus Dominus, in civitate David. Ubi notandum quod angelus qui in noclis utique vigiliis pastores affatur, non ait : Hac nocle, sed , Iwdie natus est vobis Sal- vator. Non aliam scilicet ob causam , nisi quia gau- ciium magnum evangelizare veniebat. Nam ubi Iri- stitia significatur, ibi soepe nox aujungiliir, vcl no- minatur, ut illud : Omnes vos scandalum palicmini in me in ista nocte ( Matih. xxvi). Neque enim fruslra
rccli. Cujus coelum sedes est, duri prasepis angu- B angelus tanto lumine cinctus apparuit, ut clarilas
stia continet , ut nos per coeleslis regni gaudia dilatet. Qui panis est angelorum , in praisepio recli- natur, ut nos quasi sancta animalia carnis suse fru- menlo reficiat. Qui ad dextram patris sedet , in di- versorio Ioco eget, ot nobis in dorao Patris sui multas mansioncs pnepararet. Quamvis hoc, quod non in parentum domo, sed in diversorio et in via nascitur, per significationem intelligi altius poiest. Ipse namque ait : Ego sum via,vcrilas et vita (Joan. xiv ), qui crgo per divinilatis essentiam veritas et vita permanet, per incarnalionis mysterium via factus est, qua nos ad patriam, ubi veritate et vita fiueremur, adducerct.
Et pastores erant in regione eadem vigilantes , et eustodientes vigilias noctis super gregcm suum. Quod vigilant ilaque nato Domino pastores supra gregeni ovium suarum , significant eos, cura dispensalione raanifesta , vigilaturos in Ecclesia pastores aninia- rura castarum , quibus dicatur : Pascile , qui in vo- bis est, gregem Dei ( I Petr. v ).
Et ecce angelus Domini stetit juxta illos, el cla- ritas Dei circumfulsit illos. ( Ex Greg. ) Bene aulem vigilantibus pastoribus, angelus apparet, eosque Dei clarilos circumfulget , quia illi proe caeteris videre sublimia merenlur, qui fidelibus gregibus praeesse sollicite sciunt. Dunique ipsi pie super gregem vi- gilant , divina super eos gratia largius coruscat. ( Ambr. ) Videte Ecclesi» surgentis exordium , Chri-
Dei pastores circumfulsisse, hoc est , ex onmi parte illorum radios luminis aspersisse dicalur, quod nun- quam in tota Testamenti Veteris serie, toties ange- lis apparentibus, adjungitur. Sed mystice praemo- nuit, quod aperle poslea monuit Apostolus, dicens: JSTox pr&cessil ', dics autem appropinquavit. Abjicia- mus ergo opera lenebrarum et induamur arma lucis , sicut in die honeste ambulemus.
Et hoc vobis signum : Invenictis infantem pannis involutum, etc. ( Ex Beda. ) Noiandum solertius quod signum nati Salvatoris dalur, infanlem non Tyrio exceptum ostro , sed pannis squalenlibus involutum : non in ornatis auro slratoriis, sed in prsesepibus invcniendum , hoc est , non tantura hu- militatis eum et mortalitatis, sed et paupertalis ha- bitum suscepisse pro nobis, quia cum dives esset , pauper factus est pro nobis , ut nos illius inopia di- laremur ( II Cor. vin ). Cum esset Dominus coelo- rum, pauper factus est in lerris, ut terrigenas do- ceret paupertate spiritus regnum acquirerc posse coelorum.
Et subito facta est cutn ange'o multitudo mililitc ccclestis laudanlium Deum et dicentium : Gloria in ex- celsis Deo et in terra pax hominibus boine voluntalis. Uiio evangelizante nuntio, nalum in came Deum , mox multitudo mililiae coelestis advolans consono in laude creatoris ore prorumpit, ut et sui, sicut sem- per, obsequii devolionem Cbristo impendat , et nos
stus nascitur, et pastores vigilare cceperunt, et bene y. suo pariler instruat excmplo, quolies vcl aliquis
pastores vigilant quos bonus pastor informat. Grex igilur, populus. Nox , s;eculu;n. Pastores sunt sa- ccrdoles, aul fort.isse ille sit pastor, cui dicitur : Esto vigilans ct confirma cx'leros, quia non solum cp'scopos, sed etiam angelos destinavit. Angelus Maiiarn, angelus Joseph , angelus pastores inslruit, et concipiendum , et conccptum, et natum , coeli cives Deum testantur, ut et morlales sufiicienter imbuant , et suum auctori servitium incessauter impendant. Nam et in sequentibus lentato, p^ssu- ro, surgenli, atque ad CXfilos asccndenti , scinper adesse perhibenlur.
Et timuerunt tlmore magno, ct dixit illis angelus : Nolite timere, ecce enim evangelizo vobis gaudium
fratrum sacra; eruditionis verbis insonuerit , vel ipsi lecta sive audita , qua; pielatis sunl , ad menlem reduxeiimus, Deo statim laudes, ore, corde et opere reddendas. Et bene cborus ajveniens augc- lorum, niilitke ca^lestis vocabulum accipit, qui et duci illo potcnli in prcelio, qui ad debellandas aereas potestates apnaruit, buinililer obsecundat, et ipse potestates easdem contrarias, nc mortales tantum tentare valeant, quanlum volunt, forliter armis cce- leslibus pcrturbat. Quia verus Deus est el homo nascitur, jurc bominilius pax et Domino gloria cani- lur. Glorilicant angeli Deum pro nostra redemplione incamalum , quia duin nos conspiciunt recipi , suiim gaudenl numcrum rcpleri : optant pacem homini-
27
SMARAGDI ABBATIS
±S
bus, quia quos iofirmos prius abjectosque dispexe- A sio. Cuiu ergo ilicil : Quem conslituit haredcm uni-
rant , nascente in carne Domino, jam socios vene- rantur. Qui , cum pacem hominibus poscunt, expo- nunt et quibus, videlicet bonaj voluntalis, hoc est, eis qui suscipiunt natum Chrislum, non aulem He- rodi, pontificibus ct Pharisans, caeterisque Anti- chrislis, qui ejus nativilale audila, turbati suni , eumque , quantum valuere, gladiis inseculi : Non cst enim pax impiis , dicit Dominus ( Isa. xlvui ), Pax aulem multa diligcnlibus nomen tuum , Domine, ct non cst illis scandalum ( Psal. cxvm ).
ETISTOLA PALLI AD UEBR.tOS, CAP. I.
« Multifariam mullisque modis olim Deus loquens « Patribus in prophelis. Novissime diebus istis locu- « lus esl nobis in Filio, quem constiluit ha:redem
versorum, subinlelligilur, lolius mundi.
Per quem fecit, inquit, et swcula. Ubi sunt qui di- cunt : Erat, quando non erat ? Sicut enim neminem judicat Pater, sed dicilur judicare per Filium, quo- niam judicem genuit, sic etiam dicitur operari per Filium, quia eum conslat opificem genuisse (Joan. v).
Qui estsplendor glorice et character substanliaj ejus. Non enim ex inlellectu proprio hscc loquebalur Apo- stolus , nec humano hanc dispensationem reperiebat ingenio, sed Spiritus sancti hsec illi suggerebat ad - ministratio. Hoc cum religiositate debemus accipere, quia ex ipso impassibiliter natus, neque dimiuutus, neque in aliquo minoratus, sed Deus verus, de Deo vero, omnipolens de omnipotente, lumen dc lumine,
universorum, pcr qucm fecit et ssecula. Qui cum ^ cx quo omnia, per quem omnia, in quo omnia.
« sit splendor glorue et figura substanliai ejus, por- « tansque omnia verbo virtutis suae , purgalionem « peccaiorum facicns. Sedet ad dexteram majeslalis « in excelsis. Tanto melior angelis effectus, quanto « differentius prie illis nomen luereditavil. Cui enim « dixil aliquando angelorum: Filius meus es lu, ego « hodie genui le;et rursum : Ego ero illi in patrcm, « el ipse crit mihi in filium? Et cum iterum intro- « ducit primogenitum in orbem lerrce, dicit : Et « adorent eum omnes angeli ejus. Ad angclos qui- « dem dicit : Qui facit angelos suos spiritus , el mi- i nistros suos flaramam ignis. Ad Filium autem : « Thronus luus Deus in saeculum saeculi, virga aequi- « tatis, virga regni tui. Dilexisli justitiam etodisli ini-
Portans omnia verbo virtutis suoc. Solent Ariani proponere : Quia cum dixissct Deus : Fiat lux (Gen. 1), Paler prseceperit, Filius obedierit. Sed ecceoslcn- dimus quia suo verbo cuncta perfecit : Fercns om- nia, inquil, hoc est, gubernans , siquidem cadentia et ad nihilum tendenlia conlinet. Non enim minus est, conlinere mundum quam fecisse. Sed si oportet - aliquid audacius dicere, adhuc amplius est. Nam in faciendo quidem ex nullis exislenlibus rerum esseir tire produclae sunt ; in contiuendo vero , qua? facla sunt, ne ad nihilum redeant, continenlur. Hic ergo dum regunlur , et ad invicem sibi repugnanlia coaptanlur, magnum et valde mirabile plurimaeque virtulis indicium declaralur.
« quitatem, propterea unxit te Deus, Deus luus, oleo Purgativncm peccatorum facicns. Postquam cnim
« cxsultationis prae participibus tuis. Et tu in princi- < pio Domine lcrram fundasti, el opera manuum « luarum sunt coeli. Ipsi peribunt, tu aulem per- « manebis. Et omncs ut veslimenlum veterascent, « et velut amictum mutabis eos, ct mutabuntur. Tu « autem idem ipse es, el anni tui non deficient. »
Multilarie et muilis inodis olim Deus loquens palri- bus in prophetis. (Ex Joan. Chrys.) Dicendo cnim : Multifarie el mullis tnodis oiim Deus loculus cslpa- tribus noslris in prophetis , significat quod alibi di- ctum esl : Ego cnim visiones muUiplicavi, el in ma- nibusprophelaium assimilatus sum (Osee xu). Quod aulem sequilur : In novissimis diebus locutus cst
dixit superius illa magna valdeque miranda, clicit nunc et de cura ejus et purgalione peccaionun, quam erga nos egit, sic ct Petrus de illo ait : Qui peccata nostra perlulit in corpore suo super lignum, ut peccatis liberati, cum juslilia vivamus (/ Pelr. n). Et Joannes ait : Qui dilexit nos, el lavil nos a peccatis noslris, in sanguinesuo, et fecit nos regnom, sacerdotes Deo et Palri suo.
Scdct ad dexleram inajcstalis in cxcelsis. ln excelsis ergo dicens, non eum in loco concludit, sed ostendit omnibus alliorem , quoniam osqoe ad ipsum solium palerna; clarilatis. Sicut ergo Patcr in excelsis csl, sic ct Filius. Consessus enim nihil demonslrat aliud,
nobis in Filio suo, veluti si diccrel : Quid magnum, i) »isi honoris aequalilatem
si prophetas misit palribus noslris ? nobis euim ipsum proprium Filium nnigenitura mistt.
Quem constituit hwredem universorum. Cum dicit: Quem constiluit lueredem huinanitaiein signilicat, cui dictum est : Pete a me et dabo tibi genles lia-re- ditatem tuam (Psal. n). Ergo non jam portio Doinini tanium Jacob, el sors ejus Israel, sed omnes natio- nes etgentes tolo orbe divisas, in hseredilatem dis- tiiKtim sanguis ampleclitur Chrisli. (Ex Cassiod.) Ha3reditas ab hero dicta est, id esl, domino, quod inea potestate libera dominetur. (Ex Joan. Chrgs.) rixredis hic ulilur nominc, ut duo quaedam per hoc astruat et ostendal , hoc cst, quod ))ioprius sit Fi- lius, el quod dominatiouia i!li nulla contingat amis-
Tunto enim melior angclis effeclus, quanlo differen- tius pnv illis nomen hancditavit. In hoc quod oix.it, factus, pro susceplus, inlellige, tanquani si diccret, inelius est susceptus ab angelis.
Cui enim angelorum dixit aliquaudo : Filius meus cs tu ? (Ex Cassiod.) Intendamus ergo quod posuit : Dixit ad me, Filius vieus es tu, quod cliam ei diclu- rus erat posl baplisinum : Hic est fitius meus dilc- clus, in quo mihi bene complucui. El ut Chrislum unam personani, id cst , Yerbuin carncm faclum esse sentires, adjecit : Ego hodie genui te. Dicendo cnim, hodie, coaiternitatem suoc niajeslatis ostendit, hodie enim, apud Deum nullo inilio incipit, nullo fiiic concluditur. ISon est cnim ibt, fuit, ueque, erit,
29
COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA.
3«)
sed scmper permanet , et seinper est, et quidquid A nulla pravitate curvatur , virga ista juslos rcgil, ini-
dixeris illi, hodic est. Quod ail : Gcnui te, nativila- tem illam signiflcat, de qua Isaias dicit : Generalio- nem ejus quis enarrabit (Isa. liii) !
Et rursum : Ego ero illi in patrem et ipse erit milii in filium. In his duohus versihus, ahsolute dcbcllalur iniquitas Judsiorum ; quid enim evidentius , quid planius , quam ut esse credatur filius, qui invocat patrcm : el rursum credatur esse pater, qui appel- lat lilium.
El cum iterum iniroducit primogenitum in orbem tcrra',d.cit. (Ex Joan. Chrys.) Introitum crgo assum- ptionem carnis appcllat, fons enim eramus a Deo, sicul qui sunt exlra regales aulas in vinculis colli- gati. Sic etiam Christus cffecit, egrcssus quippe ad
pios perculil, conlinet veracitcr supplicanles , sed haee virga non de cespile arhoris egrcdilur, sed ah ipsius divinilatis justitia procedit , fortiludo invicta, aeqoltas reclissima, inflexibilis disciplina.
Dilcxisti justiiiam et odisti iniquitatem. Ipsa est virga recla , amare acquilalem et odisse nequiliam. Ncmo enim perfccle diligit justitiam , nisi qui et actus pessimos exsecratur, quoniam diversis quali- talibus, eodcm tempore non cst in uno loco. Nec po- test ipso momenlo ibi nigrum videri, ubi candor in- sederit , quia et praesentia lucis , noclis absenlia est.
Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo exsultatio- nis pra1 participibus tuis. (Ex Hieron.) Alii rcgcs, qui
nos, hoc est, carncm sumens et collocatus nobiscum, B typum \\\\m pratulerunt , et regnando consorlcs di-
praecepta Rcgis innotuil, et sic nos a peccalis cmun- dans, et ad Deum convertcns, in aulam regale.n, vel- ut mediator opiimus , inlroduxit. Propterea ergo exitum vocat suae incarnationis adventum. Tunc cnim totum orbem possedit , cum ab univcrsis est agnitus, quomodo si quis in quamdam domum in- troducat aliquem, et confeslim omnes illius domus pri.icipes jubeat , ut illum proni simul onmes ado- renl. Ila et Christum secundum carnem jussit a cun- clis angelis adorari, diccns : Et adorent eum omncs angcli Dei.
Et ad angelos quidem dicit : Qui facil angclos suos spirilus. (Ex Cassiod.) Qui facit angelos suos spiritus. Spiritus generale nomen est, incorporalis polentis
cli sunt, oleo corruplibili sunt inuncli. Hic vcro Ei- lius Dei a Deo Patrc, oleo exsullalionis , hoc est, resurrectionis, ascensionis dominalionisque est dcli- hutus , quia Christus natura unclus, nos per gra- tiam.
Et tu in principio,Domine, terram fundasti et opcra munuum tuarum sunt cceli, ipsi peribunt , tu autem pennanebis. (Ex Cassiod.) Cum dicit : Initio terram lu fundasti, Domine, ostendit quod a sanis menlibus lion potest abnegari, quia creator ante creatiuas suas, sine aliquo initio cognoscilur exslitisse. Et in- tende, quia hic opiniones philosophorum mirabili brevitale dcstruxit, quarum prima est : Mundum a nullo esse crealum. Secuada : Sine fine mansurum.
que substantia?, visibiliter, sive invisibiliter, operans ^ Sed cum dicitur : Initio terram tu fundasti, Domine,
quod ei divinilus inspiratur. Angelorum enim nomen non significat naturam, sed obedientiam, ayyeXog cnim Graeca lingua dicilur, qui Latine nuntius in- terprelatur. Nani quando miltunlur, angeli fiunt, cum tamen nalura spiritus esse noscantur. Addidit, suos , ut illos oslenderet, qui recta mcnte Domini vo- luntatibus obsecundant.
Et ministros suos flammam icjnis. (Ex Hieronym.) lgnem urenlem dicit, utin aliis lumen veritatis infun- danl, in aliis peccata consumant. Ignis isle sanctos purgat, peccatores consumit. Ignem islum, qui san- ctus est, non timeat ; qui peccalor est, timeat. Ego puto istos esse ignes angelos cjus. Isli ergo angeli,
el opera manutn tuarum sunt cccli, prima illa persua- sio nefanda convincitur. Cum vero pronunlialur : Ipsi peribunt, finem eos habere declaravit, ul nullus in stellis, gentili errore, confideret, cum eas immu- landas esse senliret. Quod autein ait : Tu autem per- manes, sicut aelernitatem Domini oslendit, dum crea- rct omnia, sic, post coelos mulalos, ipsum dicit iii majcstatis sua3 gloria permanere.
Et omnia , ut vcstimcntum veterascent. Dicendo enim, omnia, ut arbilror, non angelos, non spirilales creaturas designat , qua3 in sua dignitate mansurae sunt, sed illa, quae commutatione probantur obnoxia. Quod autem dicit : Sicut vestimcntum vctcrascent,
quos consumunl ? quiscunque est hgnum, fenum, D ad carnjs fragilitatem videlur aplandum , ipsum
stipula, qui autem aurum et argentum csl, et lapi- des pretiosi, mittelur quidem in ignem, scd mun- dior invenictur.
Ad filium autcm : Tlironus tnus Deus in saruium sceculi. (Ex Joan. Chrys.) Ecce magna diflerentia, quia illi quidem creati sunt, hic aulem increatus. lntueris quomodo dividit, el cum quanta clarilate crcaturas a creatore discernit, minislros vocans, ct Dominum : scrvos ellueredem. Ad proprium Filium dicit: Sedes tua Deus in saeculum saeculi. Ecce ha- hes regni signaculum : Et virga aequitatis, inquit, virga regni tui. Ecce hahcs et aliud sigiiaculuin. (Ex Cassiod.) Virga vero isia regulam divinae signi- ficat aequitatis , quae veraciler rccta dicilur, quia
enim veterascit, quod more vestis morlc consumi- tur. .
Et velut amictum immutabis eos, et mutabuntur. Amictum, idest opertorium, ccelos forsitan debemus advertere, qui ad viccni velaminis terras operiunt, qui similiter, ut alia , commutabunlur. Et ut facta Domini ostenderet, jam sub oeternilate mansura di- cit : Mutabis ea , et mutabuntur , quia nunquam erunt ad hoc corruplibile reditura. Nam si corru- ptioni ulterius subjacereut, non dicerentur esse mu- tata. Sicut Daniel propheta testatur, dicens : Quo- niam sapientia cl virtus ct inlelleclus ipsius sunt, ct ipse niiit.it teoipora et saecula (Dan. u), subjecit.
Tu autcm idcm ipsc cs, ct anni ttii nvu deficient.
31
SMARAGDI ABBATIS
32
Ulem posiltim est conlra illa qme dicta sunt, quoniam A lom et invisibilem , per ipsum Detim Pater fecerit,
dnm illa sint commutabilia, Dominus semper lmmu- tabilis perseverat : ipse omnipotentiam ejtis designat, quia revera ipse est, cum se digna semper operaiur, esse naturam ejus subsequenter declarat, quia ipse solus per se novit esse, qui, ut sit, alio non cget ad- jutore : sic islis tribus versibus, et mulatio creatu- rarum, et seternitas Domini mirabili brevitate de- scripta sunt. (
EVANGELHJM JOAN.NIS, CAP. I.
< In principio eral Ycrbum, et Verbum erat apud « Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio i apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine < ipso factum esl nihil, quod factum est. In ipso vita « erat, et vita erat lux bominum. Et lux in tenebris
docet, dicens : Omnia per ipsum facta smit, cl sine ipso factam est nihil. Fucrunt hscreliei , qui dice- rent : Si crgo natus esl, Christus eral quando non erat ; hos in primo sermone redarguit evangelista, cum dicil : In principio crat Verbum. Fuerunt alii qui Christum homincm tanttim , non ct Deum cre- derent , quos consequenter opprimit , cum ait : Et Deus erat Verbum.
Omnia per ipsum facta sunt. (Ex Aug.) Universa enim creatura per ipsum facta est, major, minor, superna, infenia, spiritalis, corporalis, nulla enim forma , nulla conipages , nulla concordia partium, nulla qualiscunque substantia , quse polest habere pondus, numerum, mcnsuram, csse polcst, nisi pcr
lucct, et tenebrce eam non comprehenderunt. B illud Verbum, et ab illo Verbo creatore, cui diclum
« Fuit homo missus a Deo, cui nomen eral Joannes. « Ilic vcnit in testimonium, ut testimonium perhibe- « ret de lumine, ut omnes crederent per illum. Non « erat ille lux, sed ut testimonium perhiberet de lu- « inine. Erat lux vera, quce illuminat omnem homi- « nem vcnicntem in hunc mundum. In mundo erat, « ct mtindus per ipsum factus est , et mundus eum « non cognovit. In propria venit, et sui eum non re- « ceperunt. Quotqnot autem receperunt eum , dedit « eis potestalem filios Dei fieri , his qui credunt in « noininc ejus, qui non cx sanguinibus, nequc ex vo- « luiitatc carnis, neque ex voltinlate viri , sed ex Deo nati sunt. Et Verbum caro factum est, et ha-
est : Omnia in mensura, in numero et pondere dispo- suisli.
Et sine ipso faclum est niliil. Peccalum non pcr ipsum faclum est, et idolum non est per Vcrbum fa- ctum.
(Ex Hieron.) Per hanc enim senlcnliam cxclu- duntur idola. Propler quod ait Apostolus : Scimus quia nihil est idolum (I Cor. vm).
(Vulg.) Omnia creala vel facta pcr .Verbum bona sunt, et modo suo subsislunt. Omnia igitur creata modo suo subsislunt , onme quod subsislit, naturam habet, nihil non habet naturam, nihil igi- lur non subsistit, maltim sine Verbo faclum cst, sinc
« bitavitin nobis. Et vidimus gloriamejus, gloriam „ Verbo factum est nihil, malum igitur nihil est. Nihil « quasi Unigeniti a Palre, plenum gratia et veri- vero non subsistit, malum igilur nou subsistit ; nul-
« late. i
In principio erat Verbum , et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, etc. (Ex August.) In principio cral verbum. In quo principio? Et verbum erat apud Deum. Et Deus eral Verbum. Assidtie enim diccmla noinina verborum , quasi viluerunt verba. Ecce verbum dico, cum dico Dcus, quain breve est quoddixi, qualiior lilteras et syllabas duas. Nun- quidnam hoc tolum est, Dcus, quatuor litterce et syllabse ducc? an qiianlum hoc vilc est, tanlum ca- rum est , quod in eis intclligitur quid factum est. In corde tuo, cum dicerem, Deus, magna et sumnia quaedam substantia cogitata cst, viva, perpclna, om- nipotcns . infinila, ubique prscsens , ubique lota, y sunt.
lum malum subsistit, omnis creatura subsistit. Nul- lum igitur malum crealura est, quare nihil neque bonum aliquod est , neque ullo modo subsislil, ne- que ulla creaiura est, cl omne quod modo aliquo cst, et bonum est, et non nisi pcr Verbum est.
Quod factum est : In ipso vita est. (Ex Aug.) Sic distingucndum est, quod faclum esl, hic subdistin" gue, et deinde infer : In ipso vita cst. Facla csl tcrra, sed in ipsa non est vila. Esl autem in ipsa sapientia, specialitcr ralio qiucdam, qua tcrra facla cst, luec vita cst, lcrram vidcs, cst in arte tcrra. Cueliun vi- des, est in arte ccelum, solem et lunani vidcs, stint ista in arte, sed foris corpora sunt, in arle vila
nusqiiam cxcbisa, quando isla cogitas, hoc est, ver- bum de Dco in corde luo. (Ex licda.) Alii evange- list;e Cbristuni ex lempore itatum dcscribunt, Joan- nes euniilcm in principio fuisse testatur, diccns : In principio erat Vcrbum. Alii intcr homines euiw subilo apparuisse commemorant , ille ipsum apud Deum scmper fuissc dcclarat, dicens : Et Vcrbum erat apud Dcum. Alii eum verum homincm , ille ipsuin veriim confirmat essc Deum, dicens : Et Deus cral Verbum. Alii boniinem eum apud homincs tcm- poraliler convcrsatum, ille Deum, apud Dcum in 'rincipio mancntem ostenJit, dicens : IIoc crat ln p-incipio apud Dcum. Alii magnalia quoe in homine gessil perhibent ille quod omncin crealuiain visibi-
Et vita erat lux liominum. Ergo illa vita, per quam facta sunt omnia, ipsa vita, lux est, et non quoruin. cunque animalium , seJ ltix hominum, quia ex ipsa homincs illuminantur , pccora non illuniinantur, honio enim factus cst ad imagincin Dci , et habct rationalem mcnlem, pcr quam possit pcrcipere sa- picnliam.
Et lux in tenebris lucet, et tencbrcc eam non com- prehenderunt. Homines infideles , injusti, iniqui, ra- paccs, avari, amatores socculi, hi sunl lenebne, quae Dominum non comprehendunt, id est, non intelli- gunt. Purga dc oculo tuo quidquid mali est, cl vi- debis sapicnliam, qn;e Deus cst : Bcati mundo cordc, quoniatn ipsi Dcum ridebunt (Matth. v).
33
COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA.
54
Fvil Iwmo missus a Deo , cui twmcn crat Joannes. A fc'l sui eum non receperunt. Homines sciliccl, quos
Qnia ergo Dominus Jesus Chrislus sic crat liomo, ut laleret in illo Deus, missus ante illum magnus homo, per eujus lestimonium invenirctur plusquam homo. Et quis est hic ? fuil homo : et quomodo possit iste verbum de Deo dicerc ? Missus a Dco : quid vocaha- tur ? cui nomen erat Joannes : quarc vcnit ? audi.
Ilic venit in testimonium, ut tcstimonium perliibe- rci dc tuminc, ut omnes credercnt pcr illum. Non crat illc hi.r, etc. Qualis iste, qui testimoniuni perhiheret delumine? Magnum aliquid iste Joannes , ingens incritum, magna gratia, et magna celsiliulo. Qnare igilur vcnit? Vt testimomum perliibcret dc lumiue.Ht qnid hoc? Ul omnes crederent per illuni. Et de quo lumine testimonium perhiheret. Erat lux veru, quare
ipse creavit, Judaei quos peculiarem sihi elegerat in plebem, quihus sua? cognilionis revelaverat arca- num, quos mirilicis patrum glorificaverat aclis, qui- bus siktc legis doclrinam contulerat. Ex qnibus se incarnandum promiserat, ct in quihus se incarna- tum, ut promiserat, ostendit, ipsi eum recipere magna ex parle recusarunl ; multi cnim eum ex ulroque populo respuerunt, multi recepcrunt, de quibus Evaugelista consequenler insinuat, dicens : Quotquot autcm reccpcrunt eum, dedit eis potesta- tcm filios Dei fteri, etc. (Ex August.) Magna hene- volentia, magna misericordia, unicus nalus est, et noluil manere unus, sed Dcus unicum eumdem ip- sum quem genuerat, ct per quem cuncta creaveral,
additum cst, vera? Quia el homo iiluminatus dicitur B misit in liunc mundum, ut non esset unus, sed fra-
lux, sicut Dominus Jesus discipulis ait : Vos estis
lu.r minidi, et Apostolus inquit : Fuistis aliquando
tencbrw, nunc autem lux in Domino. Nameloculi no-
slri dicunlur lumina, sed nisi aut per noclemlucerna
accendatur, aut per diem sol exeat, liimina illa sine
causa patent, sic et Joannes erat lux, sed non vera,
quia illuminatione factus est lux.
Erat lux vera , quai illuniinat omncm liominem ve- nicntem in hunc mundum. (Ex Beda.) Omnem videli- cct, qui illuminatur sive naturali ingenio, seu sa- picnlia divina. Sicut enim nemo a semetipso esse, ila etiam nemo a semetipso sapiens esse potest, sed illo illustrante, de quo scriptum esl : Omnis sapien- tia u Domino Deo est , cujus utramque naturam, et
tres haberet adoptatos. Non enim nos nati sumus de Deo quomodo ille unigenitus, sed adoptati per graliam ipsius. Ergo potestas, ut filii Dei fianl, qiri credunt in eum, cum hoc ipsum datur eis,ulcreJaiit in eum. Dominus noster, matrem tantummodo hahet super terram, et nos patrem tantummodo habemus in ceelo. Cum enim aecepisset mortalem hominem Adam, dedit hominibus immortalem suum Palrem Deum.
(Ex Vulg.) Ex munere divino , prius potestatc adoplionis acccpla, postea consecuti sunl, ul esse fdii Dei mererentur.
Qui non cx sanguinibus, ncqtte exvoluntatcviri, nc- que ex voluntate carnis, sed ex Deo nali sunt. (Ex
divinam videlicet, qua semper ubique totus manet, U August.) Quod dicit : Ex sanguinibus , non est La
et humanam, ex qua in tempore nalus, loeo inclu- sus, apparuit ; consequenter Evangelista describit, dicens :
In mundo erat. (Ex August.) Non pules quia sic erat, quomodo in mundo est terra, ccelum, luna, stelhfi, arbores, pecora, et homines; non sic Deus in nmndo erat, sed sicut artifex regens quod fecit. Deus autem infusus mundo ubique positus, prae- sentia majestatis facit et gubemat quod fecit.
Et mundus per ipsum factus cst, cl mundus eum non cognovit. Quid est, Mundus per ipsum factus est? ccelum, terra, mare, et omnia qua3 in eis sunl, mun- dus dicitur. Nunquid cceli non cognoverunt, qui
tinum, sed Groece positum est pluraliter arpcT&jv ; apud Latinos cnim scmper sanguis dicitur singula- riter, sed maluit ille qui interpretabatur , quasi minus Latine loqui, secundum grammalicos, et la- men explicare veritalem sccundum auditores infir- mos. Si enim diceret, cx sanguine, singulariter, non explicaret quod volebat. Ex sanguinibus enim maris et femime nascuntur homincs. Quid aulem subdil : Neque ex volunlate camis ? Carnem pro femina po- suit, quia de cosla cum facta esset, dixit Adam • Hoc tiunc os ex ossibus meis, et caro dc carne mea. Et Apostolus : Ar<?mo carnem suam odio liabet, id est, uxorem. Carnalis quippe nostra generatio ex san-
s.clhun miserunt (Matth. ,.)? Aut angeli non cogno- _ Sui»ibus' kl est' ex nalura maris et femince ducil vcrunt, qui accesserunt et ministrabant ei (Matllu D originem. Ac vcro sp.rituahs Sp.ntus sancti gral.a
iv)? Aut sidcra non cognoverunt Salvatorem siuim ? omnia undique tcslinioniiim perhihiicrunt. Qui ergo non cognoverunl ? amalores mundi , qui, amando mundiun, dieli sunt nnmdus, hoc enim merucrunt appellari, quod ille, ubi hahitant. Nam ipii non dili- gunt niundum, carne versantur in mundo, sed cordc iiiliahilant ca'lum.
In propria venit. (Ex Bcda.) In propria, quia in mundo, quem per divinitalem fecil, per hunuuiita- tem nalus apparuit. In mundo crgo crat, per divi- nilatem; in iimnduni venil, per incarnalionem. Ve- nire quippe vel abire hunianitatis est, manere tt esse, divinitatis.
ministralur, quam a carnali distinguens Dominus, ait :Nisi quis n-natus fuerit ex aqua ct spiritu, non potcst inlroire in regnum Dei. Quod nalum est ex carne, caro est, et quod nalum est ex spiritu., spiri- tus est.
Et vcrbum caro factum cst et kabilavil in nobis. (ExHieron.)Verbum caro factum est, ut nos de canie transiremus in Ycrbmn, ncc Yerbum desiit esse, quod fuerat. Nec honio perdidit esse, quod nalus est, gloria esl aucta, non natura mutatH.
(Ex Angust.) Mcdicus ergo iste sic vcnit, ut de cainc vilia carnis exstingueret, ct de morle occide- ret mortem. Ideo Yerbum caro factum est, ut po5-
55 SMARACDI ABBATIS 30
sirans dicere : Vidiraus gloriam ejus. Qualem glo- A « coelos apertos, et Filium hoiniiiis stantcm a dex-
riam? qualis factus est Filius hominis.
(Ex Beda.) Et Verbum caro factum esl. Nihil aliud debet intelligi, quam si diceretur : et Deus homo factus est, carnem videlicet induendo et animam, ut sicut quisque nostrum unus homo ex carne con- stat et anima, ita unus ab incarnationis tempore Christus, ex divinitate, carne et anima constat.
Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Palre. Gloria Christi, quam ante incarnationem vi- dere non poterant horaines, posl incarnationem vi- derunt, aspicienles huraanitalem miraculis reful- gentem, el intelligentes divinitatem inlus lalitanlem, illi maxime, qui ejus clarilatem ante passionem transfigurali, in monte sancto contemplari merue-
< tris virlulis Dei. Exchunantes aulem voce magna, c continuerunt aures suas, et impetura feccrunt « unaniiniter in eum. Et ejicientcs eum exlra civita- « lem, lapidabant, et testes deposucrunl vestiraenla i sua secus pedes adolescenlis, qui vocabatur Sau- t lus. Et lapidabant Stephanum, iiwocantcm et di- « centein , Domine Jesu, suscipe spiritum mcuin. « Posilis aiitem genibus, clamavil voce magna, di- « cens : Doinine , ne statuas illis hoc peccatum.
< Et cuin hoc dixisset, obdormivit in Domino. » Stcplianus plenus gralia et fortitudine (Ex Hieron).
Slephanus, Sxesavof Graece, Laline coronatus dici- tur, qui pulcherrima ralione quod percepturus erat in re, qiiodam praesagio pneoccuparet in nomine :
nint, voce delapsa ad eum hujiiscemodi a magnilica B lapidatus humihter, sed subliiniter coronalus , He-
gloria : Hie est Filius tneus dileclus, in quo mihi complacui (II Petr. i), et post passionem, resurre- ctionis, ascensionisque ipsius gloria conspecta, spi- ritus ejns sunt dono miiifiee refecli, quibus omnibus manifesle cognoverunt , quod hujusmodi gloria , non cuilibet sanctorum , sed illi soli honiini, qui esset in divinilate unigenitus a Patre conveniret.
Plenum gratia et veritate. (Ex Fulgentio.) Quia et in divina natura, quia Deus veritas est, plcnus est, et in humana, in qua hoino verus, gratia factus est, plenus est : in illa plenitudine Deus est in forma Dei, aequalis Deo ; in isla pleniludine, servus in forma senri, quia in simililudine hominum factus, et ha- bitu est invenlus ul homo (Pliilip. n)
braice autem interpretatur norma vestra , quorum videlicel? nisi martyrura sequentium, quibus primo patiendo, forma factus cst, moriendo pro Christo.
Facicbat signa et prodigia. ProJigia dicuntur , porro dicentia, id esl, novum aliquid longe futurum prcedicentia. Signa dicuntur indicia aliqua, ab eo quod aliquid significenl.
Surrexerunt aulem quidam de Sijnagoga, (jucp appel- lalur Liberlinorum et Cyrenensium,et Alexandrinorum, el eorum qui erant a Cilicia et Asia , disputantes cum Stephano. Synagoga Gmece, Laline congregatio di- citur. Liberlini, qui de servilute maniiraissi et libor- tate donati sunt. Conslat autem, de stirpe servili fuisse, qui primo fidei Christi resliterunt, qui elsi
(Ex Beda.) Gratia plenus erat, ct est homo Chri- C ab hon.inibus emaneipati, tamen servi erant peccali
stus Jesus, cui singulari munere, prae c.eleris mor- talibus datum est, ut stalim ex quo in utero virginis concipi et homo ficri inciperet. verus cssct et Deus.
CONCORDIA.
Istarum duarum in plurimis fit concordia leclio- niira. Evangeliura dicit : In principio crat Yerbum. Et Aposlolus : Tu in principio, Dominc, lerram fun- dasii. Evangeliuin dicit : Omnia pcr ipsum facta sunl, et mundus per ipsum factus est. Aposlolus di- oit : Per quem fecit et scccula. Nolandum qnod Do- minura Jesum Chrislum, utrique Deum appellave- runt : Evangelium ubi ait : Et Dcus erat Verbum. Apostolus ubi dicit : Tlironus, tuns Deus, in swculum sccculi ( Uebr. 1 ).
LN NATALI SANCTI STEPHANT
LFXTIO ACTLLM APOSTOLOIiLM, CAP. V.
« Stephanus plenus gratia et foi titiidine, f.iciebat « prodigia et signa magna in populo. Sunexerunt « aulein quidam de Synagoga, qme appcllabatur Li- « birtinorum et Cyrenensiiim et Alexandrinorum, « et eorum qui erant a Cilicia et Asia, dispulanles « cum Stephano, et non poterant resistere sapienliae « et spirilui, qui loquebalur. Audienles ha-c, disse- « cabantur cordibus suis, et slridebant dentibus in « eum. Cum autem esset Stephanus plenus Spiritu « sancto, inlendens in coelum vidit gloriam Dei, et « Jesura stanlem a dexlris Dei. El ait : Ecce video
l)
Cilicia, caMus, luctus , vel vorailus intcrprctatur. Alexander, auferens anguslias tenebrarum. Asia , elevata vel elalio inierpretattir.
El non poterant rcsistere sapientia? el spirilui , qui loquebalur. Hoc csl quod Dominus ipse suis inarly- ribus ait : Ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt rcsislere el conlradicere omnes ad- versarii vestri (Luc. xxi).
Audientes aulem lioc, dissecabantur cordibus suis, et slridebanl denlibus. Gonscienlia cum arguitur, impa- liens est, et non poterantChristi veritaterasustinere. Aures eorum furorem mentis in vultu demonstra- hanl. Slridebant dentibus in eum , carnes lacerare cupienles, ostendenles se esse belluas. Inde enim ininabantur , unde lantummoJo ostendebanlur et belluee, etimpletum est in illis : Homo cum in honore esset, non intellexit, comparatus est jumenlis insi- pientibus, ct similis factus est illis (Pso/.xlviii).
Cum autem esscl Slephanus plenus Spirilu sanclo , inlendens in ccelum, vidit gloriam Dei. Quia plenus erat Spirilu sancto, proplerea intendebat in coelum. Pleniludo enini Spirilus sancli, non eum permitlebat lerrena aspicere. Nam ct Moyses vidisse dicitur glo- riam Dei , et populus in consecratione domus Do- mini, vidisse dicitur gloriam Dei Israel (Exod. xxxn). Et apostolus Joannes dicit in Evangelio : Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasiunigeniti a Patre(Joan. i).
Et Jesum stuntem a dextris Dei. Stantem dixit,
COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA.
38
non sedenlem, stabat cum martyrc suo, ct pugnabat A surrexisti ut me venientem susciperes et amplexa-
quasi in prx-lio consiitutus. llle lapidabatur, et Jesus suscipiebat plagas.
Eccc video coslos apertos. Jam mihi aperta esl via; adhuc in terra sum , eliam ad ccelorum regna aspi- cio ; coeios istos aperuerunt mihi lapides vestri, per- secutione vestra aperuistis mihi ccelos, usque adhuc coelos apertos non videram, sanguis meus clavis coe- lorum est. Ac si diceret : Deponite lapides, confite- mini Jesum, el vos videbitis coelos apertos, etFilium lioininis slantem a dextris Dei, sed illi lapides te- nentes, persecutionis verilatem audire non po:erant.
Et Filium hominis stantetn a dextris virlutis Dei. Cutu Doniinus Jesus Christus Dei et hominis por- fcctus sit lilius, quid est, quod hunc bealus marlyr, hoininis polius quam Dei Filium appellare maluit , B orarel cui plus utrique gloriye videretur allaturus, si eum Dei potius quam hominis Filium appellare voluisset, nisi ut hoc testimonio Judreorum confunderetur in- fidelitas, qui se hominem crucifixisse, et hunc Deum credcre noluisse meminerunt? Ad confortandum er- go beati marlyris sapienliam , coelestis regni janua panditur, et ne innoxius homo Iapidatus lilubet in terra, Deus homo crucifixus apparet coronalus in coelo. Unde? Quia, slare, pugnantis vel adjuvantis cst, recte a dexlris Dei stantem vidit, quem inter liomines persequentes adjutorem habuit.
Exclamantes autcm voce magna, continuerunt aures suas. (Ex Ilieron.) 0 pravosanimos, claudunt aures, ne apertis illis ingrediatur verilas. Clau.Iunt aures, quia clausos habebant et oculos, et coelos apertos C non viderant.
Et impetum fccerunt unanimiter ineum. Una impic- tas, unus impetus, major conscnsus in scelere quam in rcligione.
Et ejicientcs eum exlra civitutem tapidabanl. (Ex Beda.) Et Dominus extra portam passus est, qui nos elegit de mundo in supernum suum regnum et glo- riam, et Stephanus, quasi advena mundi , extra ci- vitatem lapidatur. Non enim habuit hic manentcm civilatem , sed futuram tota mente qiucrebat. Et juxta rerum iminutationem martyr mundi cordis, ad coelos intuilum dirigit, perseculor duraecervicis manus ad lapides mittit.
Et testes deposuerunt veslimenta secus pedcs ado
reris, filius invocat palrem , marlyr invocat agoni- theten. Domine Jesu , suscipe spiritum meum, qui expellitur decarne mea, propter confessionem tuam, fas est enim ut spiritus, qui pro te funditur, a te suscipiatur.
Positis autem genibus clamavil voce magna dicens : Domine, ne slatuas illis hoc peccatum , el cum hoc dixisset, obdormivit. (Ex Beda.) Pro se quidem stans oravit, pro inimicis genu flexit, quia ipsorum ma- jor iniquitas, majus supplicandi remedium flagita- bat. Et mira beati martyris virtus, qui sic zelo fer- vebat, ut eis a quibus tenebatur palam suae perli- dise culpas exprobr.iret , sic dilectione ardebat, ut in morte quoque pro eis a quibus occidcbalur,
EVA^GELILM MATTII EI, CAP. XXIII.
< Diccbat Jesus turbis Judaiorum et principilus « sacerdotum : Ecce ego mitto ad vos proplietas et « sapientes et scribas, et ex illis occidetis ct cruci- « figelis, el ex eis flagellabitis in synagogis vestris ; « et persequimini de civitate in oivitateni, ut veniat « super vos omnis sanguis juslus, qui effusus super « terram a sanguine Abel justi usque ad sanguinein « Zacharise, filii Barachiie, quem oocidislis inter tem- « plum el altarc. Amen dico vobis, venient hcec omnia « super generationcm istara. Hierusalem , Hieru- « salem , qua? occidis prophelas, el lapidas eos qui « ad te missi sunl, quoties volui congregare lilios « tuos , quemadmodum gallina congregat pullos « suos sub alas, et noluisli ! Ecce reiinquetur vobis « domus vestra deserta. Dico enim vobis, non me « videbitis amodo, donecdicalis : Benedictus qui vc- « nitinnomine Domini. »
Dicebat Jesus turbis JiuLvorum : Ecceego milto ad vos prophetas et sapientes et scribas, et ex illis occi- detis ct crucifigetis el flagellabilis in syntigogis vcstr's, et persequimini de civitate in civitatem , nt impleatis mensuram patrum vestrorum. (Ex Hieron.) Id est, quod illis defuit, vos adimplete. Illi enim interfece- runt servos, vos Dominum cruciligiie; illi prophelas, vos eum qui per prophetas praedicaius est. Potest hoc et ad discipulos ejus referri , de quibus nunc dicit : Ecce ego mitlo ad vos prophetas, elc. Simul- que observa juxta Apostolum scribentem ad Corin-
lescenlis qui vocabatur Saulus. Quare testes falsi pri- " thios, varia dona esse discipulorum Chrisli (/ Cor,
niuin lapidaverunt? Quia lex pru'ceperat ut quicun- quc leslimoniuin diceret contra aliqucm causa mor- tis, ipse primurn lapidem mitteret in eum , quem prinuim ore occideral suo (Dcut. xvn).
ExIIieron.) Deponunt vestimenla, quijam Dei auxi- liura projecerant. Saulus auteiu tenlatio, sive infcr- nus interprelatur. Recle igitur qui lapidabant mar- lyrem , veslimcnta sua juxta infernum reliquerant.
El lapidabant Stephanum invocantem et dicentem: DomineJesu, suscipe spiritum meum. Videle con- fcssionern : hominem videl stantem, et tamcn Do- mhnim confitetnr. Ac si diccret : Dominc Jesu, stas quidem qnasi horoo , sed adjutas quasi Dens. Slas,
xii) : alios prophetas, qui ventura proedicant; alios sapientes, qui noverunt quando debeant proferre scrmonem ; alios scribas in lege doclissimos , qui describunt in tabulis cordis sui, ex quibus lapidalus est Slephanus, Paulus occisus, crucifixus 1'etrus, flagellati in Actibus Apostolorum discipuli, cl per- sccuti eos sunt de civilate in civitatem, expellentcs de Judcca, ut ad gentium populum transmigrarent. Vt veniat super vos omnis saiiguis justus,qui effn- sus est snper terram. (Ex Beda.) Quaorilur, quomodo sanguis omniiim prophetarum atque juslorum ab una Jiuhcorum gcncrationc rcquiratur, cum el niiilfi sanctorum, sive antc incarnationem, seu post inor
59
SMAIUGDl ABBATIS
19
tem, resurreciionemque Salvatoris ab aliis sunt na- A nobis tribueretur erroris facultas,manifestcostcii(iit,
lionibus tnterempli, et ipsc Dominus, Judseis licet ncclamantibus, a fiomaiio tamen pneside, Bomanis- que sit militibus crucifixus. Sed moris est Scriplu- rarum, duas s?ope generationes hominum, bonorum scilicet et malorum, computarc, hoc est, eorum qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex volnntate viri, scd ex Deo nati sunt, et eorum , quibus dicitur : Yos ex palre diabolo estis, el alibi : Serpentcs, gcneralio viperarum.
(Hicron.) Dicamus breviier , quare sanguis Abel justi usque ad Zacbariam Glium Barachiae, ab illa generatione quicratur, cum neulrum eorum occi- derit? Begula Scripturarum est, duas gcnerationes, bonorum vel malonim nosse. Bonorum, dequa scri-
de quo dicit hoc, quod additum est : Quem occidistis inter templum et altarc, illum significare Zachariam volcns, qui occisus est a Joas rege Judai , sicul Be- gum narrat historia. Sed observandum quod ille Zacbarias non sit filius Baraehia; , sed filius Joadic sacerdotrs, unde Scriptura refert : Non fuit rccorda- tus Joas palris ejus Joada; , quw sibi fecissel bona (II Par. xxiv). Cum ergo Zachariam teneamus et occisioni consentiat locus, quserimus quareBarachiae dicitur filius et non Joadie. Barachias in lingua no- stra benedictus Domini dicitur, el Joada justilia in- terpretatur, et ideo vir justilia plcnus, benediclus Domini recte appellalur.
Hierusalem, Hierusalem, quce occidis prophctas cl
plum est : Hwc est generatio qua>rentium Dominum , B lapidas eos qui ad te missi sunt. (Ex Hier.) Hierusa-
lem, non saxa et scdiflcia civitatis, sed habitatores vocat, quam palris plangit aflectu , sicut et in alio locolegimus, quod videns eam, fleverit (Luc. xix).
Quoties volui congregare (ilios tuos,quemadmodum gallina congregal pullos siios sub alas suas, el nolui-
quxrcntium faciem Dei Jacob (Psal. xxm), el in alio loco de omnibus sanclis : Generatio rectorum bene- dicetur (Psal. cxi ).De malis vero : Getieratio vipera- rum, el : Requirenlur omnia a gcncratione ista. Et illud : Generatio prava atque perversa , hceccine red-
dis Domino, pof,ule stulte et insipiens (Z)<?tif. xxxu,5,6)? sti. In eo autem quod dicit : Quoties volui congre-
et:Gens sine consilioet sinc prudentia? Ergo isti,qui similia Cain et Joas contra Apostolos gesserunt , de una generatione esse referuntur : et omnes sancti , qui similes in virtutibus sunt, una gencralio esse vi- delur.
A sanguine Abel justi usque ad sanguinem Zacha- riw filii Barachix. (Ex Beda.) Qu;erilur cur duos bos specialiter posuit Ahcl et Zachariam, quia neuter
gare filios tuos, omnes retro prophetas a se missos esse teslatur. Avis quoque similitudinem congregan- tis sub pennis nidum suum, in Cantico Deutcrono- mii legimus : Sicut aquila protegit nidum suum , cl super pullos suos desideravit , expandens alas suas , suscepit eos et tulit super pennas suas(Deul. xxxn). Et pulchre, qui Herodem de sua nece tractantem , vulpem vocarat (Luc. xm), seipsum avi comparal.
lunc prasens fuit, et poslea multi ab eis sancti oc- Fraudulenta enim vulpes semper insidias avibus len
cisi sunt, nimirum pro aequalitate piaculi.Cainenim
occidit Abel fratrem suum , nulla causa justa exi-
stente. Joas quoque rex filium sacerdotis nutrienlis
se et eripientis de morle, et in templo septem annis
abscondentis se, cum Athalia, avia ejus, omne se-
men regium, desidcrio regni, inlcrfecisset, maxime-
que collaclaneum suum ; horum , inquam, omnium
ohlitus, inlerfecil. Ilem qucerilur : Si sanguis ho-
rum, qui post hunc occisi sunt, venil super eos, ni-
mirum Zacharias sanctos in finc mundi passuros,
significat, quorum omnium sanguis veniet super ge-
nerationem malam, cujus malitia unila est, quare a
sanguine Ahel, qui primus marlyrium passus est ,
dere non cessat. Quod dicit : Qui ad te missi sunt, hoc est,qui adprofectum tuum missi fuerant. Quoties volui, ac si diceret, Indebita reddis mihi, congregare de iEgypto et Babylone pullos suh alas. Duae ake Domini, Moses et Aaron, qui eduxerunt populum de ^gyplo, sive Zorobahel et EsJrasetNehemias,et Je- sus filius Josedec duces , qui eduxerunt populum Israel de Babylone. Qujeritur quomodo dicil : Quo- lics volui, cum Propheta dixerit : Omnia qua> voluit Dominus fecit, id est, volui ex me, sed noluislis ex vestra parte.
Ecce rclinquclur domusvestra deserta. (ExIIieron.) Hoc ipsum cx persona Hieremice jam anle dixeral :
rum non esl. Scd quare usque ad sanguinem Za- y. Picliqui domum meam, dimisi h(vreditutem meam
Chariae qurerenduiu est, cum et multi post eum us que ad nalivitatem Christi, et ipso mox nalo inno- centes in Belhlecm pucri sint ab hac generatione perempti (Matih. n)? xNisi forle , quia Abel paslor ovium, Zacharias saccrdos fuit, et hic in campo, ille in alrio lempli necalus est. Utriusque gradus mar- iyres, et laici scilicet et altaris officio mancipati, sub corum voluit intimare vocabula.
Quetn occidislis inter templum el altare. (Ex Hic- ron.) lnter pariclem (empliel altare incensi inlerius, sive, utalii dicunt, inter ruinas templi et altare ho- stiarum exterius. Qureritur qui sit iste Zacharias , filius Barachite, qui occisus cst inler lemplum et al- tare, quia multos legimus Zacharias. SeJ, ne libera
facta est tnihi haredilas mea quasi spelunca huanai (Hier. xn). Desertam Judajorum domum idem tem- plum illud, quod ante fulgebat augustius oculis com- probamus, qui hahilatorem Christum perdidit , et lr.ercdilalem pra?ripere geslicns , occidit hoeredeni. Alitcr: Eccc relinquetur vobis domus vestra dcserta, hoc cst, nunc veslra est, non mea, quae dudum do- rnus mca vocabatur. Deserla in vindicta crucis, sive teinplum Judasorum a Domino habitalore relinque- tur, ibitque ad genlium Ecclesiam.
(ExBeda.) Ipsam civitatem , quam nidum suum vocaverat, nunc domum Judaiorum appellat, quae non imnierito Domini auxilio nudata, suoe ditioni re- linquitur, quia non solum avis illius omnipolcntis,
41
COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA.
42
quam Malth:cus gallinam nuncupat, alis protegi de- A *" coelcslibus in Clirislo. (Ex Hieron.) QuomoJo so-
spexil, sed eamdem avem, se protegere volentem, vul- pibus devorandam, idem HcroJi et Pilato crucifigen- dum tradidil Christum. Nec mora vulpium earum- dem, hocest, regum terne, etipsx rapime donatur; occiso enim Domino vcncrunt Romaui, et quasi ni- dum vacuum diripientes. tulerunt eorum locum, gen- tem et regnum.
(Ex Hieron.) Sciendum quia hyena, unde superius in testimonio Hieremiye mentio faeta est, bestia est quoe noctu cadaveribus morluorum vivil, et de se- pulcris solet effoJere corpora, nihilque est immun- ditise, quo non vescatur; talis est Israel , offendcns Doiniuum suum, et omnium besliarum morsibus traditus, nempe quia a Domino est derclictus.
cundum subslanliam Deus bonus, nos communione sui, efficit bonos, ita ipse benedictus , nos praestat esse benedictos. Benedixil autem nos, non ia una LcneJiclione tantum,sedet in cunclis; nonquodom- nes omnia consequamur, sed dum singuli, vel singu- las, vi 1 plures habemus, ex omnibus omnes singulas possidcamus, et non ia terrcnis benedictionibus, sed spiritalibus. Quoeritur, quomodo adhuc in terra nos positos coelesti ber.edictione benedixerit. Sive igitur quod conversalio noslra in coelis est, et non sumus demundoisto, sed deposita imagine toG ^oixoO , porlamus imaginem superccelestis, et in carne non vivimus, sed in spirilu; sive quod omnis benedictio spiritalis in Christo, licet in terra sit, tamcn de cce-
Dico enim vobis : Non me videbitis amodo donec jj leslibus computctur : Benedixit nos, inquit, in omni
benedictione spiritalt, id est, in sermone Dei, et sa- pientia, el virtute, cseterisque virtutibus. Dupliciler aulem legendum : Benedictus Deus, et Pater Domini noslri Jesu Christi, ut sit benedictus Deus, :jui uni- versorum conditor est, el hic dislinctio, deinceps in- feratur, qui est, etPater Domini nostri Jesu Christi. Vel ita, ut Deus el Pater, ad Dominum noslrum, in cammune referatur , benedictus Deus , ejus qui as- sumptus est hominis, et Pater ejus, qui in principio apud Deum, erat Deus Verbum. Non quo alius as- sumptus homo, et alius sit sermo, qui assumpscrit, sed quo unus, atque idem, pro varietate causarum , nunc sublimis, nunc humilis praedieetur.
Sicut etegit nos in ipso, ante mundi constilulionem.
dicalis : Denedictus qui venit in nomine Domini. (Ex Aug.) Haec quidem turbae dixerunt Domino , ve- nienti ad Hierusalem, sed quia Lucas non dicit, quo hinc abscesseril Dominus , ut non veniret , nisi co tempore quo jam illud diceretur, perseverat quippe in itinere suo, donec vcuiat Hierusalem, cogit pro- fecto hoc myslice intelligi, de illo ejus adventu, quo in claritate venturus est, maxime cum Mattha>us Dominum predecantatas ei a turba laudcs dixisse testatur.
(Ex Hieron.) Idem quod dicit : Donec dicatis : Be- nedictus qui venit ia nomine Domini, hoc vult intel- ligi, nisi poenitentiam egerilis, et confessi fueritis , ipsum me esse, de quo propheUececinerunt, filium
omnipotenlis Patris, meam faciem non videbilis. Ha- C Volens itaque Paulus ostendere quod Deus nos elegit
ict essemus sancti et immaculati coram ipso, hoc est, Damino, ante fabricam mundi, in praesentia Dei, cui omnia futura jam facta sunt, et antequam fiant uni- versa, siint nota, hoc usus est sermone dicens : Ante conslitutionem mundi. Quod autem ait : Ut essemus sancti etimmaculati, inter sar.ctum el immaculatum, hoc interest, quod sanctus et immaculatus intelligi potest. Immaculalus vero, non siatim et sanctus. Parvuli vero immaculati sunt , qui integro corpore non fecere peccatum, et tamen non sancli , quia sanctitas voluntale et studio comparatur.
Jn cliaritate prardestinans nos in adoptionem ftlio-
rum, per Jesum Christum, etc. Dupliciter legendum,
ut charitas, vel snperioribus, vel inferioribus copu-
« Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu D leiur. Cum superioribus ita , ut essemus sancti ct
bent Judaei, datum sibi tempus poenitentia; , conli teantur : Benedictus quivenit in nomine Domini, et Christi ora conspicient.
CONCORDIA.
Istarum duarum in hoc sit concordia Ieciionum , quia utraqne de lapidatione justorum, unam faciunt menlionem. Hax estlectio Actuum Apostolorum, de neati Stephani, perspicue, etpropriejam patrata. Evangelii vero lectio, de cujuslibet prophetae lapida- lione absolute facit, non proprie, mentionem.
1N NATALI SANCTI JOANNIS EVANGELIST.E
l.iXTIO EPISTOL.E BEATI PAULI APOSTOLI AD EPUESIOS, CAPITE PRIMO.
« Christi, qui benedixit nos in omni benedictione « spiriluali.in coelestibus in Christo : Sicut elegitnos « in ipso anle mundiconslitulionem,ut essemus san- « ctiet immaculatiinconspectuejus incharilate. Qui « praedestinavit nos in adoptionem filiorum per Je- « sum Christum, in ipsum , sccundum propositum « voluntalis suae, in laudem gloriye gralia) suse, in « qua gratificavit nos in dilecloEilio suo, in quo ha- i bemus redemptionem, per sanguinem ejus in re- « missionem peccatorum, secundum divilias gratiae « ejus, qu* superabundavit in nobis. >
Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Clr.i- sti ,' qui bencdixit nos in omni benedictione spirituali Patrol. CII.
immaculati coram ipso in charitale. Cum inferion- bus ita, in charitate pr;edestinans nos, etc. Nec non etiam hoc inferendum, quod cum proedcstinet nos in adoptionem filiorum , per Jesum Chrislum , tamen non ante filii esse possumus , nisi filii ejus Jesu Christi fidem et intelligentiam recipiamus , ct illa quidem natura filius est , nos vero adopttoae. Ille nmnquam filius non fuit, nos anlequam essemus pr;n- deslinali suiims, elc. Spirilimi adoplionis accepimus quando credimus in Filiiim Dei.
Secundum placitum votuntatis su<r. (Ex Hieron.) ^erbum eOooxiav, quod Lalinus interpietaius est placituoi, apud Gr.cccs compositum »st cx duobus
43 SMARAGDI ABBATIS
integris, «^o vw rj xai toj Zv/.iv>, id est , abene et A placito, quod nos possumus dicere , beneplacitum, rpiia non stalim omne quod placet, et beneplacere potesl, sed boc beneplacitum dicitur, ubi quod pla- cnit , recie placitum comprobalur.
Jn laudem gloriw graliiv sua', in qua gratifieavk nos in dilecto. Omnis ergo gratia quam consequimur, in gloriam et laudem ejus, qui nos graiifieavit in dilc- cto, boc est, in Domino Jcsu Christo Salvatore com- pletur, quia absque sapienlia, verilale, juslilia, pace, redemplione, quibus omnibus Cbristus inlelligitur, nullum bonum esse potcsl. Nec putandum quod in Laliniscodicibus.babet scriplum,indilecfoFilio suoT sed simpliciter ct absolute, in dilecio. Quod ilannhi intelligcndum videiur, ut subaudiatur , ab omnibus.
44
F.VANC.F.i.lUM JOAXXIS, CAP. L'I.T.
< Dixit Jesus Petro : Sequere me. Conversus Pe-
< trus, vidit illum discipulum, quem diligebat Jesus,
< sequentem , qui et recubuit in coena supra pectus i ejus, et dixit : Domine , quis esl qui te tradet? € Hunc ergo cum vidissel Petrus , dixit Jesus : Do- i mine, bic aulem quid? Dicit ei Jesus : Si eum volo
< manere donec veniam, quid ad te? tu me sequere. i Exiit ergo sermo iste inter fralrcs, quia discipulus-
< ille non motilur. Et non dixit ei Jesus, quia non mo-
< ritur, sed,Si eum volo manere donec veniam, quid
< ad te? Hic est discipulus iste, qui testimonium
< perbibel de his, et scripsit haec, et scimus quia
< verum est teslimonium ejus. » Dixit Jesns Petro : Sequere me. (Ex Be.ia.) Post
Si cnim Chrislus, ul srcpe jam diximus, sapientia B quam enim Dominus Jesus significavit Petro qua
cst, jusiitia, pax, gaudium, elc., lucc virlutum voca- bula, eliam bi,qui sequi nequeunt,diligunt,et nullus lar.i confessi sceleris est, ut no:i sapientiam et ju- stitiam amare se dicat.isle est dilectus, quera sostimo in Isaia significari : Canlabo dilccto , et Vinea fucta est dilecto (Jsai. v), et m Psalmo : Eldilectus quemad- inodum filius unicornium (Psal. xxvm).
Jn quo habemus redemptionem. Ille redimitur, qui caplivns cst, cl in hostiuin veuiens pole&talem, IiLer csse desivit, ita et nos quidara dicunl in hoc mundo esse caplivos, et sub principibus , et potestalibus , jugo servilutis tcneri, nec anle vinclas catenis ex- plicare manus , ct oculos sursum altollcre, nisi Re- demplor advenerit Jesus Christus Filius Dei , qui
morte clarificaturus esset Deum, protinus adjungit : Sequere me, ac si aperte dicat : Quia ipse pFius pro tua redemptione, crucis supp'icium subire non tJmui, qisd tu pro mei confessione nominis crucem pati formidas? qui eo gloriosiore iuartyrii palma glorifi- caberis, quo in hac promerenda magistri iter sc- queris.
Conversvs vidit illum discipulum, qnem dilige- bat Jesus, sequentem. Hinc elenim patet , quia cum dixisset Josus Petro : Sequere me, surrexit de loco convivii,ciccepitaI)ire. Secutusestautemeum Petrus, secutus est et ille discipulus, quem diligebat Jesns, Joannes videlicet, ipse qui hoc scripsit Evangelium. Diligebat aulem eum Josus, non exceptis caileris sin-
proprium sanguinem dedit,et nos de servitute eri- ^ gulariter solum, sed prse caetens familiarius uiiimi ,
piens, li! erlale donavit.
Per sansjuincm ipsius. Dupliciler vero sangnis Cbrisli, et caro inlclligilur : vcl spirilalis illa atquc divina, de qua ipsc dicit : Caro mea vere est cibus, et sanguis metts vere est po:us (Joan. vi). Et: Nisi man- ducaverilis camem mcam , et sanguinem meum bi- beritis,non hubebitisvitam wternam (Jbid. 54). Vel : Caro et sanguis quae crucifi.xa est, et qui militis ef- fususest lancea.
Jiemissionem peccaloram. Consequenter autem post redemptionem sanguinis Christi, remissionem acce- pissc seribuntur peccalorum,quia nisi redempti fue- rimus, frustra nobis peccala donanlur, nec ante vc- niam accipere possumus nisi prelium pro nobis cruentus quondam viclor accoperit.
Secunduui divitias gralia; ejus , qua? abundavit in nobis. Qui intelligil boc quod diclum est : Gralia eslis salvati et non ex operibus (Ephes. n), iste scit, quod secundum divilias suas, Dei gratia abundet in nobis, maxime in Ecclesia de gentibus congregata. Annon est magniludo graliarum in Paulo et in ca> teris sanctis? de quibus dicitur : Nescilis quoniam angelos judicabimus (1 Cor. vi)? Has divitias gra- tiarum, ille in sc non facil vacuas, qui,quantum va- lot bumana fragililas, laborat , contendit , et cum Paulo dicit : Gratia ejus in me vacua non fuit (J Cor. xv) : qui vero ad deieriora delabitur, in isto, dives gralia Dei, paupertate tenuabilur.
quem spccialis prrcrogaliva caslitatis ampliori dile- ctione feceratdigmim. Omnes quippe diligit, qui om- nibus dicit : Sicut dilexil me Pater el ego dilexi vos ; manete in dilectione mea (Joan. xv). Sed hunc prte omnibus diligit, qui virgo electus ab ipso , virgo iu aivum permansit. Tradunt namque historise, quod eum de nuptiis, volcntem nubere, vocaverit, et pio- ptcrca, quem a carnali voluptate retraxer3l, poticie sui amoris dulcedine donavit.
Qui recubuit in coena super peclm ejus. Quod au- tem diseipulus ille super pectus magistri recubuit , non praesentis solummodo dileclionis, sed et fuluri signum myslerii figurabatur : etcnim tunc j im Evan- gelium, quod idem discipulus erat scripturus, ube- rius atque altius caiteris sacroe Scriptury. paginis arcana divina? majestatisessecomprehensurum.Quia enim in pectore Jesu sunt omnes thcsauri sapienlLe et scienlia? absconditi, merito super pectus ejus re- cubat , quem majore caeteris sapientiae et scienli.e singularis munere donat. Cieteros quippe Evangeli- stas novimus, plura de miraculis nostri Salvaloris, pauciora de divinifcate locutos. Joannes autem , per- pauca de humanis scribens actibus, potius se expo- ncndis divinae naturaj indidit arcanis, palenter insi- nnans quanta de pectore Jesu fluenta doctrinae cce*- lestis , qua; nobis eructaret , hauserit. Scquitur : Hunc ergo cum vidisset Petrus, dicit Jcsus :
Domine, hic autem quid? Quia beatus Petrus au-
COLLECTIONES 1N EPiSTCLAS ET E^ \NGELIA
4G
dierat per passionem crucis se clarilicaturum esse A dere non poterat. Sed tamen supcrioribus verltis
Deum, voluit etiam de fratre et condiscipulo cogno- scere,qua esset ipse morle perpeluam transiturus ad vilam.
Dicit ei Jesus : Si eum voio manere donec veniam, quid ad le? Tu me sequere. Non, inquit, eum per passionem martyrii volo consummari, sed absque vio- lentia persecutoris , diem exspectare novissimum, quando ipse veniens , eum in _etern_e beatiludinis mansioncm recipiam, et quid boc ad te? Tu tantum crucis patibulum subeundo, mca vesligia sequi de- bcre memento. Non quia, non ct ipse multos anlea laborcs pro Domino, pressurasque malorum tolera- verit, qui et in Actibus Aposlolorum , cum cseteris apostolis flagellalus invenilur, quando ibant gauden-
dicendo : Etiam Domine, iu scis, salis et ipse dccla- ravit, scientem Dominum interrogasse, quod inter- rogavit. Sciebat igilur Dominus non solum quod dili- geret, verum etiam quod plus illis eum diligeret Pe- trus. Et lamen si proponamus quoercntes, quis duo- rum sit mclior utrum, qui plus, aut qui minus diligit Cbrislum, quis dubitabit respondere cum qui plus diligit, esse meliorem? ltem si proponamus quis duorum sit melior utrum quem minus, an quem plus diligit Christus, eum, qui plus diligitur a Christo, meliorem procul dubio rcspondebimus. Aggrediar igitur in ejus manifesta misericordia , cujus est oc- culta juslitia , de solvenda queestione lam ingcnti , pro viribus quas ipse donaverit disputare : Si eum,
tes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro B inquit, volo manere, id est, sic eum exspectare finem
'lomine Jesu contumeliam pati (Act. v), et a Domi- tiano C_csare, in fervenlis olei dolium missus, in ec- clesiasticanarratur bistoria, ex quo lamen divina se protegente gratia, tam intactus exierit, quam fuerat a corruptione concupiscentise carnalis extraneus. Nec multo post, ab eodem principe , propter insu- perabilem evangelizandi constantiam, in Paimos iu- sulam exsilio relegatur. Ubi humano licet destitutus solatio, divina. tamen visionis et alloculionis meruit crebra consolatione relevari. Denique ibidem Apo- calypsim, quam ei Dominus de stalu Ecclesioe pra> senti, vel futuro revelavit , manu sua conscripsit. Unde conslat, promissionem sic manendi, donec vc- niret Dominus, non eo pertinere, quod sine labore
conditionis, proprise, non finem mundi. Quod autem subdil : Donec veniam, non solum de generali illo, quo resolvendus est mundus, sed eliam dc hoc, quo quotidie sanctos suos visitare dignatur adventu , ac- cipi potest. Quodvero ait : Diligis meplus hi$, poiest ita plus intelligi, ut Joannes hoc loco, qui specialius dileclus est, a caeteris excipiet. At vero, juxta mysti- cum scnsum, in Petro actualis vita, in Joaune con- templativa significatur. In utroque praesens pariter et futura. Ecclesia autem, cujus Pclrus, proptcr primatum aposlolatus gerebat figuram, claves rcgni cvlorum a Ghristo accepit. In pctra, hoc est, pote- stalcm solvendi ligandique pcccala , quod est enim per proprietatem in Christo Ecclesia, hoc est, pcr
, __ __ r_ — ; -.____ — p — — — * —
certaminis victurus in mundo, sed illo potius quod u significaiionem Pelrus in petra, qua significalione
s!ne dolore passionis, transilurus esset e mundo. Sic enim in Patrum litteris invenimus , cum Iongo con- fectus senio, sciret imminere diem recessus sui,con- vocalis discipulis suis, post monita exhortationum ac missarum celebrationem , ultimum eis vale fecit , deinde descendens in defossum sepulturge su_e lo- cum, facta oratione positus est ad patres suos, jam liber a dolore mortis, quam a corruptione carnis in- venitur alienus.
(Ex August.) Illud etiam in his duobus apostolis , Petro et Joanne, quem non moveat ad quaerendum ? Cur Joannem plus dilexeril Dominus , cum ipsum Dominumplus dilexerat Petrus? Ubicunque enim se commemorat Joannes, ut nomine suo lacito ipse possit intelligi, hoc addit quod eum diligebat Jesus. Porro quod apostolus Petrus plus aliis dilexerit Chri- stum , possunt quidcm documenta multa proferri ; sed ut longe in alia non eamus, in ipsius terlia. ma nifcslalionis Domini , paulo superiore leclione, quae istam pnccedit, satis evidenler apparel, ubi inlerro- gaus eum dixit : Diligis me plus his ? quod ulique 6ciebat, et tamen interrogabat ,» ut etiam nos , qui legimus Evangelium, amorem Petri erga Dominum, et in illo interroganle, et in illo respondente, nosce- remus. Quod aulem in eo , quod respondit Pelrus : Amo te, non addidit, plus his, hoc respondit quod de se ipso sciebat. Non enim quanlum ab alio quo- libet diligerelur scire poterat, qui cor alterius vi-
D
intelligitur Cbristus pelra, Petrus Ecclesia. Haec igi- lur Ecclesia , quam significabat Pelrus, quam diu degel in malis, amando ct sequendo Christum, libc- ralur a malis. Magis autem sequitur Christum in eis , qui cerlant pro veriiale usque ad mortcm , quibus idem Petrus ait : Clvistus pro nobis passus est, relinqucns nobis exemplum, ut scquamur vcsligia cjus (I Petr.n). Ecce propler quod ei dictum csl : Sequere me. Est alia vita immortalis, qu_e non esl in malis, ubi facie ad faciem videbimus, quod hic per speculum et in rcnigmate videlur (/ Cor. xm). Duas itaque vilas, sibi divinitus pr_edicatas et commenda- tas i.ovit Ecclesia. Quarum est una in fide, allera in specie. Una in peregrinatione, altera in seternilalc; una in labore, altera in requie; una in via, altcra in patria ; una cum hoste pugnat, altera sine hostc ro- gnat. Ergo una bona est, scd adhuc rhisera : alteva melior et beata. Ista significala est per aposlolum Petrum, illa per Joanncm. Idco dicitur huic : Se- quere me. De illo autem : Si eum volo manere donec veniam. Ac si dicat : Tu me sequere, per imitationcin perferendi lemporalia mala. Ule maneat, donec sem- piterna venio reddilurus bona. Sic eum volo manere, id esl, exspeclare, quoniam quod per eum signifi- catur , non utique nunc, sed cum venerit Christus, implebitur.
Ilic est discipulus, qui teslimonium perliibcl de his, et scripsit luvc. Hic manifeste beatus Joanncs suaia
.17 SMARAGDI
personam designat ex oflicio , quod designare vitat A ex vocabulo. Perhibuit namque testimonium Verbo Dei praedicando, perhibuit scribendo, perbibuit de- nuo docendo, perhibet etiam nunc pandendo. Siqui- dem a tempore Dominicoe passionis, resurrectionis et ascensionis in coelum , et usque ad ullima Domi- tiani principis tempora, per annos circiter sexaginla quinque absque ullo scribendi adminiculo verbum praedicabat. At ubi a Domitiano, qui secundus post Neronem Chrislianorum persecutor exslilit, exsilio inissus est, irrumpenles in Ecclesiam hacretici, quasi in destilula a pastore ovilia lupi Marcion, Cerinthus et Ebion, caeterique Antichristi, qui Christum fuisse ante Mariam negabant, simplicitalem fidei cvange- licae perversa maculavere doclrina. Sed cum ipie post occisionem Domiliani, permittente pio principe B Nerva, rediretEphesum, compulsis ab oinnibus pene tunc Asice episcopis, et multarum Ecclesiarum lega- tionibus, de coaelerna Patris divinitate et Christi al- lius facere sermonem, eo quod in trium aliorum cvangelistarum scripiis, de hiimanilate ejus suffi- cienler sibi vi.Ierentur habere leslimonia. Quod ille se non alitei faclurum respondit, nisi indicto jejunio, omnes in commune Dominum precarentur, ut illa digna scribere posset. El hoc ita patrato, instruclus revelatione, a sancti Spiritus gratia inebriatus, om- nes lKcreticorum lenebras patefccit, et subita veri- talis luce dispulit : In principio, iuquiens, erat Ver- bum, et Yerbum eral apud Deum, el Dcus erat Ver- buai. Similemque initiis lolum sui sennonis eursum faciens Dominum noslrum Jesum Christum, sicut ^ verum hominem, vere ex homine temporaliter factuin, ila ctiam verum Dcum, vere ex Deo Palre, et seter- naliler natum, vere cum Palre el Spirilu sancto somper exislentem clarissima assertione perdocuit. I;iio omnia divinse veritatis et verae divinitatis, quan- tum alteri mortalium nulli licuil arcana reseravit. E1. hoc virgini privilegium recte servabatnr , ut ad scrulanda Verbi incorruptibilis sacramenta, incor- rupto ipse non solum corde , sed et corpore proce- deret. De cujus dictorum veritale, quod sit nemini ainbigendum , ipse quoque curavit oslendere, qui cum dixisset : Ilic est discipulus qui lcstimonium perhibel de his , et scripsit hwc, continuo subjecil et ait : Et scimus quia verum est lestimoniumejus. Quia ergo cum caeleris fidelibus scimus, verum esse testi- monium ejus, curemus per omnia, ut recta fide in- telligendo , recta operatione exercendo qu* dbcuil, aJ dona perveniamus sempiterna, quae promisitper Dominum noslrum Jesum Christum, qui vivit et re- gnat cum Patre in unitate Spiritus sancti, Deus per oinnia siccula saeculorum. Ame-n.
CO.NCORDIA
In hoc islarum duarum fit concordia leclionum, quia humano de Joannis actu etnomine, etalia tan- tum de ejus actu faciunt rationabiliter mentionem, qui ab omni contagione immaculatum, cum Domi- nus ab infantia custodivit eum el sanclum, ideo illi
ABBATIS
48
apostolica aptc oonvenit, vel maxime ubi ait : Bene- dictus Deus qui elegit nos, etc.
1N NATALI INNOCENTLM.
LECTIO LIBRl APOCALYPSIS JOANNIS APOSTOLI , CAP. XIV.
< Vidi supra inontem Sion agnum slanlem, el
« cum eo ccnlum quadraginla quatuor niillia , ha-
< bentes nomcn eius, et nomen palris ejus scriptum
< in frontibus suis, et audivi vocem de coulo, lan-
< quam vocem aquarum multarum, et tanquam vo-
< cem tonilrui magni , et vocem quam audivi, sicut
< citharoedorum cilharizantium in citharis suis. « Et canlabant quasi canticum novum ante sedem
< Dei, etante quatuor animalia et seniores; et nemo
< poteral dicere canticum , msi illa centum quadra-
< ginta quatuor rnillia, qui empti sunt de terra.
< Ili sunt qui cum mulieribus non sunt coinquinali,
< virgines enim sunt. Hi sequunlur agnum quo-
< cunque ierit. lli empti sunt ex hominibus piimi-
< tice Deo et agno, et in ore ipsorum non est inven-
< tum mendacium. Sine macula sunt ante thvonum « Dei. »
Vidi supra montem Sion agnum stantem. Agnus Christus, de quo Joannes ait : Ecce agnus Dei qui tollil peccata mundi. Mons Sion, qui speculalio in- terpretatur , hoc loco Ecclesia intelligitur, supcr quem Dominus Jesus Christus slare perhibetur, vir- tutis et proteclionis ei praestans adjulorium et mu- nimen. Nota quae bestia superius in arena maris, agnus in monte Sion stare perhibetur, et cum illo centum quadraginta quatuor millia. Ilic est numerus populi Dei, hic finilus numerus ponitur pro iniinito, et sacratus secreti significaliene mysterii. Nam ter- itario numero triplicatofit novenarius, etquaternario qualer ducto sedecim faciunt. Novies aulem decies sexies cenlum, quadraginta quatuor implentur, quo numero virgiuei examinis mystice insinuata est ple- nitudo, ut cum de istis tam copiosa dicitur mullilu- do, de cieteris Ecclesioe membris non dubilctur.
Habentcs nomen ejus,et nomen patris, etc. Superius enim dixerat de bestia ascendente de terra, quod faceret omnes pusiUos, ct magnos divites, et paupe- rcs liberos, et servos babere characterem in dextera manu, et in frontibus suis. Hic aulem e conlrario de servis Dei, ne jam vehemenli persecutionis im- petu, vel succubuisse aliquem, vel periisse, infirmus animus aestimaret, subdit : Habenles nomcn ejus, et nomen patris ejus scriptum in frontibus suis. Quod dicit, nomen, intelligilur agni, et nomen palris ejus, intelligitur Dei Patris.
Et audivi vocem de ccelo. Id est, Ecclesiam, quae coelum sa;pius in divinis nominalur Scripturis. De Ecclesia enim scriptum esl : Ccelum mihi sedes est. Et de ejusdem Ecelesiae proedicatoribus scviptum : Cceli enarrant gloriain Dei. Magna vox sanclorum, magna est devotio charitalis, quam se de coelo au- disse refert, cum eos qui vocem ediderunt, in Sion monte stare praediceret, ut oslendat se montem Sion non aliud quam Ecclesiam dixisse, qua? ad
49 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA. 50
devincenda gravamina pressurarum , sublimi con- A ginta quinque millia, qui empti sunt de terra. Sin-
templatione erccta gaudio , regis sui cerlamina laudc simul et imitatione concelebrat. Hoc est enim veraciter agno stanti psallere.
Tanquam vocem aquarum mullarum, et tanquam vocem tonitrui magni. Quid per vocem aquarum multarum, nisi vox inlelligitur proedicatorum? Quid per vocem tonitrui magni, nisi vox Evangelii desi- gnaliir? Unde et quidam apostoli filii lonitrui nominantur . Tonitiua enim sunt Evangeha , ubr comminando aiunt : Omrris arbor, qu(C non facit frn- ctuin bonum, excidititr et in ignem mitlilur.
Et vocem quam audivi, sicut citharcedorum chha- riz-intiumin citharis suis. Quid per vocem cilharizan- tium, nisi vox consona omnium designalur praedi-
gulariter canlicum agno canlaie, est cum eo m pcr- petuum proe cunctis fidelibus etiam de carnis incor- rupiione gaudere. Quod tamcn electi cocleri canti- cum audire possunt, licet dicere nequeunt, qui per charitatem quidem ex illorum celsiludine laeti sunt, ^uamvis ad eorum praemia non assurgunt.
Virgines enim sunt,hi qui sequuntur agnum quocun- que ieril. ILec pulchre beatus Augustinus, virgines adcnonendo, exposuit : «Pergite, inquiens, sancti Dei, pueri et puellae, mares ac feminoe, cselibes et in- miptoe, pergite perseverando in finem. Laudale Do- nunum dulcius, quem cogitatis uherius. Sperale fehcius, cui servilis instantius. Aniate ardenlius, cui placelis attentius. Lumbis accinctis el lucernis ar-
calorum, et una concordia eormn, quoe in mundis B dentibus exspeclate Dominum , quando venial a
coniibus, camicum personat charilalis. Concitha- risloe Dei omnes sancti sunt, qui carnem suam cruci- {igentes cum vitiis et conc pisccnliis (Gal. v), laudant cum in psaltcrio el cilhara : quantum amplius illi, qui Angelicoe piivilegio castitatis, totos se faciunt Domino holocaustum singulariter, abneganles se- meiipsos, tollentes crucem suam, sequuntur agnum quocunque ievit.
Et cantabant quasi canticum tiovum. Quid per canticum novmn, nisi Novum Testamentum, et con- fessio designauir (idelinm, id est, credo Deum Pa- trem omnipotentcm, et in Jesuni Chrislum Domi- num nostrum Filium ejus, et in Spiritum sanctum. Hoc enini canticum novum cantat, qui, veteri ho-
nuptiis (Luc. xn ). Vos affertis ad nuptias agni can- ticum novum, quod cantabitis in citharis vcstris, utique tale, qualenemo poterit dicere, nisi vos. Sic enim vos vidit in Apocalypsi quidam, proc caeteris, dilectus agno , qui discumbere super pectus ejus solitus erat. Ipse vos vidit duodecies duodena millia sanctorum citharoedorum , illibaloe virginitatis in corpore , inviolatoe veritatis in corde. Sequimini agnum, quia et agni caro utique virgo. Sequimini eum virginitate cordis et carnis, qtiocunque ierit. Quid est enim sequi, nisi imitari, quia Chrislus pro nobis passus est, relinquens nobis exemplum, ut sc- queremini vestigia ejust (I Pctr. n).
Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt coinquinaii.
miue deposito, per graliam baptismalis innovalur fe- C virgines enim sunt. Virgines enim dicit inlegrilate
liciler. Iste canlus qui mentem purissimam consola- tur, qui medullitus delectatur, hoc novus homo can- lare debet canticum novum non vetus, qui necdum Adae peccala deposuit. Novus uiique cantus est, quia nunquam talem antea mundus audivit.
Novum. Quod nuila velustale sordescat, sed sem- per in sui dignitatisgralia perseveret.
Ante sedem. Sedes Ecclesia est perfecta, qua? me- ruit coelum esse, eo quod sit halntaculum Dei. Sedes sunt Salvatoris Domini, quas ille sua majestale jam possidet, sicut legitur : Sedes sapientue anima justi est (Sap. vn).
Et ante quatuor animalia. Quatuor enim anima- iia quatuor designant Evangelia , quae alio loco
fidei. Sic de universali Ecclesia loquitur Apostolus, dicens : Despondi vos uni viro, virginem castam ex- hibere Christo, nam et hanc visionem Thichonius, non de virginibus- specialiler tantum, sed de lola generabter interpretatur Ecclesia. Hi empti sunt ex hominibus primiiias Deo et agno, redempti pre- tioso sangiiine Cbrisli, ut Apostolus ait : Empli enim estis prelio magno, glorificate et portate Dominum m corpore vestro (I Cor. vi). ILe primitiLC de illo san- cto et immaculato Ecclcsiai giege^ quasi sancliores, prioresque hostia}, pro voluntatis suae meriiis, a Spi- rilu sancto eliguntur.
Et in ore ipsorum non est inventum mendacium. iSon dixit : Non fuit in ore eorum mendacium, sed
_, 0 _ — 0 — , ., — —
plena oculis ante et retro describuntur. Anle, quia " n»" est inventum. Sicut Aposlolus dicit : El hax
de futuro judicio praedicant.
Retro. Quia de Veteri Testamenlo testimonium don_i)t. Quod autem sequitur :
Et seniores. Illos significat, dc quibus superius dixerat :
Et in circuitu sedis sedilia viginti quatuor millia, et super thronos viginti quatuor seniores, sedentes ami- cti vestimentis albis. Qui siveDecalogum duplicalum ctqualuor significant Evangelia, sive duodecim apo- stolos, et duodecim palriarchas, id est, Noe, Abra- ham, Isaac, Jacob, Moysen, Aaron, Josue, Isniam, llicremiam , Ezechielem, Danielcm et David. Et iicmo polerat diccrc canticum nisi ccnluin quadra-
quidem fuistis, sed abluli eslis (1 Cor. vi). El : /«;'- quitas injusti non nocebit ei, qua d.e conversus fuc- rit ab iniquilate stia, et poleril esse virgo, el dolus in ore cjus non invcniri. Virgines enim caslos dicil et pudicos. Sine macula sunt anie tlironum Dei. Sine macula, hoc est, sine peccalo Tunc cnim justi immaculali sunt, quando indulpenti* miincru conscquunlur, sicul Propbela dicit : Luvahis me, rt. snper nivem dealbabor (Psat. l ). Bcali. crgo inir maculali , qui in vitam aeiernam. merentur in- trare.
FV.VNGEI.ILM MATTII/-1, CAC. 11.
< Eccc angclus Domini apparuil in somnis Josepli.
5J SMARAGDl
« diccns : Surge et accipe pucrum ct malrem ej-.is, A « et fuge in .Egyptum, ct eslo ibi usque dum dicam
< tibi ; fulurum est enim, ut Herodes quacrat pue-
< rum ad perdendum eum. Qui consurgens accepit
< puemm et matrem ejus nocle , et secessit in
< .Egyplum , ct eral ibi usque ad obitum Herodis,
< ul adimpleretur quod dictum est a Domino pcr
< prophetam, dicenlem : Ex ^Egyplo voeavi filium
< meum. Tunc Herodcs videns quod illusus esset a <, magis, iratus esl valde. Et mittens occidil omnes
< pueros, qui erant in Bethleem, et in omnihus fini -
< bus eis, a bimaiu ct infra, secundum tempus,
< quod exquisierat a magis. Tunc adimpletum est
< quod dictum est per Hieremiam prophetam dicen-
< lem : Vox in Rama audita est, ploratus et ulula-
< lus mullus, Rachel plorans fdios suos, et noluit B
< consolari, quia non sunt. Defunclo aulem Herode:
< ecce angelus Domini apparuit in somnis Joseph i in jEgyplo, dicens : Surge el accipe puerum et
< matrcm cjus, et vade in terram Israel. Defuncli
< sunt enim , qui quaerebant animam pueri. Qui
< consurgens, accepit puerum et matrem ejus, et
< venit in tcrram Israel. Audiens aulcm, quod Ar-
< chelaus regnaret in Judaea pro Herode patre. suo,
< timuit illo ire. Et admonilus in somnis, secessit
< in partes Galiheaj. Et veniens habitavit in civilate
< quae vocatur Nazarelh, ut adimpleretur quod di-
< clum esl per Prophetas : quoniara Nazaraeus voca- * bilur. »
Ecce angelus Domini apparuit in somnis Josepk ~ dicens : Surge et accipe puerum et matrem ejus. Non dicit tuum puerum, neque mulieris, sed spe- ciali privilegio solius pueri nomen ponilur. Se- quilur :
Et matrem ejus. Non enim dicit, accipe uxorem, sive conjugem luam, sed matrem ejus, verus enim Pater ejus in coelis est. Quia Bahylon alque ^Egy- ptus pnfi omnibus terris principiis ostemlit, quia utramque emendaturus esset, <H igne potius lidei succensurus , addiscitur quoque , quotl ab ipsis vitac initiis, ad lenlaliones debeas atque insidias praeparari. Nam statim ut ortus est contra eum ty- rannus furit, et in .Egyptum fngit, et mater in noxiam barbarorum regionem fugatur, nam non «licilur : Accipe conjugem tuam, sed matrem ejns, jy quia absoluto per signum partu,pmnis explosa su- spicio est.
Et fuge in JEgyptum, et esto ibi usque dum dicam libt; futurumest enim ut Herodes qumrat puerum ad perdendum eum. Possumus quoque odium Herodis, quo perdere voluit Jesum, superpeiseculionibus quae apostolorum sunt temporibus factae in Judcea, spe- cialiter accipere ; quando invalescenle invidia,prsedi- catoressunt verbi peneoinnesexpulsideprovincia.et in gentibuspraedicaturi, sunt longe lateque dispersi. Sicque factum est, ut gentilitas, quae per jEgyptum figurabatur, peccatis anle tenebrosa, lumen verbi acciperet. Hoc est enim pucrum Jcsura et matrem c jus pcr Joseph in .Egyptum transferri, fidcra Do-
AR3ATIS
5i
minicce incarnalionis, et Ecclesiie soeietalem, pcr doctorcs sanctos gcnlibus commilti.
Qui consurgens accepil puerum et matrem nocte, el recessit in JEgyptum. ^Egyptus tenebrce et mceror inlcrpretatur. Ergo fugil Joseph cum Maria el puero in iEgyplum, significat doclores cum lege et nomi- nis Cbrisii pradicatione, ad genles, quse in tenebris etin nocte infidclilalis erant, transituros.
Et erat ibi usque ad obitum Uerodis. Quod dicit : Et eral ibi usque ad obitum Herodis, quadriennio, ut quidam putant, tempore supputalo, sive, ut alii volunt, duobus tantum annis, indicat figurate fulem Ch: isti in gentihus mansuram, donec plenitudo ea- rum introeat, et sic omnis Israel salvus fiat. Obitus quippe Herodis terminum intentionis malitiosae, qua nunc contra Ecclesiam Judaea saevit, insinuat.
Ut adimpleretur quod dictum cst a Domino, per Prophetam dicentem : Hoc dicimus in Osea prophcla esse scriptum (Ose. xi). Possumus autem loco isto tesfimonium proferre exNumeris, dicente Balaam : Deus ex ^Egypto vocavit eum. Gloria ejussicut uni- cornis (Num. xxni).
Ex jEgypto vocavi filium meum. Quod iterum Je- sus vocatur ex yEgypto, significat Judaeos in fine mundi credituros, juxta illud : Cum intraverit pleni- tudo gentium, tum omnis Israel salvusfiet (Rom. xi). Potest tamen et secundum allegoriam intelligi. Qui postea quam venit ad ^Egyptura mundi hujus, dedu- xit eum Pater et adsumpsit ad semetipsum, ut viam faceret his qui de /Egyplo mundi hujus ascensuii erant ad Dominum.
Tunc Herodes videns quod illusus esset a Magis , iratus valde est. Quod dicit : Tunc Herodes, eon- jungitur, ubi dicit quod Magi per aliam viam sunl reversi. Iratus est, manente scilicel pmedicta turba- tione. Additur valde, eo quod a Magis illusus sit.
Et miltens occidit omnes pueros. In morte iunoccn- tum, pretiosa omnium Christi marlyrum est mors designala. Quod enim parvuli occisi sunt, significat per humililatis meritum, ad martyrii perveniendum gloriam. Et quia nisi conversus fuerit quis, elcffectus sit ut parvulus, non potest animam dare pro Chri- sto. Qui erant in Belhleem, el in omnibus finibus ejus. Quod autem in Belhleem et omnibus finibus ejus occisi sunt, ostendit non solum in Judaea, unde Ecclesiae coepit origo, sed et in omnibus ejusdem Ecclesice, quacunque per orbem diffusa est, persc- culionem sccvituram perfidorum, et piorum patien- tiara coronandani.
A bimatu et infra secundum tcmpus quod exquisic- rat a Magis. Id est, a puero duorum annorum usque ad puerum unius noctis. Secundum anagogen, qui occisi sunt, doctrina et operatione peffectos indical. Qui vero infra siraplices vel idiolas, fidei tamen non fictae constantia fortes aeque denuntiat. Quod illi quidera occisi sunt, sed Christus, qui quaerebatur, vivens evasit, insinuat corpora quidem martyrum ab impiis posse perimi, sed Christum, pro quo per sccutio lolasaevit, nullatenus eis vel vivenlibus, vcl
S3 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA. 54
occisis posse auferri, sed eos veraeiter conteslari : A Defuncto aulem Ilerode. Obilus quippe Herodis,
Q".h sive vivinms, Domino vivbnus, sive morimur, Domino morimur (Rom. xiv).
func adimpletum est quod dictum est pcr Hiere- ntiam propketam , dlcentem. Ilic Hicremias veteris recordatus historise, cum propter uxorem Levitis fornicalioni coactam, ac per hoc mortuam, et a ma- rito in duodecim parles, duodecim tribus divisam, omnis Israel consurgens, totam trihum delcverit, trecentum tantum viris remanenlibtis, ploralus et ululatus, remaneniium scilicet el interfectorum.
Vox in Rama audita est, elc. Quod autem dicitur m Rama, non putemus nomen loci esse, qui est juxta Gahaa, sed Rama excelsum interpretatur, ut sit sensus, "Vox in excelso audita est, id est, longe
terininum intenlionis malitiosce, qua nunc contra Ecclesiam Jud&a sievit, insinuat.
Ecce apparuit angelus Domini in somnis Josph, m JEggpto dicens : Surge el accipe puerum et matrem ejus, et vade in tcrram Israel. In somnis, hoc semper signific.it, quia mortuis mundo angeli sunt pncsen- lcs. Quod autem defuncto Herode, redil in terram Israel Jesus, finem soeculi denuntiat, quando Enoch et Helia pncdicanlibus, Judaji sopila modernae invi- dke flamma, lidem veritatis accipient. Et bene, ciun ludseam descrit, fugere et hoc in nocte dicitur : cum vero reverlilur, nulla non solum fugte, sed nec noctis fit menlio, quia niminim, quos aut peccato- rum tenebris olim perseculores reiiquit, ipsos ob
lateque dispersa. Quid enim Rama pertinet ad B hicem fidei tandem se qtuerentes revisit.
Rachel? Rachel mater fuit Benjamin, quam defun- ctam sepeliere in hippodromo, qui est juxta Bethel. Quia igitur et sepukrum vieinum erat , et campus ipsi Benjamin sorte conlingerat, Ram 1 qtioque ad eamdem pertinebat tribum, el a principibus, et ab ipso inlerfectionis loco, consequenter eos, qui occisi sunt, filios ejus vocavit. Spirilaliter vox in Rama, id est in excelso, et ploratus et ululatus multus, manifeste denuniiat luctum sancta? Ecclesiae, quod de injusta membrorum suorum nece gemit, non, ut hosles garriunt, in vacuum cedere, sed usque ad solium superni ascendere judicis, etsicut protomar- tyris Abel, ila eiiam sanguinem creteroruni marty- rum clamare ad Dominum.
Defuncti enim sunt, qui qua'rebant animam pueri. (Ex Hieron.) Ex hoc loco mlelligimus, non solum He- roiiem, sed et sacerdotes, et scribas, eo tempore nccem Domini fuisse mediiatos.
Qui surgcns, accepit puerum el matrem ejus, etc. Non dixit ; Accepit filium suum et uxorem suani, sed puerum et mntrem ejus, quasi nutritius, non mavitus.
Audiens aulem, qaod Archetaus rcgnaret in Jud.ca , pro Herode patre suo, limuit illuc ire. Arcbclaus, agnoscens leo interpictatur, Herodes pellicius sive pellis gloria (Joseph. lib. Antiquit. xvn, cap. 10), Herodes ille, qui cum Pilalo postea amicitiam fecit, hujus Herodis filius , esl frater Archelai, qucm et
Racliel plorans fdios suos. De Rachel natus est ^1 ipsum Tiberius Caesar Lugdunum, qtue Galliarum est
Benjamin, in cujus tribu nunc esl Belhleem. Quoeri- lur ergo quomodo Rachel filios Judae, id est,Betldeem quasi suos ploret. Respondebimus breviler, quia sepulla sit juxta Betbleem in Ephrata, et ex seterno corpusculi hospitio matris nomen acceperit. Sive quoniam Judse et Benjamin dure tribus junctx erant, ct Herodes prseceperat, non solum in Betbleem in- terfici pueros, sed et in omnibus circa finibus ejus, per occasionem Bethleem intelligimus raultos etiam de Benjamin fuisse coesos. Figuraliter autem Rachel qiue ovis, aut videns Domini dicitur, Ecclesiam de- monstrat, cujus lola intentio, ut videre Dominum mercatur, invigilat, et ipsa est ovis centesima, quam pastor bonus, relictis in coelo nonaginta novem ovi- bus, angelicarum virtutum, abiil quacrere in terra, invLiitamque suis imposuit humeris, et sic repor- tavit ad gregem.
Et noluit consolari, quia non sunt. Plorat autem filios suos, et non recepit consolationem. Secundum intelligentiam duplicem, sive quod eos in selernum mortuos sestimaret, sive quod consolari se nollet de liis, quos sciret esse victuros. Spiritaliter Rachel significat Ecelesiam qua? plorat sanclorum de hoc s:ecuIo ablalionem, sed non ita velle consolari, ut qui soeculum morte vicerunt, rursus ad sreculi cer- tamina secura toleranda redeant. Quia nirairura non sunt ulira revocandi in mundum, de cujus aerumnis, 8emel evaserunt coronandi ad Christura.
D
cjvitas, relegavit, fralreraque ejus Herodem, succes- sorem regni fecit.
(Ex Reda.) Quod dum na!o Herode, Joseph timore Archelai in Judseam ire formidans, angelo moncnle, in Nazareth GaMheae secessit, ultima prscsentis Ec- clesis tempora designat, quando pro ea, quae nunc est mentis illius csecitate, Christianos in quantum valet persequi non desistit, sed acrior in eis Anli- christi persecutio consurgit. Pars igilur Juda?oe in qua regnabat Archelaus, qui interprelatur agno- scens leo, de quo Apostolus ait : Advcrsarius vester circuit quwrens quem devoret, perfiJos Anlichrisli sequaces oslendit.
Et admonitus in somnis secessit in parles Galilira', ct veniens liabitavit in civilale qux vocalur Nazareth. Nazarelh Galihea?, quo Dominus transferlur, pai lem genlis ejusdem, quse tunc teraporis fidem Cbrisli est susceptura designat. Unde bene Galikea transmi- gratio facta. Nazareth vero, flos aut virgullum ejes interpretatur. Quia nimiruin sancta Ecclesia, quo ardentiore desiderio, ab his qui in terris vidit ad ccelestia promerenda transmigrat, eo majore spirl- tualium abundat flore ac germine virtulum.
Ut adimplcrctur quod diclum est per propheta» : Quoniam ISazttmnsvocabilur. (Ex Hieron.) Si fixum de Scripturis posuisset exemphim, nunquam diceret per prophetas, sed simpliciter, per prophetam. Nunc autem pluraliler prophetas vocans, ostendit se non
bb
SMARAGDI ABBATIS
;<i
verba de scripturis sumpsisse, sed sensum. Naza- A Kt scrcularia dcsideria. Sacculare esl, oninc desi-
rseus enim sanctus iulerprelatur. Sanctum antem Dominum fulurum omnis Scriplura commcmorat. Possuraus et aliter dicere, quod eliam eisdem ver- bis, juxta Hebraicam veritatem, et juxta lingiuc il- lius ftutfuc, inlsaia scriptum est : *BP STBO ~i*^n WPl HTQi VWW1E2 "tf". Exiet virga de radice Jesse, et Nazaraeus de radice ejus conscendel sive cresccl.
CONCORDIA
Istarum diiarum fit in hoc gralissima leclionum, quia Joannes vidit in ccelo primitias terrae cum agno. De quibus ait : Quod sine mendacio, et sine macula ct virgines sunt. Nam et parvuli qui pro Domino occisi sunt, et primitiec terrse sunt, quia pro Domino prirai meruerunl palmas martyrii, et vir- gines, et sine mendacio et sine macula sunt.
IN OCTAVA NATIYITATIS DOMINI.
LECTIO EPISTOL,E BEATI PALLI APOSTOLI, AD TITUSI, CAP. II.
< Apparuit gratia Dei et Salvatoris noslri omni- « bus bominibus, crudicns nos, ut abnegantes impie- c latem el srccularia desideria, sobrie, juste et pie « vivamus in hoc sseculo, exspectantes beatam spem i el adventum gloriae magni Dei el Salvatoris nosiri « Jesu Christi, qui dedit semctipsum pro nobis, ut « nos redimeret ab omni iniquilate, et mundarct « sibi populum acceptabilem, sectatorem honorum < operum. Etec loquere el exhortare.»
derium carnale, el omnis ambitio saecnlaris. Dcsi- dcria turpia, voluntas vel cupidilas corporis, omnia desideria sunt carnalia, a quibus nos omnibus abs- tincrc Pctrus obsccral, diccns : Obsecro vos lan- quam advenas et peregrinos. abstinere vos a carna- libus desidcriis , quw miliiant adversus animam (I Petr. n). Acsi diceret : Carnalia desideria nolite desiderare, sed coeleslia, ct selerna concupiscile, quia carnis desideria adversus convcrsalionem san- clam, et contra suammelipsam militant animam
Sobrie. Sobric dicit, hoc est, caule, sapienler,
considerale, ct temperate, ponens ante oculos illud
quod Dominus ail : Attendite ne graventur corda
vestra in crapula, et ebrielate, et curis hujus sa?cu-
B U (Luca? xxi).
Et juste. Jusle, id est, reete et scqnanimiler, hirtc enim Joannes ait : Scitis, quia Deus juslus esl, et omnis qui facit juslitiam, ex ipso natus cst (I Joan. iii). Dicta autem justitia, quasi juris status, cujua partes sunt, timere Deum, venerare religionem, ha- bere humanilatem et piclatem, unde sequitur :
Et pie vivamus in hoc sweulo. Juslilia enim ne in- temperala sit, pielas adjungenda est. Pietas cnim pars esl justitiae, qua? proprie, ut ait Angusiinus, Dei cultus intclligitur. Justitia enim est, a'.quitas vcl rectiludo, qua; unicuique sua iribuil.
Exspeclantibus bealam spem. (Ex Cass.) Spes est bonorum exspectatio fulurorum, quse exprimil hu-
Ayparuil gratia Dei Salvatoris noslri omnibus ho- militalis affectum, et sed.'ila3 senilulis obsequinm. •fttmfrs*. Hic gratiam Evangelii dicit, de qua in Za- «-haria legimus : Exwquavit gratiam qralne (Zacli. iv): Et Joannes ail : Nos omnes de pleniludine ejus ac- cepimus, gratiam pro gralia (Joan. i), id esl, pro gra- tia legis, gratiam Evangelii : omnibus hominibus, id est, quibus apparuit. Ipse enim est lux vera, quaj illuminat omnem hominem venienlem in hunc niun- dum, hoc est, qui illuminatur. Ipse est, qui omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitioncm veriiatis pervenire. Ipse est, qui Apostolis suis ait : Ite, docetc omnes gentes, baptizantes eos : qui crediderit el ba- pliiatus fuerit, salvus erit. Ecce quomodo gratia salvatoris Dei omnibus apparuit hominibus.
Erudiens nos. (Ex Cass.) Erudire enim docere
Spes autem Graece dicitur eknic, et esl opinio fulu- rorum. Et contrarium desperalio, quando extra omnem spem homo est, cui nulla est progredieodi facultas, quia dum quisque peccatum amat, futu- ram gloriam non spcrat. Ille enim fiducialiler cx- spectat, qui ejus mand^ta fideliter servat. Beata enim recle dicitur spes, ubi fdii Dei merebimur essc, ei hicredes, hrcredes quidem Dci, cohceredes auiem Christi. Ubi cum apparueril, similcs eierimus, quoniam videbimus eum sicuti est. Ubi peccata no- bis donantur, et vita octcrna praeslabitur. Ubi splcn- dorem solis et consortium obtinebimus angelorum. Et adventum gloriiv mngni Dei. Notandum quod in hacbrevi Epislola Dominum Jesum bis Dominuin
est, nam et ipsum nomen significat apprehensam ^ appcllet. Nam ct in Epistola ad Hebraios idem Apo-
scienliam. Rudis enirn dicitur novus. Eruditus , quasi a rure sublalus, hoc est, ab ignorantia divi- sus, et in doctriRse finibus cnllocalus.
(Ex Hieron.) Nam et ad Hierusalem, per Hiere- miam Dominus sic dicil : Erudire Hierusalem, ne forte recedat anima mea a te (Hier. vi). Eruditur Hierusalem, ut corrigatur, et non recedat anima Dei ab ea, et redigatur in solitudinem, sed potius eru- dita habeat seinper Dominum habitatorem.
Vt abnegantes impietalem. Hic impielalem illam dicit, quam Zacharias super amphoram vel massam sedere vidit plurabeam, quam alio nomine idolola- triam possumus appellare et nogalioncm Chrisii, Graeci vocant rr,v k<t£C?i«v.
slolus ait : Ad filium autem : Thronus tuus Deus in saculum saruli. Et, unxit le Deus Deus tuus oleo exsultationis (Hebr. i). Et Joannes ail : In principio erat Yerbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus eral Verbum (Joan. i), ct alia plurima de hoc san- ctissimo nomine invcnies testimonia. Cujus el ad- ventum gloria; exspectamus, secundum promissio- nem angelicam, dicentis ad discipulos : Viri Galilai, quid Itic stalis aspicientes in cozlum, &ic enim veniet, quemadmodum vidisiis eum eunlem in coclum (Act. i). (Ex Orig.) Sed in illa gloria exspectatur, de qua ipse Salvator ait : Cum vcnerit Filius hominis in gloria Palrh et sanctorum angelorum (Matlh xxv). Non quod Dci cl angclorum unam gloriam csse dicat ,
57 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA. 58
seJ quia lanta er.t illic gloria Palris, in qiia Filius A « nomen Simeon. Et homo isle justus et limoratus,
hominis ad judicium venturus cst, qiue a solis an- gelis capi possit, vel ah illis sanctis, de quibus dici- tur : Quia erunt sicut angeli Dei. De hoc adventu glorioc I>ei et Petrus aposlolus ait : Invcniatur in tau- dem etgloriamet rcvelalionem Jesn Clirisli (I Petr. i). In laode, quando dicturus est : Yenite, beneciicti Pa- tris mei, percipite regnum. In gloria, quia^ tunc justi fulgehunt ut sol in revelatione Jesu Christi, hoc est, in futuro judicio.
Et Salvatoris nostri Jesu Chrhti. Jesus nomen proprium est Filii Dei, secundum carnem, ut Ga- briel angelus beatoe Mariae ait : Et vocabis nomen ejns Jesum (Luc. i), quod Latine Salvator dicilur, eo quod salvum facit populum suum a peccalis
« exspeclans consolationem Israel, et Spiritus san- « ctus erat in eo. Et responsum accepcrat a Spiritu
< sancto, non visurum se mortem, nisi prius videret
< Chrislum Domini, et venit in spiritu in lemplum. i Et cum inducerenl puerum Jesum parentes ejus, i ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo : t Et ipse accepit eum in ulnas suas, et benedixit
< eum, ei dixit : Nunc dimitlis servum tuum, Do-
< mine, secundum verbum luum in pace. Quia vi- « derunt oculi mei salulare tuum. Quod parasli « anle faciem omnium populorum. Lumen ad
< revelationem gentium , et gloriam plebis hse Is-
< rael.i Postquam consummati sunt dies octo, ut circumci-
eorum. Cbrislusabunclione nomen accepit, chrisma K deretur puer. (Ex Ambros.) Circumciditur itaque
puer. Quis est ille puer, nisi ille de quo dictum est: Puer natus est nobis, fihus datus est nobis (Isaioj ix)? Factus est cnim sub lege, ut eos, qui sub lege erant, lucrifaceret (Gal. iv). Yides omnem legis vetcris se- riem fnisse typum futurse. Non utique fruslra oclava die jussus est infans circumcidi, nisi quia petra, qua circumcidimur, Christus erat. Cultellis enim pelrinis circumcisus est populus, petra autem erat Christus. Quare autem oclavodie? quia in hebdoma- dibus idem primus, qui et octavus. Complclis enim seplem diebus reditur ad primum, finitus seplimus, Dominus sepullus. Reditus ad primum Dominus re- suscitatus, Domini resurreclio promisit nobis ;eler- num diem, et consecravil nobis Dominicum diem, qui vocatur Dominicus, ipse videlur proprie ad Dominum pertinere, quia eo die. Dominus resur- rexit.
(Ex Bcda.) Suscepit igitur circumcisionem legc decrelam in carne, qui absque omni prorsus labe pollulionis apparuit in carne, et qui m similitudine carnis peccati, non aulem in carne peccati advenit, remedium quo caro peccati consueverat mundari , non respuit, sicut etiam unda baptismalis, qua nov;e graihe populos a peccatorum sorde lavari voluit. Ipse non necessitatis, sed exempli causa subiil; scire etenim debet vestra fraternitas, quia idem sahili- fer» curationis auxilium circumcisis io lege, contra originalis peccati vulnus agebat, quod nunc baptis-
cniin unctio, Christus unctus dicilur. Sed spiri- tualiter, cui Psalmista : Propterea unxit te Deus, Deus luns, oleo exsultationis (Psal. xliv).
Qui dedit semetipsum pro nobis. Sicut et alibi idem Apostolus dicit : Ambulate in dilectione, sicut et Christus dilexit nos, et Iradidit semetipsum pro nobis (Ephes. v).
Vi nos redimeret ab omni iniquitate, et mundaret, eic. (Ex Cass.) Redemit nos et liberavit ab omni vinculo iniquitatis, quo captivi lenebamur, el infi- delilatis, et mundavil per baplismum, ubi sic omnia originalia delicla, et perpctrata commissa mundan- tur, quaienus in nobis nihil remanere possit im- mundum.
Sectatorem bonorum operum. Ad quam sectatio- nem bonorum operum, idem nos Apostohis admo- nel, dicens : Exhortamur, ne in vacuum gratiam Dei recipiatis, ut non viluperelur ministerium nostrum, sed in omnibus exhibeamus nos sicut Dei ministros, in multa patienlia, in tribulationibus, in necessitati- bus, in angustiis, in plagis, in carceribus, in seditio- nibus, in laboribus, in vigiliis, in jejuniis, in casti- tute, in scientia, in longanimitate, in suavitate, inSpi- ritu sando, in charitate non ficta, in verbo veritatis, in virtute Dei, per arma justiliw, a dextris et a sini- stris (II Cor. vi), et caHera similia unde et apte sequitur :
IIo?c loquere et exhortare. Ac si diceret : Omnis
EVANGELICM LUC.E, CAP. II
tuus sermo, in hac exhortatione consistat alque j) mus agere revelalce gratise tempore consucvit. Ex- perseveret. ceplo quod regni coelestis januam necdum inlrare
poterant, donec adveniens henediclionem daret qui legem dedit, ut videri posset Dcus deorum in Sion. Tantum in sinu Abralne, post morlem, beata requie consolati, superna? pacis ingressum, spe felices, ex- speclabant. Qui cnim nunc per Evangelium suum lerribiliter ac salubriter clamat : Msi quis renatus fuerit ex aqua el Spirilu sancto, non potest inlroire in regnum Dei (Joan. m), ipse lum per legem suain clamabal : Masculus cujus prcrputii caro circumcisa non fuerit, peribit anima itla de populo suo, quia pa- ctum mcum irritum fccit (Exod. xm; Levit. xu) , id esl, quia pactum viUe, in paradiso hominibus a me dalum, Adam pr£varicanic,lransgressumest, in quo
t Poslquam consummati sunt dies oclo ut cir- « cumcideretur puer, vocatum est nomen ejus Jesus, « quod vocatuin est ab angelo priusquam in utero « conciperetur. Et postquam impleti sunt dies pur- • gationis Mariae secundum legem Moysi, tulerunt Je- « sum in Hierusalem, ut sisterent eum Domino, sicut < scriptum esl in lcge Domini : Quia oinne masculum « adaperiens vulvam , sanclum Domino vocabilur : « Et ut darent hostiam seciinduin quod dictum cst « in Iege Domini, par turlurum, aul duos pullos co- « iiimbarum. El ccce homo crat in Ilierusalem, cui
S9
SMARAGDl AOBATIS
60
omnes peccavenu.t, peribit de coetu sanclorum , si A tur. Quod dicit, Otnne masculum aduperiens vulvam, non ei fuerit reinedio salutari subvcntum.
Vocatum est nomen ejus, Jesus, etc. (Ex Beda.) In hoc, quod in die circumcisionis suae nomen ut Jesus vocareiur, accepit, ad imitationem priscorum fecit, sicut Abraham palriarcha, qui primus circum- cisionis sacramentum et promissionis testimonium accepit, et eodem die amplificationem nominis simul cum sua conjuge promeruit, ut qui ealenus Abram, id est, pater cxcelsus, deinde Abraham, id est, paler mr.Uarum genlium vocar. tur.
(Es llieron.) Sed et Sarai uxor lua , inquit Do- minus ad Abraliam, non vocabitur Sarai, sed Sara. Errant qui pulant priinum Saram per unum R scri- ptum fuisse, et postea allerum R addilum, Sarai
et hominis et pecoris primogenitum significat, quod utrumque sanctum Domiuo voeari, atque ideo sa- cerdotis esse, praeceplum esl. Ita duntaxat , ut pro hominis primogenito prelium acciperet, et omne animal immundum redimi faceret, cujus, inquit, redemplio eril post unum mensem, siclis argenli quinque; ubi salvo subtiliore tractatu breviter inli- mandum, quod illa omnia primogenita, vel figura fuerint ejus, qui cum unigenitus esset Dei Filius primogenitus fieri clignatus est omnis crealuroe, el vere et singulariter sanctus Domino, quia peccalum non fecit, nec invenlus est aoh:s in ore ejus, vel certe noslroe ftierit devo ionis indicium, qui "unnia boiue actionis initia, qiue quasi corde gignimus, Do-
vocala est pcr » 1 ttf. Sublato ergo \ id est B mini grathe depulare, male autem gesta redimere
primum
i elcmenlo, addita est n liltera, quae per A legilur.et vocata est OT5B , Saraa. Causa autem ita nominis immutati , haec est, quod antea dicebatur princeps mea, unius scilicet lanlummodo domus materfami- lias, postea vero dicilur absolule princeps, id est, up-
•/J)V7<A.
Et postquam impleti snnt dies purgatiouis ejus, se- cundum legem Hoysi tulerunt illum in Hierusalem, ut sisterent illum Domino. (Ex Beda.) Decrctum qui- dem legis erat parvulum post tricesimum tertium circumcisionis dicm ad templum Domini deferri, da- rique hostiam pro eo : primogeuilum aulem mascu- lum sanctum Domino fieri , mystice, sicut diximus, insinuans, neminem nisi circumcisum viliis, Domi- ~ nicis dignum esse conspectibus ; neminem , nisi mortalitalis nexibus absolutum, supernae civifcalis gaudia perfecte posse subire. Yerum si legis ipsius verba diligenlius inspexeris, profecto repcries, quia non solum Dominus incarnatus, quanlum a peccali conlagione, tantum a conditione legis fuerit liber, quam ob hoc magis suscipere dignalus est, ut eam sanclam, justam, ac ) onam esse probaret, et nos ab ejus servitute ac timore fidei gralia liberaret, sed etiam ipsa Dei genitrix, sicut ab admixlione vi- rili, sic et a legali sit jure immunis. Dicit enim Moy- ses : Mulier si suscepto semine pepererit masculum, immunda erit septem diebus, juxtu dies separationis menstruw, et die octavo circumcidetur infantulus. Ipsa
debeamus, dignos videlicet pcenitenlia} fruclus, pro singulis quinque corporis vel animae scnsibus offe- renies. Itaque quod ait : Adaperiens vulvam, con- suelaj nativilatis more loquitur, non quod Dominus uoster sicri ventris hospitium, quod ingressus san- ctificarit, egressus devirginasse credendus sit, juxia h.Teivticos, qui dicunt beatam Mariam virginem us- que ad partum, non viiginem esse post partum, sed juxta fidem calholicam, clauso virginis utero, quasi sponsus suo processit de thalamo, de quo pulchre Prophela : Et convertit me, inquit, ad viam portoi sanctuarii exterioris, quw respiciebat ad orientem , et erat clausa , et dixit Dominus ad me : Porta hwc clausa erit, non aperietur, et vir non transeat per eam. Quoniam Dominus Deus Israel ingressus esl per eam , eritque clausa ; principum princeps in ea se- debit , ut comedat panem coram Domino (Ezech. xliv). Quamvis possit eliara myslice designari , nullum prseler Dominum Ecclesise virginis uterum per aquam et Spiritum sanclum ad regenerandos Deo filios posse reserare , ideoque hunc mascu- lum , incomparabili dignitate Domino sanctum vo- cari.
Et ut darent hostiam, secundum quod dictnm est in lege Domini, par turturum, aut duos pullos colum- barum. (Ex Beda.) Dictum est in lcge, ut pro in- fante, si masculus sit, ut prsedixi, quadragesimo, si femina octogesimo die nativitatis, agnus agniculus vero triginta tribus diebus manebit in sanguine pu- ]) immaculatus in holocaustum, et turlur, sivc pullus
rificationis suoe (Levit. xn). Nota ergo, quod non omnis niulier pariens, sed ea quoe suscepto semina pepererit , designalur immunda , riluque legis do- cetur esse mundanda , ad dislinclionem videlicet illius, quae virgo concepit, ct peperit filium. Et vo- cavit nomen ejus bNi:i2V> q»od est interprelatum nobiscum Deus. Non ergo filius qui cum homine Deus est, non mater, qua? Spiritu sancto operante peperit, victimis hostiarum, quibus purgaretur, in- digebat, sed ut nos a legis vinculo solveremur, sicut Dominus Christus, ita et beata semper virgo Maria legi est sponte subjecta.
Sicul scriplum est in lege Domini : Quia omne ma- sculum adaperiens vulvam, sanctum Domino vocabi-
columbinus oflerrctur pro peccato : Si autem non invenerit , inquit, manus ejus, nec potuerit o/ferre agnum,sumet duos turtures,vel duos pullos columba', unum in holocaustum, et alterum pro peccalo. Domi- nus ergo Jesus Christus cum dives esset, pauper fa- clus pro nobis, pauperem pro se hostiam voluit dari, ut videlicet, una sua paupertate nos divites in fide et illic faceret hoeredes regni, quod repromisit Deus diligentibus se. Moraliter autem, sive fortia quis opera, seu creaverit infirma, quae masculi ac feminae vocabulo distinguuntur, ut haec legitime Do- mino valeant consecrari, overa necesse est inno- cenlia^, et turturem pariler, sive columbam compun- ctionis offerat, quia enim volucres hue pro caniu
01
COLLECTIOXES IX EPISTOLAS ET EVAXCELIA.
02
gemilus habcnt, non immerito lacryinas humilium A eum in nlnas snas. Tropicc accipil Simeon Christiim,
designant. Et benc ducs, unum pro peccato, et al- terum in holocaustum. Holocaustum namque totum incensurn dicilur. Quia nimirum duo sunt gcnera compunctionis, Deum namque sitiens aniina, prius timore compungitur, post amore. Qui ergo prius flendo, ne duceretur ad supplicium, turturem pro peccato offerebat, de altero facit holocaustum, cum postmodum fiere amarissime incipit, quia differtur a regno. Hoc sane inter turtures et columbas distat, quod columba qu?e gregatim conversari , volare et gemere consueverit, activa? vitse frequentiam de- monstrat, de qua dicitur : Multitudinis autem cre- dentium erat cor unum et anima una (Act. iv) ; tur- tur vejro, qui singularitate gaudet adeo, ut si conju-
veleranus infaniem, ut doceat nos exuere veterein hominem, qui corrumpitur cum actibus ejus, et re- novatos spirilu mentis nostrse, induere eum qui se- cundum Dominum creatus est in justitia et sancti- tate et veritate. Accipit senior infantem Christum, ut insinuet, hoc saeculum, quasi senio jara et lon- goeva aetate defessum, ad innocentiam, et, ut ita dixerim, infantiam Christiana? conversationis reditu- rum , et sicut aquike juvenlutem illius esse rcno- vandam.
Et benedixit Dominum, et dixit : Nunc dimittis ser- vum tuum, Domine, secundum verbum tunm in pace. Impletum est desideriura senis, mundi ipsius sene- clute vergente, ipse ad senem hominem venit, qui
gera casu perdiderit, solus exinde permaneat, spe- B mundum veterem invcnit. Audiat mundus : Cantate
culativse vitse culmina denuntiat , quia et paucorum est ista virlus, et his singulariter atlributa. Item cum inlrans cubiculum, clauso ostio, oro Patrem in abs- condito, turturem offero. At cum ejusdem operis corapares quoero, canendo cum Propheta : Venite, adoremus et procidamus ante Deum, ploremus co- ram Domino, qui fecit nos, columbas ad altare de- porto.
Et ecce homo in Hierusalem, cui nomen Simeon. Non solum ab angelis et prophetis, sed etiam a se- nioribus, et reliquis juslis, generatio Domini accepit testimonium. Omnis setas et uterque sexus evento- rum miracula fidem astruunt, virgo generat, sterilis parit, mutus loquitur, Eiizabetb prophetat, magus
Domino canlicum novum , cantate Domino omnis terra. Deslituatur vetus, novitas surgal.
Quia viderunt oculi mei salutare tuum, quod pa- rasti ante faciem omnium populorum. Beati oculi qui vident quae Simeon vidit; beati qui non viderunt ct crediderunt. llhul ipsum, inquit, quod omnibus pro- pemodum genlibus populis et linguis mente ac fide conspiciendum parasti, spe ac dilectione quceren- dum praBvidisti, ipse diu desideratura, nunc et carnis et cordis oculis tuura salutare conlemplor.
Lumen ad revelalionem gentium et gloriam plebis tute lsrael. Lumen quidem utrique populo salutare di- cit, id est, Christus a Deo Patre paratur, qui tamen gbriam magis Israel, cui diu speratur, et ex quo
adorat, utero clauso exsultat, vidua confiletur, justus G pramuntiatur, advenil. Gentiura vero dicitur esse
exspeclat.
Et liomo iste justus et timoratus exspectans conso- lationcm Israel, et Spiritus sanctus erat in eo. (Ex Beda.) Bene justus et timoratus dicitur, quia difficile justitia sine limore custoditur. Bene juslus, quia non suam, sed populi gratiam requirebat, cupiens ipse corpore vinculis fragilitatis absolvi , sed exspe- clans videre proraissum. Sciebat enim , quia beati oculi, qui viderent, sed donec veniret ille nole- bst ire.
Et responsum acceperat a Spiritu sancto non visu- rum se mortem nisi prius videret Christum Domini. Yide Ioculiones Scripturarum. Mortem videre dixit; quomodo vident, quibusve oculis, quce veniendo ip- sos oculos claudit? sed videre mortem, experiri si- u gnilicat. Xam et nos conversationem habendo in cce- lesti Hierusalem , lempli Domini limina frequen- tando, hoc est, pia sanclorum, in quibus inhabilat, exempla sectando , merebimur verbum Domini in inanibus accipere, et fidei charilatisque brachiis ara- plecti.
Et venil in spiritu in templum. Quod autem ait : Yenit in spiritu, significat eum, eadem gratia Spiri- lus qua olim venturum praecognoverat, et jam nunc venientem , jamque a se videndum cognovisse Sal- vatorem.
Et cum inducerent puerum Jesum parentes ejus, ut facercnt secundum consueludinem legis,et ipseaccepit
revelatio, quarum mentis oculos profunda jam cae- citate dknersos, neque ulla spe adventus Dominici erectos, ipse visitare pariter, revelare atque illu- strare dignatus est. Et bene revelalio gentium Israe- lis glorire proefertur, quia cum plenitudo gentium iutroierit, nunc omnis Israel salvus fiet.
CO^CORDU.
In hoc istarum duarum fit concordia lectionura, quia anibae de apparitione Domini, qua? primum facla est loquilur in templo.
DOMLNICA POST NATALEM DOMINI.
EPISTOLA PAULI AD GALATAS, CAP. IV.
t Quanto lempore hseres parvulus est, nihil differt t a servo suo, cuin sit dominus omnium, sed sub t tuloribus et actoribus est, usque ad prrcfiniliira t tempus a patre. Ita et nos cum esseraus parvuli, t sub elementis mundi eramus servientes. At ubi t venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum t natum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub t lege erant redimeret, ut adoptionem filiorum t Dei reciperemus. Quoniam autem estis filii Dei , « misit Deus Spiritum Filii sui in corda vestra cla- t mantem : Abba, paler. Itaque jam non est servus, « scd filius, quod si filius ct luxres per Deum. »
Quanto tempore hwres parvulus est, nihit differt a servo, cum sit dominus omnium, sed sub tutoribus et actoribus est, usque ad prwftnitum tempus a patrc.
r;r,
SMARAGDI ABBATIS
64
Secimduin acceptam comparalionera disputationis A nalus, sed faclus. Sccunda, de latere viri. Tertia,
proJucit eloquium. Hic servum vocat Judaicum po- pulum, qui legis litterae sul) carnali obscrvanlia ser- viebat, in fide parvulus, et a sensu doctrime spiri- lualis alienus, cum Dominus divime agnitionis thc- sauros atque divilias gentibus, servituli daemonum subjacentibus, conlulisset. Gcnliles enim, qui na- lura substantiam infidelitatis consumpserant, egeni et pauperes erant. Hic autem principes et sacer- dotes, tutores et actores appellat , qui super plebem exercere videbantur dominatum. Quod autem dicit : Usque ad prcefinitum tempus a patre. Illud tempus intellige, quo pater vita excedens, filium tutoribus et actoribus provida ordinatione com\nittit. Juxta qaam comparationem unigeniti Pater legi tempus us- que ad adventum Filii pnefinivit.
Ita et nos cum essemus parvuli, sub elementis mun- di eramus servientes. ld est, observationes dierum ct temporum, quas sub hac causa, ne per otium ad idola cvagaremur, accepimus. Si enim et JuJcei erant clementis servientes, quid differebant apaganis?Pa- ganos elemenla colere, oranibus notura est, Judoeos autem non elementis, sed sub elementis Domino scrvisse, propter neomrenias, et sabbata, et circum- cisiones, et csetera talia. Hacc enim carnalia sunt. Quidquid enim visibile est, carnale est, et de ele- mentis est. Ex ea igitur parle, quam supra diximus, subeleraentis serviebant JuJici. Ex alia parte lcgem habebant spirilalem, quse et peccare prohibet, el exhortatur ad dilectionem Domini Dei, qui venturus eis fuerat promissus, ad remittenda peccala.
At ubi venit pleniludo temporis, misit DominusFi- ttum suum. Id est, quando jam pcr consuetudinem transgrcssionum, legem vix pauci poterant cuslo- dire. Vel certe plenitudo temporum intelligenda est, quando florente populis munJo, opporlunum ac sa- lubre Domino visum est, remedia salutis gentibus exhibere, qune jam competenler possit sexti sxculi cetas natura susciperc. Plenitudo ergo lemporis, sctas mundi senesccntis ex venia inlelligi potest, in qua ei ita commissa et creJita est veritatis agnitio, sicut profecto annis filio, recte profundarum rerum cre- diiur instilutio, et sane praelerita saecula, quae in primo parente nostro rea sub infernali ergastulo te- nebantur, longa indigebant dilatione, ut jam multis
ex viro et femina. Quarta, Dei et hominis sine viio de femina. Jam erat una, sine viro et femina. AI- lera de viro sine femina. Terlia, de viro el femina. Reslabat quarta sine viro de femina. Sed ista quarla liberavil tres, faclum sub lege, ut eos qui sub lege erant, redimeret. Ipse enim sub lege tam diu fuit, donec baptizatus Novi Testamenti inciperet Evan- gelium pradicare : Qui si sub lege factus non esset, non facile Judseos ad obedienliam provocare potuis- seu Promptius autem suoe lcgis et sui generis viJe- bantur auJire posse doctorcm, sicul de se Aposto- lus dicit : Factus sum Judwis tanquam Judaius, ut Jndccos lucrarer. II is qui sub lege erani, tanqnam es- sem sub lege, wt eos qui sub lege crant lucrifacerem. B Gentes autem polerat alienas a lege salvare, etiam si sub lcge non fuissct positus.
Ut adoptionem fHiorum reciperemus. Id est, non facile nos natura Judcei voealionem ilKus recepis- semus, si factus sub lege non csset. Promptius fuit, ut aJ vitani legis filios invitaret legis assertor.
Quoniam autem estis filii Dei, misit Deus Filium suum in corda veslra. Probal nos Pater adoptionis suse filios, quando super nos spiritum Filii sui raise- ricorditer infundil, el dignanter, ul ipsa communi- catio Paraclili, qui ex ulroque procedit, haeredes nos Patris elFilii assereret cohferedes. 1« qua sen- temia irinilalem evidenter explicuit.
Clamanlem Abba, paler. Id est, qni cordibus no- slris Deum, patrem esse nostrum, occulta inspira- C tione clamaret.
Itaque jam non est servus, sed filius. Id est, cur vis servus fieri, qui accipicns spiritumFilii, filius el k;ercs effeetus es. Ex hoc enim nos probat omnes in uno spiritu unum esse DeiFHium, totus cnim Ghri- slianus populus, in uno Dei Filio creJens, et unum Chrisli corpus effectus, unus rile vocalur et filius.
Quod si filius, et hceres per Denm. Non per meri- tum nec naturam, sed per gratise spirituni, dc quo» in Epislola aJ Romanos ait : Ipse enim Spiritus tesli- monium reddit spiritui nostro, quod sumus filii Dei, si avlem filii et hcrredes, Imredes quidem Dei, coha'- redes autem Christi (Rom. vm).
EVANGELIUM LUCB, CVP. II.
i Erat Joseph et Maria mater Jesu mirantes super
temporibus expiatione Christi liberarentur aJventu. v « his, quae dicebantur de illo. Et benedixit illis Si-
Factum ex muliere. Mulier, non corruplionem, scd sexum significat. Denique Eva stalim ut facta est, mulier appellalur (Gen. n ). Et ipse Dominus ad matrem :Quid mihi et libi, inquil, est mulier (Joan. u). In eo autem quod dicit : Ex muliere, monstrat, non more solito ex conventu viri et feminae, sed per Spiritum sanctum ex raalre tantum, Christum incarnationem hominis suscepisse. Nam iJem Apo- stolus ad Corinlhios ait : Sicut mulier ex viro, ila et rir per mulierem (I Cor. xi). Unde sicut in princi- pio generationis, mulier ex viro sumpta est, ila et Christus secundum carnem ex matre lantum est. Prinia hominis conditio, quia primus homo non cst
< meon, et dixit ad Mariam malrem ejus : Ecce po-
< situs esl hic in ruinam et in resurrectionem mul-
< torum in Israel. Et in signum cui conlradicetur,
< et luam ipsius animam pertransibit gladius, ut
< revelentur ex raullis cordibus cogitationes. Et erat
< Anna prophelissa filia Phanuel, de tribu Aser,
< haec processerat in diebus mulns, et vixerat enin
< viro suo annis seplem a virginitate sua. Et haec
< vidua erat usque ad annos ocloginta quatuor, quse
< non discedebat de lemplo, jejuniis et obsccratio-
< nibus serviens die ac nocte. Et hrec ipsa hora su-
< perveniens confitebatur Domino, et loquebatur de
< illo omnibus qui cxspectabant rcdemptionem IsracL
R COLLECTIOXES IX EPISTOLAS ET EVAXGELIA.
Et iit perfecerunt omnia sccundum legem Domini, A niaru»n> sed corporum est, qucc per ultimum judi-
< reversi sunl in Galilceam in civitalem suam Na-
< zareth. Puer autem crescebat, et confortabatur
< plenus sapienlia, et gralia Dei erat cum illo. Erat Josepli et Maria maler Jesu mirantes super
his qua' dicebantur de illo. (Ex BeJa.) Ilic Mariam figuram synagogce tenet, Joseph autem figuram legis. Patrem Salvatoris appellat Joseph, non quod vere, juxta Folinianos, pater fuerit ejus, sed quod ad fa- mam Marice conservandam, pater sit abomnibuscesli- matus. Quamvis el eo modo paler illius valeat dici, quo et vir Marice recte intelligilur, sine comniixtioiie carnis, ipsa copulalione conjungit, multo videlicel conjunctius, quam si esset aliunde adoplalus.
Et dixit ad Mariam matrem ejus : Ecce positus cst
cium, alios mitli in secundam mortem, alios in eam vitam, quce non habet morlem.
El in signurn, cui contradicetur. (Es Hieron.) Scri- bis videlicel et Pharisceis, hcereticis et paganis. Signuin autem, cui conlradicetur , fidem Dominicce crucis accipe, de qua apostolo Paulo dicunt Judcei : Nam de secta hac notnm esl nobis quod ubique el contradiciiur (Act. xxvin). Xos quippe omnes scimus, vera esse quce de Salvatore scripta sunt, sed apud incredulos et hcereticos universa, quce de eo scripta sunt, signum sunt, cui contradicilur. Yirgo mater, signum est, cui contradicunt Marcionitce. Habuit corpus humanum, et hoc signum est, cuicontradi- citur. Resurrexit a mortuis, et hoc signum est, cui
hic in ruinam. Quomodo autem in ruinam, nisi quia B coutraJicitur. Et quid necesse est multa persequi.
el lapis oflensionis est, et petra scandali, id est, ruina his, qui offendunt verbo, nec credunt, de qui- bus ipse dicit : Si non venissem el locutus eis Jiiis- sem, peccalum non haberent. Nunc autem excusatio- nem non habent de peccalo suo. Aliler.
(Ex Ilieron.) Aliquid in me quod male stabat, cadat, palialur ruinam, ul surgat in melius, peccati super- bia se erexerat, cadat. Antequam crederem, bonuia in me jacebat, malum stabat. Postquam ille venit, quod in me malum fuit , corruit : fornicalionis, immundiiice, luxurice , idololatrice, cceterarumque pestium utilis ruina facta est. Hcec est ruina aJ quam primum venit Jesus destruere, ut illa deslru- cta et mortificala consur»ant et cediflcentur in me
Omnia quce de co scripla sunt, signum est, cui con- tradicitur ab incredulis et hcereticis.
Et tuam ipsius animam pertransiet gladius. (Ex Ambr.) Xec littera, nec hisloria docet ex hac vita Mariam corporalis necis passione migrasse. Xon enim auima, sed corpus matenali gladio transver- beratur. Et ideo prudenliam haud ignara mysterii ccelestis ostendit. Vivum est enim verbum Dei et validumet acutum et omni gladio aculissimo, pene- trans usque ad divisionem animce et spiritus, ar- luumque et medullarum , cogitationes cordis et se- creta scrutatur auimorum.
Aliter. (Ex August. )T\W)\x\^Wo\\Gm igitur et dolo- rem Dominicce passionis, gladii nomine signalum
omnia bona. Videndum est ilaque, ne forte Salvator C esse, credibile est, quo materna anima vulnerala
est doloris affectu, et usque hodie, et usque ad con- summationem sceculi, prcesentis Eeclesice animam gladius durissiine Iribulalionis pertransire non ces- sat, cum signo fidei, ab improbis contradici, cum audilo Dei verbo multos cum Christo resurgere, sed plures a credulilate ruere, gemebunda pertraclat.
Et revelentur ex multis cordibus cogitationes. (Ex August.) Quod dicit : Ut denudentur mullorum cordium jogitaliones, hoc intelligendum pulo, quia per Domini passionem et insidice Judceorum et disci- pulorum infirmitas patuit.
(Ex Beda.) Incertum erat quondam, qui Judceo- rum graliam Chiisti, quam venluram utique nove- rant, recipere mallent. Hac enim nativhale audila, revelatis mox cordium cogilationibus, Herodes rcx turbatus est, et oninis Hierosolyma cum illo, pasto- res cum timore et gaudio Deo Iaudem resonanl, ho- minibus pacis nuntium pandunt, (jus doclrina et virtute diflamata, alii ad eum quasi magislrum veri- tatis confluunl, alii ab eo quasi seductore refugiunt. Ejus signo crucis erecto, hi quasi juste morti datuni blaspbemantes irrident : illi quasi vitce auctorem mo- ri acriter dolent.
Et erat Anna prophetissa, filia Phanucl, de tribu Aser. (Ex Beda.) Arridel autem Ecclesice mysteriis, quod Anna el graiia ejus interpretatur, et filia esi Phanuel, qui facies Dei dicitur. Cum Psalmographo decantans : Signuium est super nos lumcn vuttus tui,
noster aliis atque aliis in ruinam venerit, et in rc- surrectionem, sed iisdem et in ruinam et in resur- rectionem venerit. Me oportel primum cadere, et cum cecidero, postea bene resurgere, ne SalvaUr causa mihi fuerit malce rainae, sed propterea cadere me fecit, ut consurgam. Et multo mihi ruina utilior fucrit, quam illud tempus, quo videbar stare, sta- bam enim peccato, et quia peccalo slabam, prima niihi ulilitas fuit, ut caderem et peccato morerer. Iniquus eras, cadat in le iniquus. Diligebas scorta primum, in te scortator intereat. Peccator eras, ca- dal in te peccator, ut possis dehinc resurgere el dicere : Si commortui sumus, et convivemus ; et si conformes faui sumus mortis, conformes el resurre- ctionis erimus (II Tim. n ; Rom. vi).
Et in resurrectionem multorum in Israel. (Ex Beda.) Bene in resurreclionem, quia lumen est, quia gloria plebis Israel, quia dicit : Ego sum resurrectio et vita, qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit,vi- vel (Joan. n).
(Ex Ambros.) Duce resurrectiones, una prima, quce nunc esl et animarum est, quce venire non per- mittit in mortem. Secunda, de qua Dominus ait : Venit hora et nunc est, quando mortui audient vo~ cem Filii Dei, et qui audierint, vivent (Joan. v). Qui audierint, dixit, qui obedierint, qui crediderint, et usque in finem perseveraverint. Alia secunda, quce no:i nunc c*t, sed in sceculi fine fulura est, ncc ani-
I)
SMARAGDI ABBATIS
63
Dominc (Psai. rv). Et dc iribu Aser, hoc est, beali, A Puer autem crescebat, et confortabatur plenus »a-
pientia, et gratia Dei erat cum i/.o. Nolanda dislinctio verborum, quia Dominus Jesus Christus in eo, quod puer erat, id est, habitum humana. fragilitatis indue- ral, crescere et confortari habebat. In eo vero, quod etiam verbum Dei, et Deus seternus erat, nec con- fortari indigebat, nec habebat augeri. Unde rectissi- me, plenus sapientia perhibetur et gratia : Sapientia quidem, quia in ipso habitat omnis plenitudo divi- nitatis corporaliter. Gratia autem, quia eidem me- diatori Dei ethominum, homini Jesu Christomagna gratia donatum est, ut ex quo homo fieri ccepisset, perfectus esset et Deus. Hoc hominum natura non recipit, ut ante duodecim annos sapienlia com- pleatur, quomodo omnia in illo mirabilia fuerunt,
descenJit, qui inter patriarchas duodecim, ordine nascendi, est octavus, de quo numcro, quia Novo Teslamento sit saccr, crebrius est inculcatum.
(Ex Ambros.) Nam Anna gratia ejus interpretatur, tenens figuram Prophetarum. Sed et Phanucl pater ejus, facies Dei interpretatur. Aser beatus. Aser bcalus erit figuram populi credentium tenens, sed vel pinguedinem panis interpretalur, qui de coelo desccndit.
Hwc proccsserat in diebus multis, et vixerat cum viro suo annis seplem a virginilale sua. Annis septem, id est, synagoga cum heptatieo vel postea per seplem dona Spiritus sancti, a virginitate sua, quia cum viro sno septem annis fuit
Et hcec vidua, usque ad annos oclogmta quatuor. B ita pueritia mirabilis fuit, ut Dei sapienlia compie- (Ex BeJa.) Juxla intellectum vero mysticum, quia retur. Ecclesiam significat, quce in praesenli quasi sponsi Dominique sui est morte viduata. Numerus etiam annorum viduitatis ejus, tempus Ecclesiie designat, septies quippe duodeni octoginta quatuor faciunt, el septem quidem ad hujus saeculi cursum, qui die- bus septem volvitur, duodecim vero ad pcrfectio- nem doctrinse apostolicae pertinent, ideo;|iie, sive univcrsalis Ecclesia, seu qucelibetanima fidelis, qiue lolum vitae suse tempus, apostolicis mancipare curat institulis, quasi septem per 12 multiplicare, et lypi- cis octoginla quatuor annis Domino servire lau- datur. Sicut etiam tempus septem annorum, quo c.im viro suo manserat, Dominicoe incamationis
COXCORDIA.
Harum duarum, et in matre, et in lege fit concor- dia leclionum.ln matre, quia Apostolus dicit: Natum ex muliere. Evangelium dicit : Dixit ad Mariam ma- trem ejus. In lege, quia Apostolus dicit : Factum sub lege. Evangeliuin dicit : Et ut perfecerunt omnia se- cundum legem Domini. Legales enim legaliter pro illo oblatifi sunt caeremoniae.
IN DIE THEOPHANLE.
LECTIO ISAI.E PROPHET.E, CAP. LX.
< Surge, illuminare Hierusalem, quiavenit lumen
< luum, et gloria Domini super te orta est. Quia eccc
tenebne operient terram, et caligo populos, super
_-._ -_ , _- 0 r-r , x
tempori decentissime congruit. Septenario namque, *■* < te aulem orietur Dominus, et gloria ejus in te
ut dixi, numero perfectio solet temporis iudicari, seJ ibi propter Dominicce privilegium majestalis, quo in carne .ersalus, docui simplex. Septem annorum esl numerus expressus, hic ob Apostolica. culmen digni- tatis septein anni per duodecim multiplicanlur.
Qux non discedebat de templo jejuniis et obsecra- lionibus serviens nocte ac die (Ex Amb.). Mullorum cnim annorum vidua fuit, et talis vidua, qualem de- scribit Apostolus : Non in deliciis vivens, ne viva moriatur, sed persistens iu orationibus nocteet die. Orando ergo et multos annos supplicando humililer, viJere meruit humilem, quem adorabat excelsui».
Et liiec ipsahora superveniew ,con(itebatur Domino, el loquebatur de illo omnibus qui exspectabant redem- plionem Israel. Prophetavit Simeon, prophetaverat copulala conjugio, prophelaverat virgo, debuil ctiam vidua, nequa aut professio deesset, aut sexus, et ideo Anna, et stipendiis viduitatis, et rnoribus talis inducitur, ul digna plane fuisse credatur, qua. re- demptorem omnium venisse nuntiarel.
Et ut perfecerunt omnia secundum legem Domini, revcrsi sunt in Galilatam civitalem suam Nazarelh. (Ex Beda.) Pra.termisit hoc loco Lucas, quce a Mat- ihcco satis exposita noverat, Dominum videlicet post h_ec, ne ab Herode necandus inveniretur, ./Egyptum a parentibus esse delatum, defunctoque Herode sic demuinGalila_amreversumNazarelh, civitatem suam inhabitare coepisse.
D
< videbitur. Et ambulabunt gentes in lumine tuo,
< et reges in splendore ortus tui, leva in circuitu
< oculos tuos et vide, omnes isti congregati sunt,
< venerunt tibi. Filii tui de longe venient, et filiae i tuae dc latere surgent. Tunc videbis ct afflues et
< mirabitur ct dilatabitur cor tuum, quando con-
< versa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gen-
< tium venerit tibi. InundatioCamelorum operiette,
< Dromedarii Madian et Epha. Omnes de Saba ve-
< nient, aurum et thus deferentes, et laudem Domi-
< ao annunliante: Omne pecus Cedar congrcga-
< bitur tibi, arietes Nabajoth ministrabunl tibi. . Surge , itluminare Hierusalem, quia venit lumcn
luum. (Ex Hieron.) Ecclesia. dicitur, qua. primum de Judaico populo congregata esl, et lumen, quod super eam ortum fuerat, per apostolos transmisit ad genles, cui dicilur : Surge, illuminare, ut qmc eecidit in incredulis, surgat in fidelibus : quae ceci- dit in synagogis, surgat in Ecclesiis. Venit enim lu- men tuum, quod tibi omnes prophet_e pollicebanlur, quodjugiter exspectabas.
Et gloria Domini super te orla esl. Ideo gloria Domini, quse quondam fuit super tabernaculum ct templum cjus, super te orta est. De qua dictum est : Gloriosa dicta sunt de tecivitas Dei (Psal. lxxxvi).
Quia ecce tenebra; operienl terram. Id est, qui ler- rena sapiunt.
Et caligo populos. Sive ul in nebraico lcgitur,
(J9 COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANCELL4. 70
CftXfl tribus qnod proprie referlur ad Judxos. A Epha regiones sunt trans Arabiam, fertiles camelo-
Snper te aulem orietur Dominus. Id est, sol ,,u- stitise Cliristus.
Et glorin ejus in le videbitur. De qua scriptum est : Et vidimus gloriam ejus, quasi gloriam Unigenili a Patre plenum gra:ia? etveritatis (Joan. i).
Et ambnlabunt gentes in lumine tuo. Nos omnes ambulamus in apostolorum lucc,qurc lucetinmundo, et tenebrse eam non comprehenJerunt.
Et reges in splendore ortus tui. Quando primum in Christo nata es, quod et spirilaliler implelur, et carnaliler, ul reges quorum cor in manu Domini est, et quibus non regnat peccatum in morlali cor- pore, ambulent in splendore nascentis Ecclesi», sive in eo qui ortus est in Ecclesia, et veri Regis Christi
rum, omnisque provincia appcllatur Saba. Unde fuit et Saba regina, quoe venit sapientiam audire Salomonis, et ipsa deferens aurum et thus.
Omne pecus Cedar congregabit tibi , arietes Na- bajoth ministrabunt tibi. Cedar autem regio Sarace- norum est, Nabajoth , unus est filiorum Ismahel , ex quorum nominibiis soliludo appcllatur, quse frugum inops, pecorum plena est.Perfamiliariaergo nomina gentium barbararum quce vicinae sunt Israeli, totius mundi conversio proedicatur. Madian quippe in hoc loco inlerpretatur iniqnitas. Epha resolutus sive effundens. Saba conversio vel captivitas. Cedar tene- broe vel mceror. Nabajoth prophelix. Greges igilur camclorum iniquitatis vinculis resoluli, et aninias
fidei col!asubmitlanl,quod quotidievidemusimpleri, *> suas effundenles Deo , operienl Hierusalem muneri-
bus, etomnes decaptivitatevenient, et conversiones viarum lidei deferentes, etthus sacrificii, et per lucc munera nequaquam propria salute conlenti, profi- cient, ut etiam cseteris prsedieent salulare Dei , ha- bentesin muneribus principalia, aurum sensum (sic) et thus odoris oplimi atque dicenlis : Dirigatur oratio mea sicut incensum in conspectu tuo (Psal. cxl), et Chrisli bonus odor sumus (77 Cor. n), in omni loco, arielesque prophelarum. De quibus in vicesi- mo octavo psalmo canitur : Afferte Domino, filii Dei, a/ferte Domino (ilios arietum, venient et offerent se sacrificium Domino, et placabiles hostiic fiant, ut Chrisli glorificetur Ecclesia. De hujuscemodi ovibug Salvator discipulis loquebalur : Ite ad oves perdi-
qnando idololalria? errore sublato, ad fidem Chrisli Romani principes transeunt.
Leva in circuito oculos tuos et vide, omnes isti congregati sunt, venerunt tibi. Hoc dicitur ad Eccle- siam, qiuc primum ad aposlolos congregata est in Sion, dequibus et in aposlolorum Actibus legimus, quod de universo orbe lerrarum viri religiosi fuerint in Hierusalem, qui susciperent sermonem Dei, et linguis suarum alienarumque gentium , vel audi- rent loquentes alios , vel ipsi loquerenlur ad cae- teros.
Filii tui de longe venient. Nos autem simus filii, qui de longe venimus ad Dominum, peregrini quon- dam a Teslamento Dei, et repromissionibus ejus,
sed quid dicit Apostolus : "Vos qui eratis aliquando C tas domus Israel (Mattk. x). Proprie super his in-
longe, facti estisprope (Epltes. n).
Et filia? tiuv lac sugent. Quod dicit, filia' tuw lac sugent, significat, quod animae in Christo lactantes, et in baptisraale parvulorum (de quibus et Petrus loquitur : Quasi modo parvuli, ralionales, et abs- qne dolo, lac desiderate [I Petr.u]) sugunt lac apostolorum, quibus parvulis atque laclantibus, lo- quebatur et Paulus : Eilioli, quos iterum partu- rio, donec Cliristus formetur in vobis (Gal. iv).
Tunc videbis et afflues, et mirabitur, et dilalabitur cor tunm, quando conversa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gentium venerit libi. Cum elevaveris oculos luos, filiosque prospexeris venire, tunc gau- debis et in modum fluviorum aquis subitis inunda- beris, el mirabilur ac stupebit, imo dilatabitur cor tuum. Audientes Aposlolum : Dilatamini et vos (II Cor. vi), ne angustia pectoris, non possitis habere habitatorem Christum, qui dicil in Evangelio : Ego el Paler veniemus, et mansionem apud eum facic- mus (Joan. xiv).
Inundatio camelorum operiette, dromedarii Madian et Eplia. Omnes de Saba venient, aurum et tlius de- ferentes, et laudem Domino annuntiantes. Post divi- tias maris et fortitudinem gentium, gregesque ca- melorum et dromedarii Madian et Epha, promittun- tur Hierusalem, qui omnes vcniunt de Saba, por- lantes aurum et thus, ct quod his majus est, an- uuntiantes Domini salutare (Matth. n). Madian et
telligltur, qui de genlibus electi in saeerdotium mi- nistri sunt Salvatoris.
EVANGELIUM SECU.NDUM MATTH.€UM, CAP. II.
« Cum natus esset Jesus in Belhleem Judae in
< diebus Herodis regis. Ecce Magi ab Oriente ve-
< nerunt Hierosolymam, dicentes : Ubi est qui na- « tus est rex Judceorum ? Vidimus stellam ejus in
< oriente, et venimus adorare eum. Audiens autem
< Herodes rex turbafus est, et omnis Hierosolyma
< cum illo. Et congregans omnes prineipes sacer-
< dolum et scribas populi sciscitabatur ab eis, ubi
< Christus nascerclur. At illi dixerunt ei : In Bcth-
< leem Judae. Sic enim scriptum cst per prophe-
< tam : Et lu Bethleem terra Juda, nequaquam mt-
< nima es in principibus Juda. Ex te cnim cxieS
< dux qui regat populum meum Israel. Tunc Hero-
< des clam vocatis Magis diligenter didicil ab eis
< tempus stellae quae apparuit eis. Et mittens illos
< in Bethleem, dixit : Ite et interrogate de pucro
< diligenter, et cum inveneritis, renuntiate mihi,
< ut et ego veniens adorem eum. Qui cum audis-
< sent regem, abierunt. Et ecce stella quam vidc-
< rant in oriente, antecedebat eos, usque dum ve-
< niens staret supra ubi crat puer. Videnles autem
< stellam, gavisi sunt gaudio magno valde. Et in-
< tranles domum, invenerunt puerum cum Maria
< matre ejus. Et procidentes. adoraverunt eum. Et
< apertis thesaiiris suis, oblulerunt ei munera, au-
71
SMARAGDl ABBATIS
« rum, thus etmvrrham. El responso accepio in A non nostram , non cceli , sed Regis qui natus est
somnis ne redirent ai Herodein, per aliam viam « reversi sunt in regionem suam. i
Cum nalus esset Jesus in Belhleem Jud;v. Pulchre autem dicitur Bethlcem Judae ad dislinctionem ejus Bethleem quae in Galilaca sila est, sicut in Jesu volu- mine reperiri potest (Josue xix). Est enim Bethleem civilas David, quae mundi genuit salvaloreru, quae prius Ephrata vocata est, cui Jacoh poslea, quando ibi pecora sua pavit , Belhleem nomen, quodam va- liciuio futuri imposuit , quod domus panis inter- pretatur propter eum panem qui ibi de coelo de- scendit.
In diebns Herodis regis. Hic Hcrodes Antipatris
(Ex August.) Nos quidem sub falo slellarum nul- lius bomiois genesim ponimus , quanto minus illius lemporalem generationem sub astrorum conditione, credamus factam, qui est aeternus universorum crea- tor et Dominus. Itaque illa stella quam viderant Magi Christo in carne nato, non ad decretum dominaba- tur, sed ad testimonium famulabatur. Nec ejus sub- jacebat imperio, sed indicabatobsequio.Proinde non ex illis erat haec stellis quae ab initio creaturae iler suum ordinemque sub creatoris lege custodiunl, sed novo virginis partu novum sidus apparuit, quod my- steriuni officii sui , etiam ipsis Magis qiuerentibus Christum, cum anle faciem praeiret, exhibuit, do- nec eos usque ad ipsum locum ubi Dei Verbum in-
Ascalonitidis, matris vero Cypridis Arabicx filius fi fang ^ prajeundo perduceret.
fuit, qui morbo intercutis aquae, scatenlibus toto corpore vermibus tricesimo septimo regni sui anno mortuus esl. Sub hujus filio Herode, Christus pas- sus est. Nmn et ideo reges et duces Judae istius tem- poris alienigenae referuntur, quia praedictum fuerat : Non deGciet princeps de Juda, nec dux de femore ejus donec veoial, cui repromissum est, et ipse erit exspectatio genlium (Gen. xlix).
Ecce Magi ab Orienle venerunt. Igitur dum oriens esl, qui quaeritur, ideo enim ab oriente indicatur, quia ipse ad semetipsum nos ducit.
Ilierosolymam dicenles. Ideo Hierosolymam ve- nerunt, quia de Sion exibit lex et verbum Domini de Ilierusalem (lsa. 11). Sive ut Jud.ei ignorantes Chri
(Vulg.) Magos qui ad adorandum Dominum per- rexerunl, quidam ex progenie fuisse Balaam exi- stimant, eruditos in astronomica disciplina, et stel- lam illam non ex notis fuisse sideribus, quippe quia nec eodem coelesti ordine movebatur ut eaclerae. Haecenim ad locum in quo nalus erat Dominus, de- monstrando nutu proprio ferebalur.
Alii dicunt nepotes Balaam esse filii Beor, quia seclam ejus seculi sunt. Alii dicunt Persas fuisse, ut melro Canorius dicit :
Tum jubet et Perses celerem pert nderegressum.
Hieronymus dicit : Chaldaei stellas deos esse con- fnmabant, unde eorum dcus nuncupativus verum indicat Dominum, unde Chaldaei esse exislimanlur,
sti nativitatem sibi proximam a Magis de longe ve- <-" qUOd dicit . Vidimus stellam ejus in oriente, id est,
nientibus, culparentur. Nam et proplerea, ut sacer dotes a Magis interrogati, ubi Chrislus nasceretur, inexcusabiles lierent, de adventu ejus. Judaei enim asserunl Sem hTiuin Noe quem dicunt Mekhisedecb, piimum post diluvium in Syria condidisse urbem Salem, in qua regnum fuit ejusdem Melchisedech, hanc postea continuerunt Hiebusaci, e quibus sorlita est vocabulum Hiebus, sicque duobus nominibus copulatis, Hicbus et Salem, vocata est Hierusalem, quae postea a Saloinone Hierosolyma, quasi Hiero- salomonia dicta est. ILec et corrupte a poetis olim nuncupata, et postmodum ab Helio Adriano vocata est Helia; in ipsa est et Sion, quae Hebraice inler- prelatur speculatio, eo quod in sublime constructa esl, et de longe venientia contemplelur.
Lbi est, qui natus est rex Judevorum. ld est, rex confessionum, rex qui natus omnes genles illumi- nare venil. De quo lsaias ait : Puer natus est nobis (Isa. ix). Reddunt causam inquirentibus Quis dixit vobis ? Respondent :
Yidimus stetlam ejus tn ortenie , et vcnimus ado- rare eum. Domini stellam se dicunt vidisse, vel ex artis scientia, vel ex vaticinio Balaam , dicentis : Grietur stella ex Jacob, et consurget virga de Israel, et percutiet duces Moab (Sum. xxiv). Hanc slellam tradunt, ut columbarn, nec antea , nec postca, esse visam, quia nec antea , nec postea, similis illi quem demonstravit esl natus. Stellam cjus vidimus ,
nos in orienle positi, sive de oriente in occidentem, stellam ortam vidimus. Fixis historiae radicibus, spiritualia intueamur. Bethleem quae interpreiatur domus panis, signilicat Ecclesiam, sive cor hominis, in quo Christus, qui dixit : Ego sum punis vivus (Joan. vi), nascitur. Herodes qui interpretatur pelli- ceus sive pellis gloria, significat diaboluin regnan- tem in mundo.
Trcs Magi genus humanum cum physica, ethica, logica, signiiicant. Physica. Hoc est, naturalis. Etbica. Id est, moralis, mores enim apud Graecos rfcx appellantur. Logica. Hoc est, rationalis, philo- sopbiae enim species est, ratio enim Graece, /6yo? _. dicitur. Magi qui sacerdotes inlerrogant, signilicant Ecclesiam genlium, sacerdotes legem vel Syna- gogam.
(Ex Greg.) Quaerendum quid sit, quod Redem- plore nato pastoribus angelus apparuit, atque ad adorandum hunc Magos non angelus, sed stella per- duxit, videlicet Judaeis ratione utentibus ralionale animal, id est, angelus praedicare debuit. Genliles, quia uti ralione nesciebant, ad cognoscendum Do- minum, non per vocem, sed per signa perducuntur, illis prophetia tanquam fidelibus, istis signa tan- qiiam infidelibus data sunt.
(Ex Beda.) Constal quippe Magos Christuin ho- minein intellexisse, propter quod dicunl : Ubi esi qui natus est ? et regem, quia dicunt : Rex Juda'o-
73 COLLECTIONES IN EPIST
rum, ct Dominum, quia dicunl : Venimus adorare \ eum. Qui etiam hoc sublimissime deiilo senserunl, quia cum esset Rex Jmkeorum, ad salvandas etiam gentes, quoe in ipsiim credere alque ad illura venire vcllerit, esset idoneus, quod suo maxime adveutu probaverunt et aclu. Sed et de stella quae eis appa- ruil, quidam dicunt ab oriente usquc ad vicinia Bclbleem, ducem eis itineris exstilisse, quod nequa- quam ita csse, ipsa Evangelii verilas inquisita de- monslrat, sed potius in oriente tanlum eos slellam vidisse, slatimque ratellexfsse , quia hacc ortum nali in Judaea Regis signarel, ideo vcnerunt Ju- doeam. Cumque leslimoniis propbelicis, in Retb- leem uTum uatum cognovissent, mox illuc iter agentes, stellam quam in oriente vidcrant, ducem habere meruerunt. Quac non in summa cceli altilu- B dine inter caeleras steOas, sed in vicinia terrae visa est illis.
Audiens autem Herodes rex, turbalus est, ei omnis llierosolyma cum illo. iExGreg.) Cceli Rege nato rcx tferrac lurbatus est, quia nimirum terrena alli- tudo confunditur, cum celsiludo ccelesiis aperitur ; el ul alii volunl, ideoHerodes regis nomcn in Chri- sto indignatur, quia Augustus decreverat ne quis rex, vel Deus, sine suo consilio diceretur. Omnem enim Hierosolymam cum illo dicit esse turbatam, qnia lurbalio rcgis turbalio populi est.
Et congrcgans omnes principes sacerdotum, et scri- bas populi, sciscitabalur ab cis, ubi Christus nascere- tur. Magi lanlummo.io Regem nuntiant, Herodes Chrislum requirit. lpsum igitur Rcgem de quo in- ^1 terrogat, confitetur. Deinde ubi nascerelur, inqui- ritur, utique praenuntiatus, ostendilur. Neque enim quaeri poterat, qui non erat nuntialus. Quare tamen voluit Deus boc a Judaeis inquiri, ut dum oslendunt, iu quem non crednnt, ipsi sua demoustratione dam- ncntur. Nam perrexerunl Magi ct adoraverunt, remanserunt Judaei, qui demonstraverunl.
At illi dixerun! : In Beihleem Judiv, sic cnim scri- plum est per prophelam : Et luBethleem terra Juda nequaquam minima es in principibus Juda, cx te enim exiel Dux qui regat popuhun meum Israe! (Mich. v ). Ac si dicecet, una es in principibos ur- binm principatum tenenlibus, quia a le duo na- seentur principes, id est Davi.l el Christus. T)
Titm Berodes clam vocatis Magis, diligenter didi- cit tempus stelim qmv apparuit eis. Timebat enim Magos, ad se aliqua cansa non reversuros, ut eve- I i leo tempus stellae clam vocatis Magis didicit. i :i le ct bic deficil bistoria, cam secvete indicnul tempus stelkc.
Et mittens illos in Belhlecm, dixit : Iltel intcrro-
gate diligenter depucro,et cum inveneritis, renuntiate
niilti, ut et ego veniens, adorem eum; qui cum audis-
scnt regem. abierunt. Nativiiale Regis noslri cognita,
les ad callida argumenta conveititur, ne terrc-
nn rcgno privaretur. Renuntiari sibi ubi puer inve-
ir poslulat. Adorarc velle se situulat, ul uuasi
Patsol. CII.
OLAS ET EVANGELIA. 74
bunc, si invc-niie possil, exsliuguat, sed quia ficte qusesivit, invenirenon mcruit.
Et ccce stella, quain viderant in Orienlet anlccc- drbat eos, usque dum veniens siarct ubi erat pue. . Ubi est Ilerodes, stelia nonvidetur; ubi estCbrislus videtur, et viam pergenlibus ad Cbristum ostendil, quia ipsesecundum incarnalionis mysterium, et sle!- la et via cst, et nos per sc ducit ad se.
Yidentes autem stellam, gavisi sunt gaudio magv.o vaide, et intrantes domnm invenerunl pueruin cum Uaria malre ejus. Gavisi sunL gaudio magno vabic, quia majus gaudhim fil de inventis quam de posses- sis. Puer ille invenitur cum malre, de quo Isaia* ail : Puer natus est nobis, filius dalv.s est nbfhs (Isa. ix).
Et procidenles adoraverunt eum, et aperlis thcsav- ris suis, obtulerunl ei munera, aurum, thus ct mvv- rham. Veterum traditio fuit, ul nullus ad regem, sive ad Dominum rogandum vacuus intraret. [Ex Greg.) Magi vero eum quem adorant, niysticis mu- neribus pivedicant. Auro Regem, Tbure Deum, Myr- rba mortalem. Sicut lneretici qui bunc Dcum cre- dunt, sed ubique regnare non credunt, bi ei Ihris offerunt non aurum. Sunt qui bunc regem existi- rnant, sed Deum negant ; hi ei aurum offerunl, non tbus. Sunt qui bunc et Deum fatentur et Regeni. sed assumpsisse carnem morlalem negant. Ili ei aii- rum et tbus offerunt, non myrrham. Nos offoramr.s aurum ci, ut ub!qne eum regnare cre lamus. Offc- ramus thus, ut credamus, quod is qui ra tempore apparuit Deus ante tempora exslitit. Offetamus myrrbam, ut eum quem credimus in sua divinitale impassibilem, credamus eliam in nostra fuisse car::e mortalem. Quamvis in auro, thure et myrrha inlel- ligi et aliud potest. Aurum namque sapientiam dc- signat, Salomone atteslante, qui ail : Thesaurus de- siderabilis requiescit in ore sapientis (Prov.xx\-. Tbus autein, quod Deo iricenditur, virtus oralionis exprimitur. Psalmista attestanle : Dirigdtur oratia ntea, sicut incensum in coitspeclu tuo (Psal. cxi . Pef myrrham vero carnis nostrae mortificatio des!- gnatur. Unde et sancta Ecclesia dicit : Manus mv, dislillaverunt myrrham (Cant. v). Nalo ergo Rc, i auruni offcrimus, si in coiispeciu ejus clarilate sit- x sapiertliac rcsplendemus. Tbus offerimus, si cogitaiioues carnis per sancla orationum stuuia iu ara cordis incendimus. Myrrham offerimus, si car- nis vitia per abslinentiam morlificanius.
!'t responso accepto in somnis, ne redirent ad I!c- rodem, etc. Magnum vero nobis aliquid Magi in- ituunt, quod in regionem suam per viam aiiam re- verluntur. Regio quippe nostra paradisus cst. A re- gione elcnim uoslra superbiondo, inobedicudp, visi- biliasequendo, cibum velilum gustando, disccssiinus, sed a.l eam necesse est, ut flcndo, obediendo, visi- bilia conlemnendo, atque appetUuun carnis rcft*e- nando redeamus. Per aliam viam ad regiqneni no- stram regredimur, quoniani qui a paradisi gaudio,
3
75 SMARAGDl ABRATIS 70
per dilectamenta discessimus, ad hoc per lamenta A culi, et si qui sunt qui amant prresens sccculum Pt
ea qurc saeculi sunt, secundum iormam saeculi pne- senlis aptanlur, qui vero non respiciunt ea qure videntur, sed quce non videntur, aeterna sunt, et transformantur, et renovantur ad futuri saeculi for-
revocamur.
CONXORIUA.
Istarum duarum perspicua estet gralissima con- cordia lectionum, ambae enim de vocatione gentium misericordiier, et ainbae de oblalis Domino mystico concorditer loquunlur muneribus.
DOMIMCA PRIMA POST THEOPHANIA.
LFXTIO KPISTOL^ BEATI PAELI APOSTOLI AD ROMANOS, CAPITE XII.
« Obsecro per misericordiam Dei, ut exhibeatis < corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo i placentem, ralionabile obsequium vestrum. Et no- i lite conformari buic sreculo, sed reformamini in « novilate scnsus vestri, ut probetis quce sit volun-
rnam. Yidc ergo ne forte cum venerit ira in cor tuiiii!, ct concupiscenlia mala et avaritia, caeleraque quibus sceculum praesens delectatur, formam ti! i sa?culi prcesentis imponant. Si vero econtrario, man- suetudo, palienlia, lenitas, continentia, (ides, veri- tas, cceterceque virtules habitent in corde tuo, con- formem le futuri saeculi faciunt, et ita pulchram animam tnam, ut dicalur illi a verbo Dei : Tota pui- chra es, amica mea, et macula non est in te {Cant.w). Sed reformamini in novilate sensus vestri. Reno-
« tasDeibona, e.t beneplacens et perfecta. Dico enim B vatur auiem sensus nosler per exercitia sapientiae
« per gratiam, qu;e data cst mihi, omnibus qni sunt
< inter vos. Non plus sapere qviam oportet sapere, « sed sapere ad sobrietatem. El unicuique Deus di-
< visit mensuram fidei. Sicut cnim in uno corpore « multa membra habcmus, omuia auiem membra
< non eumdem actum habent : ila roulli unum cor-
< pus sumus in Christo, singuli aulem aller allerius
< membra. »
(Ex Origene.) Cum superius docuisset Apostoius quomodo a Judaeis ad gentes, ab observantia carnali ad observanliam spiritalem, religionis summa trans- lata sit, aggreditur spiritalis bujus observanliae mores et instituta sanctificare, et ait.
Obsecro itaque vos, fratres, per misericordiam Dci.
et meditationem verbi Dei , et legis ejus intelligen- tiam, et quanto quis quotidie ex Scriplurarum pro- ficit lectione, qnanto altius inlelleclus ejus ascendil, tanto semper novus et quotidie novus efficitur. Potest etiam et sensusrenovari aJ justitiam elconlinenliam, et a:l fidem et patienliam, etc.
Lt probetis qiue sit vohintas Dei bona et benr.pla- ccns cl perfecta. In multis cnim putalur esse volunlas Dei, et non est, in quo is ulique qui sensnm habel renovatum errat et falliiur. Est autem non cujusquc sensus, sed valde renovali, probare in singulis qnilms agimus, quae loquimur, quae cogitamus, si sit volun- tas Dei , et nihil omnino vel agere, vel dicere, vel cogilare, quod voluntati Dei non senserit convenire,
ia omnes conclusi erant sub peccalo, nunc jam C q«ia voluntas Dei est, quidquid bonum et beneplaci non in meritis, sed in misericordia Dei salus humana low et perfectum est.
consistit. ldeo quasi qui officium suscepenl reconci- liandi vos Deo, obsecro vos non per potentiam , scd per miscricordiam Dei. Qnid vos obsecro ?
Ut exhibeatis corpora vestra , hostiam vivcntem. Viventcm dicit hostiam qure vitam, hoc est Christum, in sc gerit, et dicit, mortem Jesu in corpore circum- ferimus, ut et vita Jcsu Cbristi in corpore noslro manifeslelur.
Sanctam. Sanclam dicit in qua sanclus Spirilus habitat, ut illud : Nescitis quia lemplum Dei eslis cl spiritus Dei habitat in vobis (I Cur. m).
Deo placentem. Placentem Deo dicit , ut pote a peccatis et vitiis separalam, hi enim qui membra -. sua mortificant, ab inccntivo libidinis et furoris, ;icius corporis sui Domino placitos babent , hostiam vivcnlem, sanctam, Domino placentem. rationabilitcr offerunt.
Iiationabile obsequium. Obsequium hic cultum di- cit , qui dudum in pecudum mutorum corporibus consistebat. Nunc, inquit, in corpore rationabilis jiominis offeratnr, et corpora magis vestra quam pecudum fiant sacrificium Deo, quia dignum est Do- mino, tales hoslias immolare, arieles autem el bircos el vitulos, immortali et incorporeo Domino offerre, nulla ratio recta et honestasuscipit.
Et noiite conformari huic sccculo. Ostendit esse quamdaui formam hnjus sseculi, et aliam futuri sa>
Dico enim pcr gratiam quw data est miki. Paulus, sicut et in aliis dicit,non in suasoriis sapientia- carnaiis verbis, sed per gratiam qna3 sibi data est (/. Cor. n)loquitur. Est enim multa difTerentia, per gratiam loquentis , et per bumanam sapientiam. Denique nonnulli eloquentes et eruditi viri cum miilla dixerint composite et erudite , tamcn quia non per graliam, neminem auditorum, aut ad fidem , aul ad timorem Dei, aut ad compunctionem cordis potuerunt incitare. Alii non magna eloquentia, sed simpliciter loquentes, multos infidelium convertunt, et hoc est per graliam loqui qure data est Paulo.
Omnibus qui sunt inter vos, non plus sapere qvam oportet sapere. Quod dicit omnibus qui sunt inlcr vos siinile est ac si diceret : Omni qui iu Deo est, cujus semper esse est. Quod dicit, Non plus iapere, vide- lur ad superbicntes ramos oleastri , et insultantes ramis qui de bona oliva fracli sunt, hunc aptarc sermonem, el dicere eis, non debere plus sapcre quam oportet , hoc est, plus sapcre quam oportet sapere : Ego autem dico quod haeretici plus sapiunt de Chrislo quam oporlel sapere, qui negant eum Dei creatoris esse Filium, et alia multa plus de illo quam oportet fingentes.
Sed sapere ad sobrietatem. (E.\ Greg.) Dum cnim per supernam gratiam, ad altiora intelligenda dedu- cinnr, q-ianlo subtilius levamur, tanto scmper in
;7 COLLECTIONES IH EPISTOLAS ET EVANGELIA. TS
humililatem nosmelipsos in intellectu noslro pre- A ■ fiesteiebalis quia in his, qme Patris mei sur.t, mere debemus. Ne conemur plus sapere quam opor
let sapcre, sed sapere ad sobrietalem. Ne dum nimis invisibilia discutimus, aberremus. Quod in Graeca dicilur .Gvypoavvii , in noslris codicibus, boc est in Scripturis divinis, sobrietas a majoribus interpreta- tum esl , ab aliis tamen eruditis viris tcmperanlia ponitur, quae temperantia, una ex qualuor generali- bus virtutibus babetur. Ergo sapere ad sobrielalem, temperanter sapere est, hoc est, ut in omnibus quce agimos vel quoc loquimur aut sentimus tcmperantiam teneamus.
Et unicuique sicut Deus divisit meiVAtram fidei. IIoc esl, ut sciat unusquisque et inlelligal quaB in eo sit mensura gralke Dei quam consequi meruit per
« oporlet me esse. Et ipsi non inlellexerunt verbum
< quod loculus esl ad illos. Et desccndit cum eis, et t venit Nazarelh , et eral subdilus illis. Et mater
< ejus conservabat omnia verba base, conferens in « corde suo. Et Jesus proficiebat sapienlia, aetate et « gralia apud Deum et homines. >
Et cum factus esselJesus annorum duodecim,ascen- dcntibus illis Hicrosolymam secundum consuetndinem diei fesii, consummatisqne diebus , cum redirenl, re- munsit puer Jesus in Ilierusalem. (Ex Beda.) Qui a nalivitale, imo a conceplione humana, manifeslis miraculorum, quia Deus sit, esl approbatus indiciis, ipse etiam mox ubi tempus aualis congruebat , uiramque suam reverenter pandere ccepit , aique
lidem, interdum enim accipit, quis a Deo, ut sapiat B aporire subsiantiam, et quid videlicet Patri, ju\ta
in opere charilalis, aut erga misericordias paupe- ru:n , aul circa debilium curam , aut erga vkluarum et pnpillorum defensionem, aut erga hospitalitatis solliciladinem, haec ergo singula divisit Deus unicui- que sccundum mensuram fidei, seJ si is qui accepit graliam, ut de uno aliquo horum saperel, non inlel- ligat mensuram graUae sibi dat;c, sed velit sapere in quo graliam non accepit, el non discere velit, sed docere quae nescit, iste cum minus sapiat plus vult sapere quam oporLet, verum ut evidenlius adhuc de liisApostoIusassignaret.iiitroiliK itexeinplumctdicit: Sicut ehim in uno corpore multa membra liabemus, omnia autem membra non eumdcm actum habent, ita mulii unum corpus sumus in Clirisio,singuli aatem
veritatem divinae majestalis, el quid juxla assuni- ptionis humame fragilitatem debeat matri , noe absquc providentia, duodenis prima suac fidei rudi- menla revelabal, quae duodecim apostolorum niini- sterio, per cunctum erant revelanda et chicidanda orbem. Possumus et hoe dicere, quia sicut septc- nario, sic et duodenaiio numero, qui mulliplicalis inler se invicem septenario partibus conslal , vel rerum vel tempoium universitas ac perfectio desi- gnatur : atque ideo quo omnia loca vel lempora decct occupari , recte a duodecimo numero jubar sunnt exordium.
Et non cognoverunt parentes ejus , et eecisiimenie* aulem illum esse in comitatu, venerunt iter diei , ct
alter alterius membra. Ordinatissime per haec com- C requirebant cum inier cognatos el notos, et non iim
ponens omne corpus Ecclesia?, ot sicut membra cor- poris singula quajque proprios habent aclus, et ta- men uno consensu mutuo sibi invicem cedunl, ita, inquit, et in Ecclesia, quac est corpus Chrisii, di- versos singuli habemus actus, verbi gratia alius per sapientiam est oculus , alius per opera est manus, alius audiendo est auris, unum tamen esl ex omnibtts niembris corpus in Chrislo Jesu Domino nostro. Quomodo autem corpus islud in Chrislo sil, idem est in veritale, et sapientia et justitia cl sanctificalione, quae omnia Chrislus est, jam saepe dixinms.
EVANGELILM LUC.E, CAP. II.
< Et cum factus esset Jesus annorum duoiecim, « ascendentibus illis Hierosolymam secundum con- « sueiudinem diei festi. Consummatisque dicbus « cum redirent, remansil puer Jesus in Hierosolyma « et non cognoverunt parcntes ejus. Exislimanles « autem ilhim essc in comilatu, venerunl iler diei « el requirebant eum inler cognalos el notos, et non « invenientes regressi sunt in Ilierusalem requiren-
* ii!S enm. Fl factum est post triduuin, invenerunt - i hm in iemplo sedentem in medio doctorum, au- i dientem illos , et inlerrogantem eos. Stupebant
• atiGem omnes qui eum audicbanl super prudenlia i el responsis i -,i u s . Et videntes admirati sunt. Et « dixit mater ejus ad ilhnn : Fili, quid fecisti nobis « sic? Ecce pater tuus et egO dolentes qiuvrebanins « te. Et ait ad illos : Quid est quo.i me quaeiebalis?
nienics, rcversi sunt in Uierusalem rcquircntes eum. Qu;crit aliquis quomodo Dei Filius lanla parentuni cura mttritus, his aheuntibus poluerit obliviscen, <> relinqui. Cui lespondendum quia filiis Israel moi is fueril, ut lemporibis feslis vel Hierosolymam cor- fluenles, vel ad propria redeuntes, seorsum viri , seoisum aulem feminse, ihoros ducentes ineedereni. Infanlesque vel pueri, cum quolibet parentc indiii. - renter ire poluerunt. Ideoque beatam Maiiam v<i Joseph , vicissiin putasse puerum Jesum , qtiem s»e comitari non cernebant, cum altero parenle r< - versum.
Et facluui cst post triduum , inveucrunt itluii: i i templo sedentem in medio doclorum , audicntem illos " et interrogtntem. Quasi fons sapienti;e docloriiiu medilis sedel, sed quasi exemplar huniililalis, audiie prius, et inlerrogare doelorfeS, quam instiucre qu ,,• rit indoctos. Ne eleniin parvuli a senioribus en:- bcscanl discere, et ipse ob atalis humamv congruen- tiam bomines auscultare non erubescit Deus. Ke iniirmus docerc quis audeat, et ille puer docen in- lcrrogando voluit, qui per diviuilatis poleiiliam vt t- biim scienliiC ipsis suis doctoribus minislravil.
Siupebanl autcm oinncs qui eum audiebant , s,<;.,r doctrina et rcsponsis ejus, et vidcntcs admirati sunf. Slupebant qui eum audiebant ct videnies admiraii sunt. Et eo ampliiis stupebant soper prudentu responsionun , quo pa;iciiatem videnles coiilcmnc-
7D SMAUAGDI ABB.tTB RO
J>ant annorum. Nos auiem seienles luinc esse de quo A mine Salvalons morlalilms pnvslet, el x quomodo
olim prophela gralulabundus exsullabat. Parvtthis natm est nobis, ftliv; datus cst nobis, ct vocabitur nomen ejusAdmirabilis,Consiliarhts, Dcus fortis {Isa. ix), nequaquam miremur eum, qui sic parvulus fa- clus est homo, ut nihilominus, quod erat semper, Deus ac fortis, permaneret.
El dixit mater ejus ad illum : Fili,quid fecisti no- bis sic? Ecce pater tuus et eqo, dolentcs, qiKirebamus te, et ait ad iltos : Quid csl quod me quicrebatis ? nesciebatis quia in his qua Patris mei sunt, oportet vie esse. Non quod eum quasi filium qmerunt vitu- porat, sed quid ei polius cui selernus est Filius, debeal, cogit oeulos menlis attollere, quia enim Deus et homo est. Nunc excelsa deitatis, nunc infinita pnescfert humanoe fragilitatis, quasi homo seniores interrogat, quasi Deus quse seniores et edoeti mi- rentur respondet. Quasi Dei Filius templo Dei com- nioratur, el quasi filius hominis cum parentibus quo nibent regreditur.
Et ipsi non intellexerunt verbum quod locutus est ad illos, et desccndit cum illis, et venil Nazaretlt, et erat subditus illis. Quid enim magister virtulis nisi ollicium pietatis implerel? qnid inter nos aliud, quam quod a nobis agi vellel ageret?defcrehat palri, defe- rebal ancilke. Ipsa cnim dicit : Ecce ancilla Domini. Deferebat simulalo patri , deferebat Domino vero palri, et utique matre natus, virginem eonservaral, eft castam. Utiquc a patre, non volunlale, non opere, non lempore distabat,iit ejus videlicct exemplis am-' moniii, quid parentibus debeamus, qui tanta pro no- bis patiunlur,agnoscamus.
Et mater ejtts conservabal omnia verba Itax in corde suo. Sive qure intellexit, seu qu» necdum intclligere verba Evangelii potuit, omnia suo pariter in corde, quasi ruminanda , et diligentius scrutanda reconde- hat. Discamus ergo in omnibus castitatem, quse non minus orc pndico, quam corpore argumenta fidei cnnservabat in corde. El si illa ante pnecepta apo- stolica lacet, cur lu post apostolica prccepta magis cupis docere, quam discere.
Et Jesus proftciebat sapientia et a?tate, elc. Ilic lo- cus Manich.eos pariter ct Apollinaristas expugnal. Ostendens Dominum veram carnem veram habere
Decalogus legis debeal impleri siuc nos resurrectio- nis Dominus figuris instituerit pariter et juveril, ul quomodo ipse resurrexil a mortuis, ita el nos illo adjuvante resurgere valeamus, et in c qua3 nos in fuluro sequatur gloria demonstral. Centenarius nam- que numerus qui de hova transit in dextcram, illius temporisfelicitatem praefigural, de quo Dominns ait : Itcrum vidcbo vos ct qaudebil cor vestrum{Joan. x\\).
CONCORDIA.
Istarum duarum quamvis non in verbis, in acln lamen fit concordia lcctionum. Ascendentes enim in Hierusalem cum liostia parentes, Domini ingrCssi sunt lemplum quod nos spiritaliler agere, nortainr Apostolus dicens : Obsecro vos per miserieordiam B Dei ut exhibeaiis corpora vestra hostiam viventem , sanctam, Domino placenlem, el reliqua.
DOMiMCA II POST THEOPIIAMA.
LECTIO EP1STOI..E BEATI PAULI APOSTOLI Al> ROMAXOS, CAPITE XII.
« Habentes donationes secundum gratiam qnrc
« data est nobis differenles, sive prophetiam secun- i dum rationem fidei, sive ministerlum in ministran- d do,sive qui docet in doctrina. Qui exhorlatur in ex- i horiando, qui tribiiit ii: siniplicitale. Qui praeest in c solliciuiuine, qui miseretur in hilarilate. Dilectio < sine simulatione : Odienles malum, adhserentes c hono. Charitatem fraternitatis invicem diligentes, « honore invicem praevenientes. SoIIicitiuline non « pigri , spiritu ferventcs, Domino servientes, spc « gaudenies, in tribulatione patientes. Orationi in- « stantes, necessitatibus sanctorum communicantes, « hospitalitatem seclantes. Benedicile persequcnti- « bus vos, benedicitc et iiolite maledicere. Gaudele « cum gaudenlibus, flcte cum flenlibus. Idipsum in- « vicem senticntes, non alla sapientes, sed humili- « Ims consenlientes. >
Habentes donationcs sccundttm qratiam, qutv datn esl nobis, differenlrs. (Ex Primas.) Donuui non es no- slro, sed ex donanlis pendet arbitrio. Omnibus qui- dcui credentibus gloria promittitur in futuro, sed qui tam miindum cor habuerit, ut virtutum gratiam ac- cipere mereattir eliam in pr.esenti.
Sivc propltetia' sccundum rationcm ftdci. Fidei di- xil, non lcgis, sive quia fides illa meruit, unusquis-
ct animam. Nam sicut carnis esl aetate, sic est animre -., quc cnim lantum accipit quanlum credit.
sapientia proficere, et giatia, quce tamen in sapien-
tia nullatenus proficerel,si naturalem inlelligeniiam
quae hominibus rationis causa concessa est, non ha-
beret. De cujus nomine hic pauca dicenda sunt :
J -sus enim salvator interpretatur. Cujus sacri no-
minis non solum elymologia , sed et ipse numcrus
litlerarum perpetu;e nostraB salulis mysteria redolet.
Sex quippe lilteris apud Gr;ecos scribitur 'I/jtoGc,
videlicet i et -n et a el o et v et o-, quorum numcri
sunt, x etvm el cc et lxx et cccc et cc qui fiunt
imui dccclxxxviii, qui numerus figuram resn
lionis adauget. Nam quod vm simpliciter hoc el x
■i c muUiplicata significant. Possimus el ita dicere,
quod vni absoiute resurrectionis exemplum in no-
Sive minislerium in minislrando. (ExOrig.) Ihre omnia possumus ad illam regulam revocare, qusc superius dicta est, hoc est, non plus sapere quam oporlct sapere. Verbi causa, non debere euin qr,i ministral, in ministrando plus sapere quam oporiei sapere, et qui docet in doctrina, et qui exbortatur in exhortalione, non plus sapere. Mulli accopo ministerio, vcl acccpla doctrina, plus sapuerunl quam oporluit sapcre, et elali in arrogantia, vel in deliciis resoluli, prxcipites corruerunt.
(Ex Primas.) I)e ininislerio sacerdotali vel diaco- natus dicit.
Sive qui docct